Ujedinjenje „dvije Irske“ sve bliža i bliža: Moguć referendum o otcjepljenju „Sjeverne“ od Britanije do 2034.

Velika Britanija nazivana je imperijom u kojoj sunce nikada ne zalazi jer su se njene kolonije nalazile na svim kontinentima, a sad je na pragu potpunog raspada i na svom ostrvu. Sjeverna Irska napravila je korak ka otcjepljenju još pijre dvije godine, kada je na izborima pobijedila secesionistička partija Šin Fejn, a nova premijerka Mišel O’Nil izjavila je da održavanje referenduma o konačnom ujedinjenju s Republikom Irskom nije decenijama daleko, kao što to tvrdi vlada u Londonu.

Šin Fejn zalaže se za nezavisnost Sjeverne Irske od Velike Britanije još od 1922, kad se odvojio veći dio ostrva i formirao Republiku Irsku. Sad je ova stranka prvi put došla u poziciju da predvodi vladu autonomne Sjeverne Irske pošto je na izborima osvojila 27 od 90 mjesta u lokalnom parlamentu. Ipak, vlada je formirana dvije godine posle izbora, tek kad su se u parlament vratili unionisti, koji se zalažu za ostanak u Velikoj Britaniji jer po zakonu svi moraju da budu proporcionalno predstavljeni.

Škotska ne odustaje od otcjepljenja

Škotlanđani su na referendumu 2014. s većinom od 55,3 odsto glasova odlučili da ostanu u Velikoj Britaniji. Međutim, referendum na osnovu kojeg je Velika Britanija dvije godine kasnije izašla iz EU sve je promijenio, budući da je kompletna Škotska glasala za ostanak u Uniji.

London je toga svjestan, pa je Vrhovni sud zabranio novo glasanje o nezavisnosti Škotske. Uprkos tome, škotska vlada, koju čine Nacionalna partija i Zeleni, objavila je plan o sticanju nezavisnosti, a premijerka Nikola Sterdžen saopštila da će naći drugi put za otcjepljenje ako London odbije da pregovara.

U svojoj nameri da odvoji Sjevernu Irsku od Velike Britanije i pripoji je Irskoj, Mišel O’Nil oslanja se na promjenu u demografskoj strukturi.

Ova pokrajina ima 1,9 miliona stanovnika, od kojih su većinu nekad predstavljali protestanti, koji su za uniju s Velikom Britanijom.

Međutim, to se promijenilo. Po popisu iz 2021, čak 42,3 odsto stanovništva su katolici, koji se zalažu za nezavisnost, a 37,3 protestanti, dok su ostali ateisti. Pritom, katolici imaju mnogo više djece od ostalih.

– Danas su u Sjevernoj Irskoj više od polovine đaka katolici, a tek trećina protestanti. Za od pet do 10 godina svi oni će postati birači i buduća katolička većina moći će da glasa na referendumu za nezavisnost – naveo je demograf Pol Nolan, čime je ukazao da je rok za sprovođenje referenduma o otcjepljenju najkasnije 2034.

London se posvađao i s unionistima

London je uspio da se posvađa i s unionistima Severne Irske, koji su ga tradicionalno podržavali. Naime, većina od 56 odsto stanovnika Sjeverne Irske 2016. glasala je za ostanak Velike Britanije u EU. A nakon Bregzita, Sjeverna Irska se izborila za pravo da ostane u sistemu slobodnog protoka, ljudi, robe i kapitala EU, dok je London uveo carine. Tako Velika Britanija funkcioniše u dva različita pravna okvira, pa je London pokušao da uvede dodatne procedure za robu koja se kreće između Sjeverne Irske i ostatka zemlje, što je dovelo do svađe s unionistima i pukotine u cjelovitosti Ujedinjenog Kraljevstva.

To bi bio kraj borbe u kojoj je sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka IRA, vojno krilo Šin Fejna, vodila partizanski rat s britanskom vojskom. Tad su se desile stotine terorističkih napada i uličnih borbi, a britanska vojska je čak strijeljala pripadnike IRA na licu mesta.

Samo u krvavoj nedjelji 30. januara 1972. ubijeno je 14 demonstranata, od kojih su petorica ustreljeni s leđa. Ukupno je ubijeno oko 3.500 ljudi, a IRA je organizovala eksplozije kod britanskog parlamenta, pa čak i minobacački napad na rezidenciju premijera Džona Mejdžora u Londonu 1991. Sedam godina kasnije, potpisan je prekid vatre, a Sjeverna Irska je sad sve bliže od nezavisnosti i ujedinjenja s Irskom.

(Republika)