Ako se dogovore s Vladom, opozicione partije imaće više mehanizama za kontrolu popisa stanovništva nego njihove kolege 2011. godine, kad su posljednji put prikupljani podaci od građana.
To pokazuje uporedna analiza kontrolnih instrumenata koje je opozicija imala 2011. i onih koje je aktuelnoj opoziciji preksinoć, u vidu predloga sporazuma, ponudio premijer Milojko Spajić.
Prije 12 godina opoziciji (sadašnjoj vlasti) su uvaženi zahtjevi da, između ostalog, dobiju po dva člana u popisnim komisijama, da kontrolišu unos prikupljenih podataka, da se uvede duplikat popisnice koja ostaje građanima, da se rok za objavljivanje podataka o nacionalnoj (etničkoj) strukturi, vjeroispovijesti i maternjem jeziku skrati sa devet mjeseci na tri…
S druge strane, sadašnjoj opoziciji (nekadašnjoj vlasti) ponuđeni su neki od tih mehanizama – prvenstveno proširivanje popisnih komisija s dva člana (i jednim iz vijeća manje brojnih naroda) i kontrola unosa podataka, ali i neki novi – izrada softvera za provjeru podataka, dodatna kontrola kroz ručno brojanje podataka o nacionalnosti, vjeri i jeziku, parlamentarni nadzor nad popisom kroz formiranje skupštinskog odbora na paritetnoj osnovi između vlasti i opozicije, zabrana partijama da vode popisne kampanje…
Uz to, ponuđeno je formiranje komisije koju bi predvodio predstavnik opozicije, a koja bi imala zadatak da pripremi specifikacije za raspisivanje oglasa za izradu softvera za provjeru podataka i praćenje implementacije tog softvera.
Jedan zahtjev opozicije već je uvažen – o novom oglasu za popisivače i njihove instruktore, koji je raspisan juče, jer te partije nisu imala povjerenje u prethodno odabrane ljude za te pozicije, tvrdeći da su stranački obojeni.
Zid ćutnje
Opozicija bi danas trebalo da dostavi Spajiću eventualne primjedbe na predlog sporazuma o uslovima za održavanje popisa.
Iz najjače opozicione stranke, Demokratske partije socijalista (DPS), juče nisu zvanično željeli da komentarišu dokument, rekavši da će se tokom dana oglasiti saopštenjem. Međutim, to nisu učinili do zaključenja ovog broja “Vijesti”.
Komentar nisu htjeli da daju ni iz Bošnjačke stranke (BS), dok su iz Socijaldemokrata (SD) nezvanično najavili da će se danas izjasniti na partijskim organima.
“Vijestima” su preksinoć iz jedne opozicione stranke nezvanično kazali da je Spajić prihvatio sve što je opozicija tražila i da je to unijeto u predlog sporazuma. Na pitanje zašto u dokumentu nema termina popisa, sagovornik je odgovorio da je opozicija od starta tvrdila da je to nevažno i da su im bitni kontrolni mehanizmi.
“Čim se oni uspostave, može se krenuti u sprovođenje popisa – kad god to bilo”, dodao je.
O predlogu sporazuma i mogućnosti sprovođenja onoga što je zapisano u njemu, juče nisu htjeli da govore ni Vlada, ni Uprava za statistiku (Monstat), koja realizuje popis. Iz Vlade su najavili da će danas o tome govoriti Spajić, dok su se iz Monstata zahvalili “Vijestima” na pitanjima, rekavši da će “blagovremeno informisati javnost o svim novostima i naredim aktivnostima”.
Iz nekoliko vijeća manjinskih naroda najavili su “Vijestima” da će se o dokumentu odrediti danas, zajedničkim saopštenjem.
Popis stanovništva trebalo je da se održi od 1. do 15. novembra, ali ga je Spajićeva vlada odmah po izboru odgodila za period od 30. novembra do 15. decembra. Odluka je uslijedila nakon što je dio opozicije (predvođen DPS-om) i nacionalnih savjeta to tražio, poručujući da trenutno nema uslova za sprovođenje popisivanja jer nije, između ostalog, obezbijeđena kontrola procesa. Neke od stranaka najavljivale su i bojkot, opstruirajući rad popisnih komisija na čijem su čelu njihovi predstavnici. Spajić je s opozicijom, vijećima i civilnim sektorom razgovarao o popisu više puta u protekle dvije sedmice.
