Nekadašnja članica Vijeća za nacionalnu bezbjednost Snežana Jonica i ministar unutrašnjih poslova Danilo Šaranović (Demokrate) smatraju da Aleksandar Radović ne može istovremeno da bude direktor Uprave policije (UP) i načelnik Finansijsko-obavještajne jedinice (FOJ), zato što su te dvije funkcije nespojive.
Radović uvjeren da nema zakonskih prepreka da bude na dvije pozicije.
Jonica smatra da su funkcije direktora UP i šefa FOJ-a nespojive po više osnova, i da je na to ukazao zakonodavac napisavši da se na čelo FOJ-a postavlja pomoćnik direktora UP, a ne direktor, definišući da načelnik FOJ-a ne može istovremeno upravljati drugim jedinicama, kao i precizirajući odredbe koje potenciraju potpunu nezavisnost FOJ-a.
Navodi da je Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma (član 85) propisano da se za rukovodioca FOJ-a postavlja lice u zvanju pomoćnika direktora UP, koje ispunjava uslove za pomoćnika propisane Zakonom o unutrašnjim poslovima. Dodaje da u istom aktu (član 85 stav 2) piše da šef FOJ-a ne može istovremeno biti rukovodilac druge organizacione jedinice u policiji.
“UP je organizaciona jedinica u Ministarstvu unutrašnjih poslova (MUP), pa je njen direktor (vršilac dužnosti u ovom slučaju) osim što je time rukovodilac organizacione jedinice MUP-a, samim tim i rukovodilac svih organizacionih jedinica u policiji, dakle ne samo jedne (ili kako zakon navodi ‘neke druge organizacione jedinice’) nego svih”, ocjenjuje Jonica.
Radovića je prethodna Vlada u julu prošle godine postavila za pomoćnika direktora UP za Sektor za finansijsko-obavještajne poslove, dok je za vršioca dužnosti (v. d.) šefa UP izabran prije 15 dana, na predlog premijera Milojka Spajića (Pokret Evropa sad).
Upitan smatra li da uz funkciju v. d. direktora UP može biti i načelnik FOJ-a, s obzirom na to da je zakonom propisano da rukovodilac FOJ-a ne može upravljati drugom organizacionom jedinicom, Radović je odgovorio “Vijestima” da UP “nije druga organizaciona jedinica u ovom smislu”.
“Nema zakonskih smetnji koje bi se mogli implicirati iz vašeg pitanja. Svakako je vršilac dužnosti iznuđeno privremeno rješenje do izbora čelnika UP po konkursu”, rekao je.
Šaranović je dan nakon izbora Radovića najavio raspisivanje konkursa za direktora policije “u najkraćem mogućem roku, po mogućnosti u ponedjeljak” 17. marta, ali to se nije desilo.
FOJ je pozicioniran u okviru UP kao Sektor za finansijsko-obavještajne poslove (SFOP). Kako piše na sajtu Vlade, FOJ je nezavisan u vršenju svojih poslova i primjeni ovlašćenja prilikom vršenja poslova utvrđenih Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma.
Na pitanje zbog čega je zakonom propisano da jedna osoba ne može biti direktor UP i načelnik FOJ-a, Jonica odgovara da je to učinjeno zbog toga što međunarodni standardi u ovoj oblasti nalažu nezavisnost i samostalnost FOJ-a.
Podsjeća da je FOJ nekad bio samostalni organ državne uprave – Uprava za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, dodajući da je pripajanje te jedinice UP izazvalo međunarodne posljedice po Crnu Goru, jer je FOJ u proljeće 2019. godine isključen iz članstva u Egomnt grupi, koja okuplja nacionalne FOJ.
“Do toga je došlo jer je ovom organizacionom promjenom FOJ lišen ranijeg statusa samostalnog organa i pripojen UP. Ovaj problem je riješen upravo ‘pojačavanjem’ zakonskih odredbi o nezavisnosti i samostalnosti FOJ-a, kom je dat specifičan status unutar UP jer uživa nezavisnost koja je proklamovana zakonom, a između ostalog, ogleda se u operativnoj i finansijskoj nezavisnosti. Iz ovoga je potpuno jasno kako bi se objedinjavanje ove dvije funkcije u jednom čovjeku moglo protumačiti u međunarodnim krugovima ako znamo da je samo pripajanje FOJ-a policiji dovelo do isključenja iz Egmont grupe”, poručuje Jonica.
