Balkanist: Crna Gora – nova vlada nastavlja da provocira Rusiju

Piše: Igor Damjanović, politički analitičar

Ministar inostranih poslova Đorđe Radulović prije dvije nedelje dao je ekskluzivni intervju za RT (Russia Today), u kome je nekoliko puta ponovio da sankcije koje su EU i niz zapadnih zemalja uvele protiv Rusije „nisu sankcije već restriktivne mjere“. Dodao je i da one nisu „antiruske“ i „odnose na pojedince i kompanije, koji su povezani sa situacijom u Ukrajini.“, poetnirajući: „Prosto rečeno, obični ruski građanin se ne nalazi pod sankcijama.“

Kada je NATO pakt bombardovao 1999. godine Srbiju i Crnu Goru, njihovi zvaničnici su nam tokom svih 78 dana ponavljali da oni ne bombama ne pogađaju građane, već Slobodana Miloševića. Tvrdnja da sankcije nisu sankcije – već restriktivne mjere, da one nemaju antiruski karakter i ne pogađaju ruske građane suštinski je slična porukama koje su Srbiji i Crnoj Gori slali iz NATO pakta 1999.
Igor Damjanović

Pored ove duboko licemjerne konstatacije, koja na težini dobija u činjenici da ih je jednoj supersili uputio zvaničnik jedne male zemlje, ministar Đorđe Radulović pokušao je služeći se providnom podvalom i manipulacijom da umanji značaj rusko-crnogorskih ekonomskih odnosa.

Lažirao podatke o robnoj razmjeni

„Sa ekonomske strane, ako pogledamo indikatore robne razmjene, prema posljednjim podacima (nećemo računati 2020. godinu, jer je nereprezentativna zbog pandemije) u 2019. godini promet između EU i Crne Gore je iznosio 1,4 milijarde eura, a sa Ruskom Federacijom samo 11 miliona eura. Stotinu puta manje. Dakle, da li nam je neko postavio nogu na vrat (i tjera nas da sprovodimo sankcije)? Nije.“ – izjavljuje Radulović u istom intervjuu.

Ova konstatacija je sporna i neistinita po najmanje 5 osnova. Prvo, Đorđe Radulović je slagao da je robna razmjena Rusije i Crne Gore u 2019. iznosila 11 miliona evra. Po podacima crnogorske državne agencije za statistiku Monstat u pomenutoj godini razmjena je dostigla 27,2 miliona evra, što takođe nije naročita cifra, ali je 2,5 puta veća od one koju je ministar prijavio.

Drugo, ako je 2020. godina bila „nerprezentavina“ zbog kovida onda 2019. i ostale godine kada nema uvoza crnogorskih vina u Rusiju, takođe se mogu smatrati nereprezentativnim za ocjenu trgovinskog prometa između Crne Gore i Rusije.Treće, u pomenutoj 2019. godini Crna Gora je u EU izvezla oko 160 miliona evra, a uvezla preko 1,25 milijardi evra, što znači da se iz crnogorske ekonomije u EU direktno odlilo gotovo 1,1 milijardi evra.

Smišljeno izostavio turizam

Četvrto, nedopustivo je da ministar Đorđe Radulović kada već govori o ekonomiji zemlje izostavi turizam, koji u crnogorskom BDP-u predstavlja 25%, što je apsolutni evropski rekord. U toj 2019. godini Crnu Goru posjetilo je oko 393.000 hiljada ruskih turista. Po podacima Nacionalne turističke organizacije Crne Gore iz 2018. godine (za 2019. nije moguće naći ovakvu procjenu) prosječan ruski turista bio je ubjedljivo prvi po potrošnji i ostavljao je ovdašnjoj turističkoj privredi tokom boravka prosječno oko 832,11 evra. Ako ovu procjenu primijenimo na 2019. godinu dolazimo do cifre od 330 miliona evra koje su ruski turisti ostavili crnogorskoj ekonomiji.