PES: Datum se neće mijenjati
Ni iz Pokreta Evropa sad (PES) juče nisu željeli da komentarišu predlog sporazuma, navodeći da se dijalog o popisu vodi na relaciji Vlada – opozicija – vijeća. Iz te partije su poručili da se datum početka popisa neće mijenjati, što je nedavno saopštio i Spajić.
Iz vladajućih Demokrata “Vijestima” su kazali da imaju “odgovoran i državnički pristup” prema predlogu sporazuma i da je dokument u skladu sa javno saopštenim stavovima te partije.
“U priznavanju važnosti transparentnosti i pravičnosti u procesu popisa, naša partija podržava uključivanje opozicije u komisije, kao i učešće savjeta nacionalnih manjina u popisnim komisijama. Posebno je značajna implementacija specijalizovanog softvera, koji će omogućiti apsolutnu provjeru podataka. Ovo predstavlja korak naprijed u demokratizaciji procesa i osigurava da će popis biti sproveden na najtransparentniji i najpravedniji način u istoriji Crne Gore”, rekao je “Vijestima” šef poslaničkog kluba i generalni sekretar Demokrata, Boris Bogdanović.
On navodi da Demokrate nisu direktno učestvovale u izradi predloga, ali da ne vide ništa sporno u tome. Upitan da li u dokumentu postoji nešto čemu se njegova stranka protivi, Bogdanović odgovara da trenutno ne identifikuju “nikakve elemente koji bi izazvali” njihovo protivljenje.
Predsjednik Skupštine i jedan od lidera koalicije Za budućnost Crne Gore (ZBCG) Andrija Mandić, izjavio je juče da je važno da popis počne 30. novembra. On je kazao da su Spajić i parlamentarna većina insistirali da popis počne tada, dodajući da je na taj način Crna Gora uštedjela gotovo milion eura.
Govoreći o predlogu sporazuma, ocijenio je da je veoma zadovoljan što su “ispunjeni zahtjevi opozicije”.
“Da nema nijednog, ma i najboljeg izgovora, da bi neko mogao da opstruira tako važnu stvar kao što je popis”, saopštio je Mandić novinarima u Skupštini, nakon kolegijuma šefa parlamenta.
On je istakao je da su kontrolni mehanizmi “mnogo bolji” nego oni na popisu 2011, i da je instaliranje softvera koji bi omogućio svakom građaninu da provjeri podatke koji su upisani u bazu – “jedan od najboljih predloga”.
“Iskorak sa softverom je najveći iskorak u smislu kontrole, koji ne postoji nigdje na svijetu. Evo svako može da se uvjeri da su obezbijeđeni maksimalni uslovi za kontrolu. Sad neće niko nikome moći da ukrade identitet, što mislim da se dešavalo na ranijem popisu”, dodao je Mandić.
Šef poslaničkog kluba Građankog pokreta (GP) URA Miloš Konatar, poručio je juče da je za njih popis statističko, a ne političko pitanje, i da se nada da će svi akteri odustati od bilo kakve političke kampanje.
“Nadam se da će sve što je vezano za popis proći u normalnoj atmosferi, da to završimo što prije i da se posvetimo drugim temama koje nas očekuju”, rekao je Konatar novinarima u parlamentu, dodajući da je saglasan s tim da opozicija dobije sve instrumente kontrole.
Instruktore biraju 21. novembra, popisivače do 24.
Konkurs za popisne instruktore raspisan je juče i trajaće do 20. novembra, a za popisivače do 22. novembra.
Instruktori treba da budu izabrani 21. novembra, a popisivači najkasnije do 24.
Predlogom sporazuma je propisano da oglas, pored opštih uslova, sadrži i mjeru afirmativne akcije za pripadnike romske populacije.
“U vidu 3 stepena nivoa obrazovanja. To će podrazumijevati mogućnost novog prijavljivanja i učešće po dogovorenom paritetu koji će biti preciziran sporazumom o uslovima za održavanje popisa, po modelu kako je to rađeno 2011”, piše u dokumentu.