OD DŽEMPERAŠA DO BARONA PLJAČKAŠA- KAKO JE MILO ĐUKANOVIĆ „ZARADIO“ MILION EVRA PREKO SVOJE PORODIČNE BANKE

Piše: Milan Gajović, diplomirani pravnik sa advokatskim ispitom i diplomirani ekonomista

„Lažovu ne vjeruju čak i onda kad daje časnu riječ da laže.“ (Mihail Mihajlovič Zoščenko, 1894-1958, ruski pisac i satiričar)
„Laži i krađa su susjedi.“ (Arapska poslovica)

Milo Đukanović je, 2007.godine, dobio kredit vrijedan 1,5 miliona evra od londonske filijale grčke „Pireus“ banke, zahvaljujući Dušku Kneževiću koji je garantovao za taj kredit. Tada su predstavnici Đukanovićeve kompanije „Capital Invest DOO“ javno saopštili da je Knežević samo „administrativno i tehnički“ bio garant za kredit, te da je Đukanović novac za bankarsku garanciju (keš kolateral) pozajmio od neimenovanih „dvojice prijatelja“. Oni su novac prenijeli na račun Kneževića koji je imao poslovni odnos sa „Pireus“ bankom.
„„Capital Invest DOO“ je, nakon dobijanja kredita, kupila akcije „Prve banke“, (čiji je nominalni vlasnik Đukanovićev rođeni brat – M.G.) koje su dalje (naknadno?! – M.G.) bile založene kao kolateral kod „Pireus“ banke, kada je položeni depozit oslobođen…“, navedeno je u javnom saopštenju te kompanije.
Duško Knežević je kazao da su Đukanoviću prijatelji iz poslova tranzita cigareta pomogli da objezbijedi sredstva za kolateral. A Đukanović je, 2013.godne, u Skupštini Crne Gore, kazao:
„Kredit „Pireus“ banke dobio sam kao građanin…jer tada nijesam bio premijer, po regulama koje važe u tom pravnom sistemu u kojem posluje banka koja mi je dala kredit. Taj kredit sam vratio, napravio profit i platio porez…Nema nikakvog depozita od milion i po…Postoji u poslovnom svijetu nešto što se tiče poslovnog morala, ozbiljnosti i ugleda.“
Preko tog kredita Đukanović je legalizovao svoj prvi milion. I on i predstavnici crnogorskih institucija su krili da je garancija za taj kredit dobijena uz pomoć Kneževića.
Kako su javljali mediji, Đukanović je, 11.jula 2007.godine, na ime svoje firme „Capital Invest DOO“,dobio kredit od 1,5 miliona evra od londonske filijale grčke „Pireus“ banke. Davanje kredita je omogućila Kneževićeva kompanija „Comsel Limited“ sa Kipra, koja je položila keš depozit (kolateral) u visini kredita. Tog dana su potpisana dva ugovora. Prvi ugovor, o kreditnoj garanciji, potpisan je između filijale „Pireus“ banke u Londonu, kao davaoca kredita i firme „Comsel Limited“, kao davaoca garancije. Znači, Đukanović je dobio kredit samo zato što je Kneževićeva firma sa Kipra u „Pireus“ banci položila gotovinski depozit od milion i po evra.

Istog dana, potpisan je i drugi ugovor o kreditu od 1,5 miliona evra, između filijale „Pireus“ banke u Londonu, kao kreditora, i firme „Capital Invest DOO“, iz Podgorice, kao korisnika kredita, i Mila Đukanovića, kao garantora – vlasnika firme. Đukanović je ugovor potpisao i ispred svoje firme i u svoje ime i nije želio da otkrije javnosti koji „prijatelji“ su za njega založili depozit u visini dobijenog kredita.
Na pitanje odakle mu imovina kojom je garantovao za kredit, Đukanović je odgovorio:
„Tokom državnih poslova ostvario sam brojna poznanstva i nije mi predstavljalo problem da dobijem kredit respektabilnih inostranih banaka“?!
Ovaj kredit Đukanović je iskoristio da, u postupku dokapitalizacije „Prve banke“, čiji je daleko najveći akcionar bio njegov rođeni brat, kupi akcije te banke. Đukanovićev brat je, svojevremeno, kupio malu, lokalnu „Nikšićku banku“, koja je zahvaljujući privilegovanom položaju na finansijskom tržištu i velikim depozitima države i javnog sektora, prerasla u veliku banku. Mediji su dugi niz godina iznosili ozbiljne optužbe da se i preko te banke pere novac, prije svega, od šverca cigareta.