Treba svakako i dodati potrošnju nekoliko desetina hiljada vlasnika nekretnina građana Ruske Federacije, koji se ne evidentiraju kao turisti, a koji tokom svog odmora plaćaju raznovrsne turitističke usluge. To znači da je doprinos građana Ruske Federacije Crnoj Gori znatno prevazilazi 330 miliona evra.

Peto, posebnu i veoma važnu stavku, koja se ne smije nikako zanemariti su direktne strane investicije u crnogorsku ekonomiju, po kojima je Ruska Federacija apsolutni rekorder. Procjene govore, da je preko 10 milijardi evra iz Rusije investirano u Crnu Goru od 2006. godine. Nivo investicija iz Rusije poslednjih godina je smanjen, ali one i dalje zanačajno egzistiraju, o čemu svjedoči podatak da su ruski građani u pomenutoj 2019. bili drugoplasirani po direktnim investicijama u Crnu Goru, odmah iza Azerbejdžanaca.

Da li je za ekonomiju Crne Gore važnija EU – koja od njene sirotinje svake godine uzme 1,1 milijardi evra, ili Rusija koja je već unijela milijarde investicija i kroz turizam doprinosi sa preko 330 miliona evra godišnje? Odgovor na ovo pitanje bez sumnje zna i sam ministar Đorđe Radulović, međutim njemu je od nacionalnog interesa izgleda neuporedivo važniji plus koji je ovim intervjuom, u kome smišljeno provocira Rusiju, zaradio u svom CV-iju u NATO paktu. Prethodne pluseve ministar je pobrao kada je potvrdio prethodne, pa početkom godine uveo nove, pa 30. marta dodao najnovije sankcije Rusiji, odnosno kada je u intervjuu za TV Vijesti tvrdio da su „sankcije Rusiji bile ispravan čin, samo ih Milo Đukanović loše objasnio narodu Crne Gore u medijima“, a 24. marta, na 22. godišnjicu NATO agresije na Srbiju i Crnu Goru, Đorđe Radulović je u Glavnom štabu NATO pakta u Briselu javno podržao „strategiju jačanja NATO kolektivne odbrane od Rusije“.
Radulović

Dva i po puta umanjena robna razmjena nije bila jedina krupna laž koju je u svom intervjuu iznio crnogorski šef diplomatije. Njegovu tvrdnju da se Sjeverna Makedonija nije uvela sankcije Rusiji, jer još nije formalno počela pregovore o članstvu u EU, te da će to morati da uradi kad sa pregovorima krene, pobija primjer Srbije. Prije više od 7 godina Srbija je formalno započela pregovarački proces sa EU, do danas sankcije Rusiji nisu uvedene, niti se u Beogradu razmatraju. To Srbiju nije spriječilo da u integracijama u određenim segmentima pretekne Crnu Goru, koja je u proces krenula 3 godine ranije.

Obaveza usklađivanja spoljne politike sa EU spada u Poglavlje 31, jedno od poslednjih na putu pridruživanja. Od njegovog zatvaranja Crna Gora na današnji dan daleko je u najboljem slučaju 6 godina. Dakle, uvođenje novih i produžetak postojećih sankcija Rusiji nikako nije formalna obaveza ove, a nije bila ni prethodnih vlada. Čini se stoga da je ministar Đorđe Radulović, kao i njegovi prethodnici, guranje prsta u oko Rusiji prepoznao kao najjeftiniji način sticanja jeftinih poena i pluseva u NATO paktu.

