Srbija mijenja strategiju diplomatije: Zbog lažne države Kosovo i Crna Gora na tapetu jer ne priznaje suverenitet srpske države!

Srbiji je ponovo stavljeno do znanja da je najveći dio Evrope riješen da privede kraju ono što je NATO započeo 1999. godine. Pod taj dio Evrope ne treba više svrstavati samo one uz koje ide prefiks „zapadne sile“, već i one mnogo manje silne, koje se nalaze u našem komšiluku.

Odnos Evrope prema Srbiji najbolje će se opisati ukoliko se osvrnemo na događaje koji su obilježili poslednjih desetak dana. U ovom kratkom vremenskom periodu tzv. Kosovo je dobilo viznu liberalizaciju, na korak je od pristupanja Savjetu Evrope i aminovano mu je organizovanje izbora u četiri opštine sa srpskom većinom bez učestvovanja srpskih predstavnika. U istom vremenskom periodu obilježeno je tačno 10 godina od kako na istom tom Kosovu nije formirana Zajednica srpskih opština, na šta Evropa nije ni trepnula.

U istoj toj Evropi važe određena, odavno uspostavljena pravila, koja između ostalog kažu da je za pristupanje međunarodnim organizacijama potrebno da država bude priznata, da je priznaju UN, da ima priznat međunarodni suverenitet, odnosno da ima granice i sređen teritorijalni integritet. Da je Evropa spremna da pravila koriguje po potrebi, pokazalo je glasanje u Savjetu Evrope.

Za predlog Kosova* da pristupi Savjetu Evrope glasale su čak 33 države, među kojima su Crna Gora i Sjeverna Makedonija, dok je protiv predloga bilo ukupno sedam država, među kojima je i Srbija.

Ono što je vjerovatno najviše iznenadilo jeste to što su se među uzdržanim državama našle BiH, Grčka, Slovačka i Ukrajina. Ćutanje Ukrajine, koje je u ovom slučaju ekvivalentno saglasnosti, iznenađuje jer se upravo ova država u posljednjih godinu dana suočava sa kidanjem djelova svoje teritorije. Uzdržanost Grčke i Slovačke trebalo bi da nas brine jer u neku ruku naglašava mogućnost promjene stava oko priznanja nezavisnosti lažne države, dok iznenađenost potezom BiH ne treba posebno komentarisati.

Zbog svega navedenog, ali prije svega zbog nedavnog glasanja u Savjetu Evrope, možda vrijeme je da se neke stvari u srpskoj diplomatiji promene.

Da bi u spoljnoj politici Srbije konačno moglo da dođe do određenog zaokreta najavio je nedavno Aleksandar Vučić koji je rekao da će „biti dubinskih i suštinskih promena“.

Šta bismo pod tim promjenama mogli da očekujemo govori politikolog Cvijetina Milivojevića, koji ističe da nema potrebe za bilo kakvom novom strategijom, već je dovoljno primeniti samo ono što bi primenila svaka normalna država.

„Svaka normalna država u strategiji svoje politike ima nešto što se zove pravilo reciprociteta. Pa šta Srbija treba da uradi na planu konačnog normalizovanja odnosa sa Crnom Gorom? Pa da stvari vrati na restart. Ukoliko je Crna Gora 2008. godine priznavanjem Kosova* narušila teritorijalni integritet Srbije, ona faktički od tada ne priznaje Srbiju u njenom punom teritorijalnom integritetu. U najmanju ruku Srbija mora da uzvrati recipročnom mjerom i ne samo prema Crnoj Gori, već i prema nekim drugim državama. Razumijem da ne možemo da povučemo recipročnu mjeru prema Amerikancima, ali postoje države poput Crne Gore koja je prva potrčala da glasa za ulazak tzv. Kosova u Savjet Evrope. Ukrajina je glasala neutralno, zašto se onda Srbija pridružuje rezolucijama Generalne skupštine protiv Rusije? Poštujemo to što Ukrajina ne priznaje “Kosovo”, u redu, ne priznajemo ni mi rusku aneksiju Krima i Donbasa, ali Ukrajina je glasala onako kako je bilo neophodno da bi Kosovo ušlo u Savjet Evrope. Dakle, na nama je da povučemo recipročni potez. Isto važi i za BiH“, kaže Milivojević za „Ekspres“.

