Jermenija ponovo van sankcija: Ko stvara uslove imuniteta za Jerevan

Piše: Igor ČALENKO, ukrajinski politikolog, rukovodilac Centra za analizu i strategije (Kijev)

Dok SAD i Evropska unija nastoje da liše Rusiju pristupa komponentama koje se koriste za potrebe ruske vojske, Pariz, prepuštajući se Jerevanu, doprinosi tome da Moskva ima sredstva za vođenje rata sa Ukrajinom.

Evropska unija je 23. februara uvela  13. paket sankcija, proširivši listu robe zabranjene za izvoz u Rusiju. U njemu su učestvovala 194 fizička i pravna lica, kao i 27 organizacija optuženih za vojnu saradnju sa Kremljom u zaobilaženju zapadnih sankcija. Među onima koji su sankcionisani su kompanije iz Kine, Kazahstana, Turske, Srbije, Tajlanda, pa čak i Šri Lanke. Međutim, jedno od Putinovih glavnih logističkih čvorišta, koje mu pomaže u izbjegavanju sankcija više od 2 godine, ponovo je prošlo nekažnjeno. Govorimo o Jermeniji, koja pokušava da sjedi na dvije stolice: s jedne strane, Jerevan aktivno stvara utisak preusmjeravanja prema Zapadu, a sa druge strane, i dalje je zemlja trgovinske razmjene.

Zanimljivo je da su istog dana, 23. februara, SAD ažurirale i liste sankcija protiv Rusije, dodajući oko 600 fizičkih i pravnih lica iz 11 zemalja, koja „pomažu u izbjegavanju sankcija protiv Rusije“. Ali još jednom, nijedna kompanija iz Jermenije nije se našla na listama.

Koji je razlog za ovo „selektivno sljepilo“ zapadne zajednice? U publikaciji EU o usvajanju 13. paketa sankcija,  navodise da Unija „stalno procjenjuje efikasnost postojećih mjera… identifikuje i eliminiše sve potencijalne rupe u zakonu“. Međutim, tokom više od 700 dana rusko-ukrajinskog rata, jermenska pomoć ratnoj mašini Kremlja ne samo da nije ograničena, već izgleda da se svjesno ignoriše.

Uprkos krupnim dokazima da je Jermenija primarni kanal za zaobilaženje sankcija od straneRusije, nedostaje odgovor Zapada. Ekonomski podaci pružaju značajne dokaze, kao što je neviđeni rast od 187% izvoza iz Jermenije u Rusiju 2022. godine kada je Rusija napala Ukrajinu. Jermenski ministar finansija Vage Ovanisian priznao je da se „značajan dio sastoji od ponovnog izvoza“. Nakon godinu dana, jerevanska „rupa u zakonu“ još uvijek nije identifikovana i eliminisana. Kao rezultat toga, u prvih 9 mjeseci 2023. godine, izvoz robe iz Jermenije u Rusiju povećao se za 85%, od čega 80% predstavlja ponovni izvoz.

Kumulativno, od početka rata u Ukrajini i uvođenja zapadnih sankcija protiv Kremlja, jermenski izvoz u Rusiju porastao je za zapanjujućih 430%. Ove podatke je u februaru 2024. godine objelodanio Robin Bruks, bivši direktor Instituta za međunarodne finansije i bivši Goldman Sachs strateg, koji je naglasio da takva dinamika „označava ponovni izvoz (preko Jermenije) robe iz EU i Kine u Rusiju.“

Pored ekonomskih podataka, pitanje ponovnog izvoza sankcionisane robe kroz Jermeniju redovno su pokrivali evropski, američki, pa čak i bliskoistočni mediji. Ugledni izvori kao što su Forbes, France 24, Financial Times, Geopolitical Monitor, EUReporter, Newsweek, BNN Breaking, i24Tv, Politico i The Wall Street Journal stalno su izvještavali o ovom pitanju dvije godine.

