Odlazak Žarka Lauševića: Život mu dodijelio ulogu antiheroja, ali je za publiku bio bard glumišta

Godina prođe, dan nikad, napisao je. Prođe i život. Rekao nam je on već da se, u „zemlji gdje se u svemu kasni, samo umire prije vremena“. Nismo, međutim, ni sanjali da će nam to tako brzo i dokazati, iako smo možda i mogli da pretpostavimo – jer kad god je Žarko Laušević pisao, pisao je o svom životu.

I kad je glumio, u tragičnim sudbinama njegovih junaka, mogli smo prepoznati njegovu sudbinu – sudbinu antičkog tragičara koji je padao i stradao u sukobu sa sobom, s društvom i državom, ljudskim i božanskim zakonima.

Ubila su ga, kažu, loša pluća. Metastazirao je, izgleda, bol u duši koji je Laušević godinama nosio i sa kojim se, kao u nekom holivudskom scenariju, borio naočigled svoje publike.

U šesnaestoj godini postao je član tek osnovane amaterske pozorišne družine „Dodest“, a zatim je talenat brusio na Akademiji. Diplomirao je sa samo 22 godine, i odmah postao član ansambla Jugoslovenskog-dramskog pozorišta.

Šira javnost upoznala ga je u ulozi Vojina Vukelića u jugoslovenskom filmu „M. V.“, a zatim su se nizale uloge koje će ga ovjekovečiti kao jednog od najpriznatijih i najtalentovanijih domaćih glumaca. Osamdesetih je igrao u filmovima kao što su „Hasanaginica“, „Ljepota poroka“, „Jagode u grlu“, „Oficir s ružom“, „Braća po materi“, a proslavio se i u seriji „Sivi dom“. Ogromnu popularnost stekao je u „Kosovskom boju“, ulogom Miloša Obilića.

„Neka od danas zna ko nije znao – da Srbija nije ćilim iz Ušaka, da Kosovo nije svileni jastuk iz Brusa, i da Srbi znaju za nešto skuplje od glave“, poručio je omiljeni srpski Obilić turskom sultanu.

Devedesetih je bio Šmajser u „Crnom bombarderu“, a onda je ponovo kupio srca publike ulogom Peđe u ostvarenju „Kaži zašto me ostavi“.  Pamtićemo ga po ulozi Alije Osmanovića koji u filmu „Nož“ saznaje da je zapravo Ilija Jugović, a čitavog života, uprkos svim svojim ličnim dramama podsjećao nas je i da je „Šmeker“, kao što je bio i u ulozi Pavla Ivkovića iz istoimenog filma.

Kod tako velikih umetnika, tanka je granica između života i glume. Scenariji koje su drugi pisali, ispostavljalo se, bili su proročki za Lauševića, pa je tako njegov životni put donekle naslućen ulogom Alekse u filmu „Bolje od bjekstva“.

Glumac sa filmskog platna, koji je, u alkoholisanom stanju u saobraćajnoj nesreći ubio jednog čovjeka – našao se u zatvoru i izgubio porodicu, postavši tako je filmski „prototip“ čovjeka u kakvog će se Laušević pretvoriti nakon što je u sukobu u blizini podgoričkog lokala „Epl“ u samoodbrani ubio dvojicu ljudi a jednog ranio.

„Pucao sam, nisam imao izbora. Ubio sam dva momka koji su tek tek zakoračili život. Da nisam, mi bismo bili mrtvi“, prisjećao se Laušević u svojoj autobiografiji trenutka koji mu je promijenio život.

Osuđen je na višegodišnju robiju u Crnoj Gori, ali mu je kazna smanjena, otišao je u Ameriku, a pomilovan je 2011. godine. U Srbiju se vraća nakon što je napisao knjigu „Godina prođe dan nikad“.

U crkvi je, kako je govorio, uvijek palio tri sveće: za oca i dvojicu ljudi koje je ubio.

„Mora biti da smo nešto teško zgriješili sva trojica. I njih dvojica i ja, pa nas je Bog tako sastavio: da njih kazni mojom rukom, mene njihovim glavama“, pričao je Laušević.

Njegova životna tragedija, počela je, kako je zapisao u svojoj autobiografiji, ulogom u predstavi „Sveti Sava“ u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Komad su neki doživjeli kao uvrijedljiv po srpskog svetitelja, budući da uključuje i scenu seksa.

„Dogodio se jedan od najmračnijih događaja u istoriji jugoslovenskog teatra. Vojislav Šešelj, lider Radikalne partije, pojačan sa jednim bivšim popom, Žarkom Gavrilovićem i njegovom Svetosavskom strankom, divljački su prekinuli moju predstavu i onemogućili njeno izvođenje“, belježio je Laušević.

Tada je on, u srednjevjekovnom kostimu, izašao na pozornicu i pozvao publiku da pogleda izvođenje prije nego što izrazi svoj sud.

„Odigraćemo cijelu predstavu. Niste vi veći Srbi ni od mene, ni od Siniše Kovačevića, ni od bilo kog učesnika ovdje. Počećemo iz početka“, poručio je tada glumac.

I opet, uloga koju je igrao, odredila je njegov lični život – nakon „Svetog Save“ uslijedile su brojne prijetnje, zbog kojih je srpski glumac i kupio pištolj iz koga će kasnije ubiti dvoje ljudi.

„U tamnicu“, poručio je opet gotovo proročki Laušević u posljednjoj svojoj ulozi pre robije, ulozi knjaza Dolgorukova u komadu „Lažni car Šćepan mali“.

Nakon što su mu odbrojani tamnički dani, velikan glumišta vratio se na filmska platna ulogom u filmu „Smrdljiva bajka“, posle 16 godina pauze u karijeri. Poput Šilje iz „Sivog doma“, učio je, ovaj put u stvarnosti, kako da nastavi život uprkos svojoj kriminalnoj prošlosti.

Glumca koga je život stavio u ulogu antiheroja, publika  je i dalje voljela. Laušević je, za njih bio bard glumišta.

Posljednjih godina zapažene su mu bile uloge u serijama „Aleksandar od Jugoslavije“, „Vrijeme zla“, i „Kalkanski krugovi“, čiji je poslednji treći dio u montaži i treba da se emituje. Posljednji put, Laušević se na sceni pojavio 11. oktobra, u filmu „Heroji Halijarda“.

Bio je, kažu, strastveni navijač Lovćena Cetinje, jednom je i kidnapovan – u avionu koji je 1981. godine otet na liniji Podgorica- Beograd. Odbio je i milione Anđeline Džoli, ne želeći da igra u filmovima protiv srpskog naroda.

U Americi je radio kao moler i drugovao sa Vladom Divcem i Peđom Stojakovićem. Dva puta se ženio i ima troje djece.

„A šta je drugo život, nego čekanje smrti“, pitao se voljeni lik srpske kinematografije i teatra.

Njegov život, ipak je bio daleko od prostog čekanja smrti. Bila je to burna drama sa snažnim, gotovo epskim zaokretima.

Odigrao je opet cijelu predstavu. Sada je zauvijek otišao sa scene. Publika, ipak i dalje aplaudira.

(rt balkan)