Promjena stava definitivno je neophodna i prema dogovorima i dokumentima kojima je kumovao Zapad. Makar, dok iste te dogovore ne počne da poštuje i druga strana.

Pravo da u pitanje dovodi bilo kakav dogovor ili potpisani dokument koji je došao na predlog SAD, Njemačke, Francuske ili Velike Britanije, Srbija je stekla odavno, međutim, nedavno održani lokalni izbori na Kosovu moraju da budu kap koja će konačno preliti čašu. Naročito ukoliko uzmemo u obzir da je izborima u južnoj srpskoj pokrajini prethodila diplomatska ofanziva i forsiranje njemačko-francuskog predloga koji je, između ostalog, podrazumijevao formiranje ZSO, na šta se čeka 10 godina.

Izbore koji su održani u četiri opštine sa srpskom većinom bojkotovali su srpski predsjednici, a rezultat bojkota bio je takav da je glas za buduću vlast dalo svega 3,5 odsto birača. Uprkos ovakvoj izlaznosti, sa Zapada je ocijenjeno da su izbori održani u skladu sa pravnim okvirom lažne države. Takođe, izraženo je žaljenje zbog toga što nisu sve stranke i zajednice na njima učestvovale. Zapad je u ovoj poruci zaboravio da naglasi da je neučestvovanjem srpskih političkih predstavnika na ovim izborima prekršen Briselski sporazum koji predviđa integraciju Srba u sistem. A upravo iz tog sistema Srpska lista je izašla u jesen 2022. godine uz obećanje da će se u njih vratiti kada bude formirana Zajednica srpskih opština i kada se budu povukle tzv. specijalne jedinice Kosova iz opština na sjeveru.

Sagovornik „Ekspresa“ nema sumnje da izbori na privremeno okupiranoj teritoriji Srbije, koji su organizovani na ovaj način i na kojima je izlaznost bila 3,5 odsto, nemaju legitimitet, ali u svom obrazloženju odlazi korak dalje.

„Naravno da o njima ne možemo da govorimo kao o legitimnim izborima, ali moj lični stav je da o njima ne možemo da govorimo ni kao o legalnim izborima. Koliko znam da čitam Ustav Republike Srbije i zakon o lokalnim izborima Republike Srbije, obaveza predsjednika Narodne skupštine Republike Srbije jeste da raspiše izbore na čitavoj teritoriji Republike Srbije uključujući i Kosovo i Metohiju. Što je i činjeno sve do 2012. godine. Ono što je potom učinjeno, poslije 2013. godine, jeste da se faktički dio suvereniteta Republike Srbije protivno volji građana, a protivno Ustavu Republike Srbije izruči Prištini. To govori da svi lokalni izbori koji su održani, pogotovo u srpskim sredinama, nisu bili legalni sa stanovišta zakona. Sada ulazimo u drugu opasnost. Oni jesu bili legalni sa stanovišta Ustava Kosova, ali koliko znam Republika Srbija ne priznaje Republiku Kosovo. Zato je moja prva reakcija bila, poslije svega lošeg što se desilo Srbima na Kosovu, poslije očiglednog bojkota koji je uspio, da je već u ponedjeljak predsjednik Narodne skupštine Srbije morao da raspiše lokalne izbore u te četiri srpske opštine na Kosovu gdje nije bilo valjanih izbora. Šta bi na to rekao neki Vašington, London ili neka druga prestonica NATO zemalja koje su izvršile agresiju na Srbiju 1999. godine, protivno odluci Savjeta bezbjednosti, a onda i okupirali Kosovo i Metohiju, to je druga stvar. Mislim da mi treba da se vodimo onim što je Ustav Republike Srbije pogotovo u situaciji kad je Srbija, po mom ukusu, bila i više nego konstruktivna. Ukoliko takva vrsta konstruktivnosti ne uspijeva, onda se vraćate na nultu tačku, restartujete stanje prije Briselskog sporazuma“, ističe Milivojević.