Uprkos nedvosmislenim podacima i pažnji glavnih globalnih medija na taj problem, Zapad ne preduzima nikakve mjere protiv jermenskog ponovnog izvoza, koji se smatra kriminalnim u odnosu na narod Ukrajine.

Iz nejasnih razloga, Brisel i Vašington „zatvaraju oči pred bliskim vezama“ između Jerevana i Kremlja, napominje najveća rumunska publikacija Digi24.

Malo je vjerovatno da lideri EU i SAD nijesu primjetili brojne slučajeve sistematskih kršenja od strane Jermenije. Umjesto toga, nečije političko pokroviteljstvo u više navrata štiti Jerevan od sekundarnih sankcija. Ali čije pokroviteljstvo i zašto?

Jedna država članica EU ističe se intenziviranjem odnosa sa Jermenijom u proteklih godinu dana.

Od maja 2023. godine francusko oružje se isporučuje u Jerevan. Prva serija uključivala je oklopna vozila 50 Bastion. U februaru 2024. godine, tokom posjete premijera Nikole Pašinjana Parizu, Emanuel Makron je najavio da će zemlje nastaviti svoju „saradnju u sferi odbrane“. Tada je otkriveno o slanju nove serije naoružanja u Jerevan.

Francuski ministar odbrane Sebastijan Lekornu objavio je 23. februara da će od sada Jermenija imati „stalno prisustvo francuskog vojnog savjetnika“.

On je takođe najavio da će ove godine Pariz snabdijevati Jermeniju sistemima protivvazdušne odbrane i početi obuku lokalnog vojnog osoblja. U novembru 2023. godine, najveća ukrajinska publikacija Censor napomenula je: „Dostavljanjem oružja Jermeniji, Pariz se definitivno etablirao kao vojno-politički pokrovitelj Jerevana.“

Grčki časopis Protothemaje objasnio : „Pariz podriva napore Vašingtona i Brisela”.

Ako Makron zaista stoji iza „imuniteta“ Jermenije, takva politika je u suprotnosti sa interesima EU i SAD, koje već dvije godine snabdijevaju Ukrajinu oružjem u vrijednosti od više milijardi dolara za borbu protiv ruske invazije. U suštini, Pariz igra protiv svojih ključnih partnera.

Dok Vašington i Brisel nastoje da liše Kremlj pristupa komponentama koje se koriste za potrebe ruske vojske, Pariz, prepuštajući se Jermeniji, doprinosi tome da Moskva ima sredstva za uključivanje u rat.

Ukrajinska publikacija Unian upozorila je: „Jermenija postaje ekonomska podrška za Ruse, rješavajući probleme Moskve isporukom oružja na rusko tržište.“

Pitanje neusklađenosti Makronove politike sa opštim stavom SAD i EU primijetili su i međunarodni mediji tokom 2023. godine.

„Politika Makrona na Južnom Kavkazu služi Putinovim interesima“, objasnio je ukrajinski Telegraf.

Prema litvanskoj publikaciji „ Alfa”, „Makronova politika prema Južnom Kavkazu nije u skladu sa spoljnom politikom Evropske unije.”

„Francuski avanturizam u više navrata stavlja interese Pariza iznad interesa Zapada. Kao i na Južnom Kavkazu, Francuska se našla na strani Irana i Rusije (a ne Zapada) “, naveo je umjereni republikanski list The National Interest.

Prema rumunskoj publikaciji Stiripesurse „predsjednik Francuske je priznao da ostatak Evrope ne dijeli njegov stav (o Jermeniji.“

Važno je napomenuti da je francusko odjeljenje Forbsa u maju 2023. godine pozvalo Zapad da preduzme mjere protiv ponovnog izvoza od strane Jermena: „Neophodno je lišiti Moskvu tog logističkog čvorišta što je prije moguće i oštro presjeći ilegalne zalihe materijala i opreme koja se koristi u ruskoj vojnoj industriji.“

Međutim, čak i nakon 13 paketa sankcija tokom dvije godine, ovi pozivi još uvijek nijesu uzeti u obzir.