Aleksandar Perović za BORBU: Nastavlja se trend lošeg upravljanja; Vlada nema strateški plan za suzbijanje zagađenja životne sredine

Crna Gora, iako po Ustavu ekološka država, u realnosti je daleko od toga, zbog nemara građana i nadležnih državnih organa.
Da li je u pitanju samo nemar ili pak i neznanje pojedinaca, nerad ili nešto četvrto, odlučili smo da pitamo izvršnog direktora i jednog od osnivača nevladine organizacije „Ozon“ – Aleksandra Perovića.
Nevladina organizacija „Ozon“ osnovana je 16. septembra 2006. godine, a njen cilj je unapređenje kvaliteta životne sredine, a samim tim i života crnogorskih građana.
U „Ozonu“ se skoro dvije decenije trudite da ukažete na različite ekološke probleme, od zagađenja vazduha, pa sve do divljih deponija.

Kako vidite trenutno stanje životne sredine u Crnoj Gori? Da li Vam se čini da se situacija pogoršava ili stagnira?

„Kada je trenutno stanje (životne) sredine u pitanju možemo zaključiti da postoji ogroman prostor za unapređenje, kao i da se nastavlja sa trendom lošeg upravljanja, što je pokazatelj da je ova najvažnija životna oblast još uvijek daleko na marginama donosiocima odluka. Ako se trenutno stanje poredi sa recimo 90-tim godinama prošlog vijeka kada je Crna Gora uvrstila u Ustav da je ekološka država, možemo reći da su problemi drugačiji, naročito što su ugašeni najveći industrijski zagađivači KAP i Željezara, ali da se kao i tada ,,razvojni“ projekti dovede u vezu sa trajnom devastacijom životne sredine, što dokazuje i primjer prve dionice auto-puta, odnosno uticaja na rijeku Taru, jedan od naših najvrijednijih prirodnih resursa.“

Svjedočimo da je kvalitet vazduha širom Crne Gore drastično opao posljednjih godina. Takođe, nedavno je izašao podatak da je Crna Gora po broju automobila po glavi stanovnika vodeća u regionu, sa 369 automobila na 1.000 stanovnika. Međutim, neki za kvalitet vazduha tokom zimskih mjeseci krive i one koji se griju na drva.

Šta ili ko su po Vašem mišljenju krivci za loš kvalitet vazduha koji udišemo? Na koji način bi aktuelna i svaka buduća Vlada mogla da riješi i prevenira dalje narušavanje kvaliteta vazduha

 

„Ako analiziramo situaciju u poslednjih 13 godina otkada imamo automatsku mrežu mjernih stanica za praćenje kvaliteta vazduha, kojim upravlja Agencija za zaštitu životne sredine, primjetićemo da se ipak smanjio broj dana sa aerozagađenjem na godišnjem nivou, što je takođe posledica zatvaranja najvećih industrijskih zagađivača, ali stanje je još uvije alarmanto naročito u sjevernoj i centralnoj regiji tokom sezone grijanja kada je problem izražen, zavisno od specifičnosti lokalnih zajednica različiti su i izvori aerozagađenja koji čine kumulativan efekat.

Veliki broj automobila i loša organizacija saobraćaja svakako su jedan od dominantnih izvora, naročito u Podgorici i urbanim zonama većih gradova, ali isto tako moramo ukazati da su i kolektivna i individualna ložišta dominantan izvor u onim opštinama u kojima su građani usled velike ekonomske i socijalne krize primorani na korišćenje fosilnih goriva tokom sezone grijanja. Takođe, i požari na neleganim smetlištima, paljenje otpadnih guma, daju ,,doprinos“ aerozagađenju.

Vlada i lokalne uprave moraju imati strateški plan kako preventivno djelovati na aerozagađenje, efikasno i neselektivno sprovoditi kaznene odredbe, podsticajno uticati da se tokom sezone grijanja koriste ekološki prihvatljivi izvori, organizovati saobraćaj na način da se zaštite urbane zone od gužvi, voditi javne kampanje o uticajima aerozagađenja na javno zdravlje i još mnogo toga što bi dalo konkrente rezultate. Nažalost to je trenutno utopija je očigledno da je važnije sve od onoga što udišemo. Kao i 90-tih i dalje možemo reći da godine počinju i završavaju zagađenjem vazduha, ali i same razvojne ideje ekološke države.“

Vaša NVO ukazuje i na divlje deponije, a akcenat u posljednje vrijeme stavljate na „Mislov do“
Kakva je trenutna situacija što se tiče te crne ekološke tačke u nikšićkoj opštini? Ima li naznaka da će neki od nadležnih organa konačno početi da rade svoj posao po pitanju pomenute deponije?

„Kada je u pitanju najveće neuređeno smetlište ,,Mislov do” na planini Budoš u pitanju, trenutno je počeo projekat gašenja unutrašnjih požara, zašto je Vlada Crne Gore obezbijedila sredstav u visini od 400.000 evra. Opština Nikšić je počela proces zatvaranja ,,Mislovog dola”, koji će morati potrajati obzirom na trenutno stanje, odnosno naslijeđenu ekološku katastrofu. Ideja je da se formiranjem modernog Centra za upravljanje otpadom obezbijedi ekološki i ekonomski isplativ model reciklaže i prerade onog otpada koji ostane nakon toga, kako bi se izbjeglo stvaranje deponija.

Kao neko ko poslednje tri godine aktivno učestvuje u tom procesu moram istaći da se po prvi put kod lokalne uprave osjeća istinska želja da se problem riješi te da se građanima Nikšića omogući da imaju uslove za život dostojne vijeka i civilizacijskih dostiguća. Urađen je predlog projektnog zadatka za izradu preliminarnih stucija procjene uticaja na životnu sredinu i društvo i poslat Svjetskoj banci, kako bi se zatvorila finansijska konstrukcija,što je veoma važan preduslov. Ipak mi nismo, niti ćemo zaboraviti odgovornost svih onih koji su uticali da ,,Mislov do” postane ekološka bomba, pa smo pokrenuli inicijativu za utvrđivanje odgovornosti za štetu u životnoj sredini koju smo poslali Agenciji za zaštitu životne sredine.

Takođe, kroz projekat ,,Društvo protiv korupcije” sproveli smo ispitivanje javnog mnjenja o problematici ,,Mislovog dola”, prostoru za korupciju zbog nezakonitog dvadesetogodišnjeg korišćenja te lokacije za odlaganje svega i svačega, pa ćemo kroz predloge politika nadamo se uticati da ne izostane sankcionisanje odgovornih za eko-kriminal.“

Da li ste optimista da Crna Gora može ispuniti rigorozna pravila i zahtjeve Evropske unije koji se tiču zaštite životne sredine?

„Kada je riječ o evropskim integracija, svjesni smo da je poglavlje 27 i najkompleksnije i najskuplje za zatvaranje, isto kao što smo sigurni da je potrebno mnogo više znanja, odgovornosti i vizije kod onih koji se bave tim procesom. Iskreno više sam bliži teoriji da će ukoliko EU pokaže volju za proširenjem, Crna Gora ući u tu zajednicu zbog političke odluke, nego što će ispuniti sve ono što podrazumijeva uspješno zatvaranje poglavlja 27.“