Lakušić: Postoje promjene u hidrološkom sistemu usled izgradnje ustave na Morači
Elaborat o rezultatima izvedenih hidrogeoloških istraživanja prilikom procjene uticaja izgradnje privremene ustave na rijeci Morači potvrdio već ranije naučno utvrđenu vezu između rijeke Morače i izvorišta Bolje Sestre, saopštio je Zoran Lakušić, predsjednik UO Regionalni vodovod Crnogorsko primorje.
U nastavku prenosimo Lakušićevo saopštenje u cijelosti:
„Kompanija Indel inženjering Podgorica od 28.08.2023. godine izvodila je Hidrogeološke istražne radove na ispitivanju uticaja izgradnje privremene ustave na Morači, u skladu sa Projektom detaljnih hidrogeoloških istraživanja uticaja izgradnje privremene ustave na Morači na režim podzemnih voda u zoni izvorišta Bolje Sestre, koji je urađen od strane kompanije Geoprojekt.
U okviru dokumenta „Tehno-ekonomska studija za proširenje kapaciteta zahvatanja vode“ kao jedna od mogućih sanacionih mjera u pokušaju poboljšanja hidrauličke situacije na izvorištu Bolje Sestre, navodi se izgradnja stalne brane na rijeci Morači. Kako bi se predvidjeli uticaji ove intervencije na izvorište, i formirale podloge za projektovanje i izgradnju trajnog objekta ili niza objekata (rešenje sa kaskadama) bilo je potrebno izvesti hidrogeološka istraživanja koja bi obuhvatala praćenje uticaja privremene nasute ustave na režim podzemnih i površinskih voda u široj zoni izvorišta Bolje Sestre, i to u periodu tokom i nakon njene izgradnje.
Detaljna hidrogeološka istraživanja koja su pratila izgradnju ustave su imala za cilj, da kroz nove podatke i sistematski i produženi monitoring pruže što je moguće pouzdanije podloge za izradu projekta trajnih objekata, brane ili kaskada duž rijeke Morače, kako bi se izvršila njena rehabilitacija i ponovno uspostavili hidraulički odnosi koji su bili prije otvaranja izvorišta Bolje Sestre, odnosno početka forsirane eksploatacije rječnog materijala.
Na osnovu svih analiza koje su sprovedene u Elaboratu o rezultatima izvedenih hidrogeoloških istraživanja prilikom procjene uticaja izgradnje privremene ustave na rijeci Morači se zaključuje: da se tokom hidrološkog maksimuma izvorište Bolje Sestre autogeno prihranjuje (područja okršenih karbonatnih stijena bez pokrova-tla) vodom, da se tokom hidrološkog minimuma izvorište Bolje Sestre prihranjuje ne samo na račun padavina već i alogeno (dopunsko) iz zbijene izdani formirane u aluvijonu Morače, da je postavljena ustava na Morači izazvala promjene u nivoima podzemnih voda aluvijona, da je postavljena ustava na Morači izazvala promjene u vodostaju na Boljim Sestrama i da je analiza kvaliteta voda potvrdila funkcionisanje ustave i posrednu vezu sa kvalitetom vode Boljih Sestara.
Na osnovu zaključaka koje su navedeni, pokazuju već raniju naučno utvrđenu vezu između rijeke Morače i izvorišta Bolje Sestre, jasno je da postoje promjene u hidrološkom sistemu usled izgradnje ustave na Morači. Ovi zaključci pružaju važne informacije za razumijevanje hidroloških promjena i mogu biti od koristi pri planiranju rehabilitacije rijeke Morače i uspostavljanju hidrauličkih odnosa koji su slični onima koji su postojali prije nelegalne eksplotacije pijeska i šljunka.
Rezultati ovih istraživanja će pružiti osnove za izradu trajnih objekata (brana) koji će poslužiti rehabilitaciji rijeke Morače i ponovnom uspostavljanju hidrauličkih odnosa koji su postojali pre nego što je počela nelegalna eksploatacija pijeska i šljunka.
Zaključci do kojih se došlo su od izuzetne važnosti za razumijevanje hidroloških promjena koje su se dogodile kao rezultat izgradnje ustave na Morači“, naveo je Lakušić.