Ko i zašto gura tzv. Kosovo u članstvo Savjeta Evrope

Savjet Evrope u maju bi mogao da dobije novu članicu, takozvano Kosovo, ali bi zato mogao da ostane bez Srbije koja bi ga napustila kao vid otpora.

Ključni dan odluke o članstvu „Kosova“ u Savjetu Evrope mogao bi da bude danas, kada će ministri SE razmatrati izvještaj Dore Bakojani, zadužene za izveštaj o Prištini.

Neočekivani obrt dogodio se kada je ova grčka predstavnica najprije u javnosti istakla da postoje tri uslova za prijem „Kosova“ u organizaciju: da vrati zemljište manastiru Visoki Dečani, omogući formiranje Zajednice srpskih opština i zaustavi eksproprijaciju u srpskim opštinama.

Nakon što je Priština ispunila samo prvi zahtjev, Bakojanijeva je odustala od ostalih uslova i dala zeleno svijetlo za prijem u članstvo.

Inače, još 2016. Ustavni sud u Prištini donio je odluku o vraćanju 24 hektara zemlje manastiru Visoki Dečani, a uprkos upozorenjima iz Stejt demartmenta, Kurtijeva vlast je tek ove godine sprovela odluku suda.

U reakciji Beograda na dešavanja predsjednik Srbije Aleksandar Vučić rekao je da bi Srbija mogla da napusti organizaciju.

„Možda vam se više sviđa da imate Prištinu u SE nego da imate Beograd i Srbiju“, rekao je Vučić.

Priština je još u maju 2022. poslala pismo u kojem traži članstvo u Savjetu Evrope, da bi se sa tim čekalo do prošle godine kada je osigurano da zahtjev ima dovoljnu većinu u Komitetu ministara.

Ko ima presudan uticaj na sudbinu tzv. Kosova u organizaciji vidi se i po tome što će se Vučić sutra sastati sa ambasadorima zemalja Kvinte, a jedna od tema razgovora biće i pitanje prijema Prištine u SE.

Prijem tzv. Kosova u SE jednostavniji je od ulaska u bilo koju organizaciju jer je Savet potpuno pod kontrolom Zapada i ne insistira se da podnosilac zahteva bude i članica UN, kaže diplomata Zoran Milivojević.

Pitanje je da li je za zapadne centre moći interes da imaju tzv. Kosovo, a ne Srbiju za člana, ukazuje Milivojević.

„U tom slučaju se otvara pitanje našeg članstva, zato što ono postaje nemoguće, jer smo mi članica SE u međunarodnom pravu i našem ustavu. Kako bismo mogli da budemo u organizaciji sa dijelom teritorije kojoj su drugi dali status države“, kaže Milivojević za „Politiku“.

Napominje da bi ovo bio prvi put u istoriji da se SE podijelio, jer 12 država, od kojih su pet članice EU, ne priznaju nezavisnost „Kosova“.

Da bi prijem bio i ozvaničen, potrebno je da ga podrži dve trećine država članica, što Priština svakako ima. Kada se prošle godine glasalo o zahtjevu tzv. Kosova, Komitet ministara ga je podržao sa 33 glasa za, sedam protiv i pet uzdržanih.

Protiv su bile Mađarska, Rumunija, Kipar, Španija, Azerbejdžan, Gruzija i Srbija. Kako je Azerbejdžan u međuvremenu izbačen iz Savjeta Evrope, Priština će vjerovatno imati još veću podršku na ovogodišnjem glasanju.

Sljedeći korak biće glasanje u Parlamentarnoj skupštini Saveta Evrope u maju gdje su moguća iznenađenja. Kako poslanici nisu dužni da u glasanju prate zvaničnu politiku svoje zemlje već su najavljena pojedina istupanja.

Šefica crnogorske delegacije Maja Vukićević već najavila da će glasati protiv prijema „Kosova“ iako je stav Crne Gore da priznaje nezavisnost srpske južne pokrajine.

Do tada, Prištini se vjeruje na riječ da će zahtjeve Bakojani ispuniti, dok su se u pismu Aljbin Kurti, Vojsa Osmani i Gljauk Konjufca obavezali da će poštovati sve članove Briselskog i Ohridskog sporazuma, uključujući i formiranje Zajednice srpskih opština.

Podsjetimo, Priština je još 2013. potpisala Briselski sporazum kojim se obavezala na formiranje Zajednice srpskih opština. Uprkos potpisu do danas to nije ispunila. Zašto bi neko pomislio da će pismo biti dovoljno čvrst garant da će ispuniti svoje obaveze, pravo je pitanje.