Njeno mišljenje dijeli ministar Šaranović, koji se takođe poziva na odredbe Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma koje, prema njegovim riječima, eksplicitno definisano da rukovodilac FOJ-a ne može istovremeno biti rukovodilac druge organizacione jedinice u policiji, a samim tim, dodaje, ni rukovodilac cjelokupne policijske organizacije.
“Finansijsko-obavještajna jedinica uživa nezavisnost, koja je proklamovana Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, a između ostalog, ogleda se u operativnoj i finansijskoj nezavisnosti”, rekao je Šaranović.
Podsjećajući na isključenje iz Egomnt grupe, ministar navodi da je formiranjem FOJ-a kao organizacione jedinice u sastavu UP, više nego jasno da isto lice istovremeno ne može biti na čelu policije i rukovodilac FOJ-a, jer bi, kaže, na taj način došlo do narušavanja nezavisnosti jedinice.
“Upravo je proklamovanje nezavisnosti FOJ-a u izmjenama i dopunama tada važećeg zakona dovelo do ponovnog punopravnog članstva Crne Gore u Egmont grupi. Saglasno navedenom, vjerujem da će g. Radović podnošenjem ostavke na mjesto rukovodioca FOJ-a ili na mjesto v. d. direktora UP pokazati odgovornost i time doprinijeti da se osigura zakonom garantovana nezavisnost ove važne jedinice”, poručuje Šaranović.
Prema Zakonu o unutrašnjim poslovima, direktora UP i rukovodioca FOJ-a Vlada postavlja po istoj proceduri – na osnovu javnog konkursa, na predlog ministra. Jonica objašnjava da je jedina bitna razlika u uslovima koje treba da ispunjavaju za imenovanje – za šefa UP može biti postavljen “širi opseg lica”, dok je za rukovodioca FOJ-a obavezan uslov da lice ima zvanje pomoćnika direktora UP, što, kaže, svodi izbor na nekoliko lica.
“… Potpuno je jasno koliko je značajna ova funkcija ako je postupak njegovog postavljenja izdignut na jednak nivo kao postupak imenovanja direktora policije”, ocjenjuje Jonica.
Radovićevim imenovanjem na mjesto šefa UP kulminirao je tinjajući sukob između PES-a i Demokrata u vezi kadrovanja u sektoru bezbjednosti. Neposredno prije njegovog postavljenja, Spajićeva Vlada odbila je predlog Šaranovića da se na tu poziciju imenuje drugi policijski funkcioner. Demokrate i dio pravnika tvrde da je Vlada zaključkom kojim je ovlastila Spajića da predloži v. d. direktora prekršila Zakon o unutrašnjim poslovima. Zbog toga su najavili tužbu Upravnom sudu.
Radović odgovara sebi
Jonica kaže da je Zakonom o unutrašnjim poslovima (član 12, stav 7) propisano da rukovodilac FOJ-a za rad odgovara direktoru UP, što bi, podvlači, u ovom slučaju značilo – da Radović odgovara sebi.
“Ne ulazeći u to što su razlozi za ‘kadrovska previranja’ u Vladi vezana za imenovanje direktora UP, ukazujem na obavezu Vlade da promisli svaki korak koji može ugroziti dobijanje IBAR-a (Izvještaj o ispunjenosti privremenih mjerila), a u kontekstu vaših pitanja pozivam Vladu da procijeni gdje je g. Radović korisniji ili potrebniji – na čelu policije ili FOJ-a, te da hitno riješi ovo pitanje”, navodi bivša poslanica.
Ona podsjeća da je OEBS 2021. u dokumentu u kom se bavi reformom policije i procjenom i preporukama o stanju dobrog upravljanja u njenom radu, naglasio da je potrebno da Vlada analizira i razmotri odluku o integrisanju FOJ-a u UP, te da je ako se odluči da FOJ ostane dio UP, potrebno da nepolicijski karakter te jedinice bude jasno istaknut, a da njenog rukovodioca i dalje imenuje izvršna vlast. “Vjerujem da je i laicima jasno da o ‘nepolicijskom karakteru FOJ-a’ nema govora ako FOJ-em rukovodi direktor UP”, konstatuje Jonica.
Šaranović može predložiti razrješenje Radovića iz FOJ-a
Prema Zakonu o unutrašnjim poslovima, ministar može da predloži razrješenje načelnika FOJ-a.
Jonica kaže da je tim aktom propisano da, u slučaju kad je rad direktora policije, rukovodioca FOJ-a ili pomoćnika direktora UP ocijenjen dva puta uzastopno ocjenom “ne zadovoljava”, ministar na osnovu svog izvršnog rješenja o ocjenjivanju podnosi Vladi predlog za prestanak mandata tog lica.