Istina, vlada Zdravka Krivokapića je smanjila rusofobnu retoriku, ali osnovi spoljne politike prema Rusiji ostali su netaknuti. O tome, pored tragikomičnih opservacija ministra Đorđa Radulovića, neposredno svjedoči i sam premijer. Prilikom posjete Briselu 15. decembra prošle godine Zdravko Krivokapić je izjavio sledeće: „Kada smo rekli da želimo popravljanje odnosa sa svima, pa i sa Rusijom, to se odnosilo prevashodno na ekonomiju, odnosno turizam jer najviše turista u Crnu Goru dolazi iz Rusije. A u dijelu koji bude u sukobu sa bilo kojom politikom Alijanse, naravno da ćemo poštovati politiku Alijanse i to je svima jasno.“

Lavrov odbio razgovor sa Radulovićem

U NATO paktu i EU postoje 2 pristupa malih zemalja prema Rusiji. Uzdržanost i umjerenu retoriku zastupaju Slovenija, Slovačka i Mađarska, što ovim zemljama omogućuje da u određenim oblastima uspješno sarađuje sa Rusijom. Sa druge strane, Poljska i Baltičke zemlje promovišu rusofobnu i militantnu retoriku. Žalosno je što i nova vlada Crne Gore u odnosu prema Rusiji ostala bliža Poljskoj i Pribaltiku, nego Sloveniji, Slovačkoj i Mađarskoj.

Da su licemjernu igru nove vlade Crne Gore prozreli u Moskvi, pokazao je telefonski razogovor Sergeja Lavrova i Zdravka Krivokapića. Razgovor je indikativan po 2 momenta. Prvo, ministar Lavrov je odbio da kako diplomatska praksa nalaže da razgovora sa sebi ravnim ministrom Đorđem Radulovićem, što govori da u Moskvi itekako prate njegovo antirusko djelovanje. Drugo, u ovom razgovoru nije bilo riječi o najvažnijoj temi za državu Crnu Goru, obnovi direktnih letova iz Rusije i čarter letova u turističkoj sezoni.

Crnogorsku diplomatiju itekako morao bi da opomene i osvrt formalno drugog čovjeka Ruske Federacije, predsjednika Dume Vjačeslava Volodina na mogućnost obnove aviosabraćaja sa Crnom Gorom. „Crna Gora nije spremna da primi turiste, ni vakcinacinama, ni medicinom.

Crna Gora mora mnogo da uradi da bi pozvala ruske turiste, a oni su za to potpuno nespremni.“ – izjavio je Volodin i dodao da „U Crnu Goru prvo treba da dođu naši specijalisti. Njima je potrebno da provcijene u kojoj mjeri je ta zemlja obezbijedila epidemiološku bezbjednost, koliko je sistem zdravstvene zaštite sposoban da ukaže medicinsku pomoć.“ Pošto je po Evropskom potrošačkom zdravstvenom indeksu (EHCI) Crna Gora plasirana na poslednje mjesto u Evropi, nije teško pretpostaviti kakvu bi procjenu mogli da daju ruski medicinski eksperti.

To što se predsjednik ruskog parlamenta našao za shodno da se, pored brojnih obaveza na unutrašnjem planu, bavi i crnogorskim turizmom moglo bi da znači da će na ekonomske odnose dvije zemlje u budućnosti politika imati veći stepen uticaja. Nakon što je ministar Đorđe Radulović 30. marta donio odluku da se Crna Gora pridruži još i drugom setu EU sankcija povodom Navaljnog, sa sajta Aeroflota obustavljena je prodaja karata za Crnu Goru. Letovi ruskog nacionalnog avioprevoznika trebali se da krenu 28. aprila, svake srijede i subote.

Na mjesec i po dana od početka turističke sezone građani Rusije ne mogu kupiti direktan let za Crnu Goru. Da li će ruski turisti ove godine doći u Crnu Goru i dalje je neizvjesno. Politički odnosi dvije zemlje neće biti jedini faktor da li će letovi biti obnovljeni, ali će bez sumnje uticati. Nažalost, ovaj faktor neće ići u prilog Crnoj Gori sve dok njenu diplomatiju personifikuje Đorđe Radulović, kome je lični CV u NATO paktu važniji od nacionalnog interesa.

Izvor: Balkanist