Balkanska ruta i dalje glavni pravac dopremanja heroina

Zabrana proizvodnje heroina u Avganistanu, koju su talibani uveli 2022. godine, nije smanjila promet ovog narkotika u Evropi, a glavna ruta kojom se doprema i dalje vodi preko Balkana. Krijumčari koriste još tri pravca – južni, kavkaski i sjeverni. U novom izvještaju Europola zaključuje se da se zapljene smanjuju, zbog strožih graničnih kontrola duž kopnenog dijela kroz Tursku i Bugarsku. S druge strane, čini se da je trgovina heroinom na južnoj ruti ka EU u porastu.

Na to ukazuju velike količine heroina koje polaze iz luka u Iranu i Pakistanu, kao i značajne zapljene u evropskim pomorskim gradovima. Krijumčari koriste i sjeverne i kavkaske rute, ali je ruski rat protiv Ukrajine verovatno doprinio promjenama, pa kriminalne mreže traže alternativne puteve. Ujedinjeni Arapski Emirati su odnedavno značajno mjesto pretovara kojima se prikrivaju pošiljke heroina. Ova zemlja je i ključno središte za pranje novca.

Evropsko tržište opioida je sve složenije i sada uključuje i ljekove i međunarodno kontrolisane ili nove visoko potentne sintetičke opioide. Metadon, buprenorfin, fentanil i njegovi derivati i novi sintetički opioidi sve su češći u podacima o iznenadnim smrtnim slučajevima. Tokom proteklih pet godina većina novoidentifikovanih opioidnih supstanci prijavljenih Sistemu ranog upozoravanja EU o novim psihoaktivnim supstancama bili su veoma moćni opioidi benzimidazola (nitazena), a ne derivati fentanila kao prethodnih godina.

U poređenju sa Sjevernom Amerikom, na EU su u mnogo manjoj mjeri uticali sintetički opioidi. Ovo se može objasniti strogim propisima, odredbama socijalne i zdravstvene zaštite u većini zemalja i dobro razvijene usluge liječenja narkomanije.

Maloprodajno tržište heroina u EU procenjuje se na najmanje 5,2 milijarde eura godišnje, a količina ovog narkotika koju su zaplijenile evropske države udvostručila se u poslednjih 20 godina. Upotreba opioida uzrok je oko tri četvrtine u više od 6.000 smrtnih slučajeva od predoziranja godišnje, dok u Evropskoj uniji postoji oko milion korisnika narkotika koji su u visokom riziku da teško ugroze zdravlje.

U 2021. godini zaplijenjeno je čak 9,5 tona heroina u morskim lukama. Skoro sav heroin i dalje dolazi iz Avganistana, gdje su talibani uveli zabranu uzgoja opijumskog maka i proizvodnje opijuma. Najnoviji podaci za 2023. pokazuju pad od 95 odsto i u uzgoju i u ilegalnoj proizvodnji opijuma u ​​toj zemlji. Uzgoj u Avganistanu je procijenjen na 10.800 hektara u prošloj godini, dok je godinu dana ranije opijum rastao na 233.000 hektara. Proizvodnja opijuma pala je sa 6.200 na 333 tone u istom periodu.

U prošlonedeljnom izvještaju Europola zaključuje se da to za sada nije izazvalo nestašicu heroina u Evropi. Upozorava se na nove opasnosti koje bi mogle da budu posljedice poremećaja na tržištu droga.

„Talibanska zabrana uzgoja opijuma, ako se održi, mogla bi da ima značajan uticaj na dostupnost heroina u Evropi u budućnosti. Iako će biti potrebno vrijeme da se razvoj događaja u Avganistanu osjeti u EU, smanjenje dostupnosti heroina moglo bi dovesti do toga da tržišne praznine budu popunjene moćnim sintetičkim opioidima ili stimulansima kao što su metamfetamin i katinon, koji imaju veoma štetne efekte na javno zdravlje i bezbjednost”, navodi Europol.