Milivojević se, takođe, osvrće na još jedan problem koji bi mogli da izazovu nedavno održani lokalni izbori na sjeveru Kosova i Metohije, a tiče se Zajednice srpskih opština.

„Ukoliko bi sada neko i ubijedio Kurtija da formira ZSO kako je predviđeno, ona se ne može formirati iz tehničkih razloga. Zajednicu srpskih opština formira njih 10 opština, od toga su ove četiri velike na sjeveru Kosova. Svaka od tih opština mora da inicira formiranje zajednice i da kaže da će ući u sastav ZSO. Ja ne vjerujem da će albanski gradonačelnici, predstavnici opština, inicirati da te četiri opštine ulaze u sastav opština”, smatra Milivojević.

Predstavnici Zapada su još jednom pokazali svoju licemjernu stranu. Dok su im sa jedne strane usta puna normalizacije odnosa, već sa druge nisu ništa uradili da odlože održavanje izbora na kojima je unapred najavljen bojkot Srba ukoliko se stanje na terenu ne promijeni i dok srpski narod ne dobije ono što mu je obećano pre 10 godina.

U takvoj situaciji nikoga ne bi trebalo da iznenadi ukoliko Srbi koji žive na Kosovu ponovo na neki način izraze nezadovoljstvo i otpor kada novoimenovani gradonačelnici četiri opštine budu željeli da pristupe novim funkcijama. Ipak, politikolog Milivojević ne misli da bi moglo da dođe do novih barikada.

„Niti ih prizivam, niti bih volio da do njih dođe. Mislio sam da sa barikadama postoji neka vizija, ideja šta se želi s njima postići, međutim, ispostavilo se da ideje nema. Zato vjerujem da je jedino pravo rješenje koje je legalno, legitimno, kulturno, miroljubivo, koje poziva na mir i poštovanje, to da predsjednik Narodne skupštine Republike Srbije što prije raspiše lokalne izbore u te četiri opštine. To je jedini način da se stvari vrate, što bi Ivica Dačić rekao, u predbriselsko stanje“.

Iza Beograda i Prištine je turbulentan period. Neće mnogo vremena proći niti će se strasti stišati, a doći će do novog susreta u Briselu u okviru nove runde dijaloga koja je zakazana za 2. maj. Ponovo će se, po ko zna koji put, razgovarati o Zajednici srpskih opština. Kao najavu nove runde dijaloga, Kristofer Hil je rekao da nakon ovog sastanka očekuje pomak u formiranju ZSO.

„Jako je važno da se nastavi sa dijalogom, dijalogu treba novi momentum, zadovoljan sam što imaju plan za 2. maj. Jasno je da je vreme za ZSO sada i da će se u tom smislu brzo dešavati“, izjavio je HIl.

Američki ambasador je, takođe, nedavno rekao da „njegova zemlja i mnoge druge zemlje smatraju da nije pravo vrijeme za izbore na Kosovu“, pa ipak njegova država i mnoge druge države nisu ništa učinile da odlože izbore, već su ih proglasile legitimnim.

Za razliku od Hila, koji djeluje kao da je optimista pred nastavak dijaloga, sagovornik „Ekspresa“ ne očekuje mnogo od nove runde u Briselu, već ističe da „ne zna o čemu bi moglo da se razgovara drugog maja“.

Paket koji je posljednjih dana isporučen Kosovu u vidu liberalizacije viza, lokalnih izbora i Savjeta Evrope u neku ruku je i poruka Srbiji. Na Beogradu je da stavi prst na čelo i izvuče zaključke. Jedan od onih koji se sigurno, u ovom trenutku, nameće jeste da sa Kurtijem i Zapadom nema dogovora.