Blažić: Krivokapićev “holandski koncept” Vlade neprimjenljiv u Crnoj Gori

Dekan Fakulteta za državne i evropske studije prof. dr Đorđije Blažić kaže da je vlada koja zavisi od volje jednog poslanika koji može u svakom trenutku da joj izglasa nepovjerenje, sistemski na najnižem mogućem rubu opstanka i ona je permanentno nestabilna.

Prema njegovim riječima, to primorava vladu da u obavljanju funkcija u domenu zakonodavstva i izvršenja zakona mora praviti permanentne kompromise unutar većine i udovoljavati apetitima partijskih struktura u “koalicionoj” većini.

Uz to, Blažić za Dnevne novine naglašava da je koncept vlade mandatara Zdravka Krivokapića rađen na benchmarking metodi, tj. uporednoj metodi organizacije uprave u Holandiji, u Crnoj Gori neprimjenljiv.

Podsjetimo, Krivokapić tvrdi da buduća vlada počiva na četiri ključne oblasti vladavini prava, finansijama, obrazovanju i zdravstvu.

On je rekao da je model pripremljen po uzoru na Holandiju, kao primjer dobre prakse, i da bi u osnovi racionalizacija trebalo da ponudi odgovor na izazove koji su pred Crnom Gorom.

Blažić kaže da benchmarking metoda se može koristiti kao orjentaciona metoda gdje se koriste sličnosti dvije države u površini teritorije, broju stanovnika, načinu organizovanja države, upravnih nivoa i poslova uprave itd.

“Pri tome treba imati u vidu da je značajan faktor političko teritorijalna organizacija države, oblik državnog uređenja, organizacije vlasti, politički režim itd. Sama okolnost da je Holandija visoko decentralizovana država, koja se sastoji od četiri države Holandije: te Arube, Kurasaa i Svetog Martina koji se nalaze na Karibima. To nije sve, Holandija se sastoji od dvanaest provincija, kao i tri ostrva Karipske Holandije (Boner, Sveti Eustahije, Saba). Glavni grad je Amsterdam, a prijestonica je Hag sa parlamentarnom monarhijom i tri nivoa upravnog organizovanja (državni, regionalni, lokalni) značajno utiče na strukturu organizovanja državne uprave”, kaže Blažić.

On potencira okolnost da je Holandija jedna od država koja ima naj razvij eniji sistem lokalne samouprave i da lokalna samouprava ima veoma širok djelokrug nadležnosti, značajno determiniše državanu upravu smanjujući upravne nadležnosti ministarstava i drugih organa državne uprave.

“Situacija u Crnoj Gori je potpuno obrnuta, sistem lokalne samouprave se već više od deceniju centralizuje značajno gotovo u svim vitalnim sferama, pogotovo u domenu javnih finansija, imovine lokalne samouprave, smanjenja sopstvenih poslova lokalne samouprave, širenje delegiranih tj. prenesenih pojedinih državnih poslova lokalnoj samoupravi čime se šire nadležnosti državne, a smanjuju nadležnosti lokalne samouprave.

Upravo pravna teorija jasno određuje principe organizovanja uprave. Takođe, teorija jasno određuje, prema pojedinim obilježjima, i vrste organa uprave. U tom kontekstu, uslov za kvalitetnu organizaciju uprave, njenu racionalnost, efikasnost i efektivnost je prethodna izrada funkcionalne analize (obim poslova, vrsta poslova, složenost poslova, tehološka opremljenost itd.) koja determiniše kompletnu organizaciju uprave”, tvrdi dekan Fakulteta za državne i evropske studije.

Na drugoj strani Blažić kaže da nova vlada ima dominantno formalno espertsku profilaciju, uzimajući u obzir pojam “eksperta” kao visoko obrazovanog kadra čiji se kapacitet izvlači dominantno iz profesionalne biografije kandidata.

“Međutim, ova vlada i pored prednosti u formalnom ekspertskom statusu ima puno nedostataka u neiskustvu članova vlade u funkcionisanju složenog sistema državne organizacije, naročito ako se ima u vidu i okolnost da postojeća crnogorska uprava nije ni približno na zadovoljavajućem nivou kompetentnosti, s obzirom na način dosadašnje partijske selekcije kadrova, ali i trenutka tzv. ‘smjene generacija’ u javnoj upravi”, poručuje Blažić.

U tom smislu će, dodaje, crnogorska uprava i dalje morati da se oslanja na postojeći srednji i nešto manje na stariji upravni kadar.

“To je jasna poruka da uprava mora intenzivno da radi na profesionalizaciji školovanjem specijalističkih kadrova, ali i intenzivnim obukama postojećeg kadra”, navodi Blažić.

Kako dodaje, nedostatak legaliteta je još jedno fundamentalno pitanje.

“Crna Gora nema zakone o Skupštini, Vladi, Organizaciji državne uprave, javnim tijelima, javnim službama i niz ostalih zakona kojima se ovi organi vlasti i druga javna tijela stavljaju pod zakonodavnu kontrolu. Nama su najviši državni organi – Skupština, Vlada “samoregulatorna” tijela koja sama sebe uređuju poslovnikom, kao unutrašnjim propisom koji nema dejstvo na druge organe. Vlada sebe uređuje Uredbom o Vladi koja nema pravnog osnova u Ustavu i zakonima. Legitimitet i legalitet institucija su primarni kriterijumi za ozbiljnost države”, navodi Blažić.

Blažić kaže da više od deceniju i po upozorava na nelegitimnost, ali i nelegalnost najviših državnih institucija u Crnoj Gori.

“Nelegitimnost institucija, tj. Skupštine Crne Gore je produkt neustavnog izbornog sistema kojim je od političkih partija i građanskih grupa koje učestvuju na izborima otet suverenitet birača kao nosilaca suvereniteta vlast. Originernu vlast imaju građani Crne Gore, shodno Ustavu koji je na neposrednim, tajnim i slobodnim izborima samo prenose Skupštini i drugim državnim organima. Ta legitimnost ne postoji u pravnom poretku Crne Gore. Kad parlament nema legitimitet, onda ne može imati legitimitet nijedan drugi državni organ koji se bira u Skupštini Crne Gore”, rekao je Blažić.