Milo Đukanović je, preko „Capital Invest“-a, 3.avgusta 2007.godine, po cijeni od 127 evra, kupio akcije Prve banke. Za kupovinu 11.657 akcija plaćeno je 1.480.439 evra.
Čim je Đukanović postao akcionar, cijena akcija „Prve banke“ počela je vrtoglavo da raste. Već nakon dvadesetak dana, vrijednost jedne akcije te banke bila je 334 evra! Prema propisima, „Prva banka“ je bila kotirana na A listi „Montenegro berze“ i cijena njenih akcija nije mogla imati dnevni rast veći od 10 odsto. Međutim, rast vrijednosti akcija je, gotovo svakog dana, dostizao tu gornju granicu, a često se dnevno trgovalo samo po jednom akcijom, očito da bi se „naduvavala“ vrijednost akcija.
Cijene akcija „Prve banke“ koje je Đukanović kupio za oko milion i po evra vrtoglavo su rasle, pa je, već u oktobru 2007.godine, njihova ukupna vrijednost bila 6,9 miliona evra?!
Godinu dana nakon što je podigao kredit, Đukanović vraća dug „Pireus“ banci. I to tako što prodaje 2.540 akcija „Prve banke“, po fantastičnoj cijeni od 610 evra po akciji, za ukupno nešto manje od 1,55 miliona evra. Nekoliko dana nakon što je Đukanović prodao dio akcija „Prve banke“ rast njihove vrijednosti na berzi prestaje. U aprilu 2013.godine, on prodaje preostale akcije, po pojedinačnoj cijeni od 102 evra. I tako „zarađuje“ prvi milion. Samo četiri dana ranije, cijena jedne akcije „Prve banke“ bila je samo 76 evra.
Đukanovićeva firma je dobijeni iznos od prodaje akcija oročila kod „Prve banke“ sa godišnjom kamatom od oko 50 hiljada evra. To je bio jedini prihod te firme.
Navedeno izaziva osnovanu sumnju da je Milo Đukanović koristio privilegovani položaj u porodičnoj banci i na berzi hartija od vrijednosti, te da je postojala organizovana grupa sa zadatkom da „naduvava“ vrijednost akcija Prve banke, tako da je akcije svoje firme prodao, u optimalnom trenutku, po gotovo petostruko većoj cijeni od one po kojoj ih je kupio?!
Po tada važećem Zakonu o hartijama od vrijednosti, Komisija za hartije od vrijednosti je bila nadležna i za „preduzimanje mjera vršenja kontrole…radi sprečavanja zloupotreba na tržištu hartija od vrijednosti“. Ovim Zakonom je bilo propisano da nijedno lice koje posluje sa hartijama od vrijednosti…ne može u poslovanju hartijama od vrijednosti koristiti saznanja o „neobjavljenim informacijama koje mogu dati prednost u odnosu na druge učesnike u trgovini hartijama od vrijednosti“ i „informacijama koje mogu, ukoliko se objave, uticati na cijenu hartija od vrijednosti (povlašćene informacije)“.

Ovakve zloupotrebe predstavljale su i danas predstavljaju prekršaj pravila trgovanja hartijama od vrijednosti, odnosno finansijskim instrumentima, koji povlači visoku novčanu kaznu.
Iz „Capital Invest DOO“ su, 2019.godine, saopštili da su „kredibilnost i ugled“ Mila Đukanovića bili presudni za dobijanje kredita…kod „Pireus“ banke i „da je postojalo povjerenje „Pireus“ banke u kredibilitet klijenta, jer mu, je nakon davanja kredita, ostavljen rok od 45 dana za garancije…Nakon 17 dana od dobijanja kredita, 2.avgusta 2007.godine, kupljene su akcije Prve banke koje su u narednom periodu (znači, tek naknadno?!) poslužile kao garancija za kredit…Kredibilitet i ugled osnivača firme „Capital Invest“ (bio je) presudan za dobijanje ovako povlašćenih uslova u ovom kreditnom aranžmanu…“
Međutim, u javnosti su iznošeni podaci da su kompanije Đukanovićeva „dva prijatelja“ i Duška Kneževića sa Kipra zaključile prividni – simulovani pravni posao, odnosno lažni ugovor o investiranju, te da je dobijeni novac, od posla sa cigaretama, Kneževićeva kompanija iskoristila za drugu namjenu, kao keš kolateral Đukanoviću za dobijanje kredita od londonske filijale „Pireus“ banke.

Mediji su saopštavali i da je novac od šverca cigareta deponovan u of-šor banke na Kipru, te da se „pranje novca od tog šverca obavljalo preko računa u Švajcarskoj sa kojih je novac upućivan u Crnu goru, zatim se koferima odnosio na Kipar, a zatim prosleđivan u Lihtenštajn…“ Novac je na Kipru polagan na račune osoba bliskih crnogorskom režimu. I većina „investicija“ je u Crnu Goru dolazila sa Kipra i iz drugih of-šor destinacija.
Glavni specijalni državni tužilac je, 2019.godine, neosnovano odbacio činjenično i pravno utemeljenu krivičnu prijavu MANS-a protiv Mila Đukanovića i drugih za krivično djelo pranja novca na organizovan način.

U članu 268 (Pranje novca), tada važećeg Krivičnog zakonika („Službeni list RCG, broj 70/2003 i 47/2006),bilo je propisano:
„(1) Ko putem bankarskog, finansijskog ili drugog privrednog poslovanja prikrije način pribavljanja novca ili druge imovine za koje zna da su pribavljeni krivičnim djelom, kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina…
(3) Ako iznos novca ili vrijednost imovine iz st.1…ovog člana prelaze četrdeset hiljada evra, učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.
(4) Ako je djelo iz st.1…ovog člana izvršilo više lica koja su se udružila za vršenje takvih djela, kazniće se zatvorom od tri do dvanaest godina…
(6) Novac i imovina iz st.1…ovog člana oduzeće se.“
Istovjetne kazne za ovo krivično djelo propisane su i sada važećim Krivičnim zakonikom.
Zašto u vezi porijekla novca koji je poslužio kao garancija za kredit kod filijale „Pireus“ banke u Londonu, treba vjerovati Dušku Kneževiću, a ne Milu Đukanoviću i saopštenjima njegove kompanije?
1)Knežević je dugi niz godina bio privatni bankar Đukanovića i DPS-a i neposredno je, lično ili preko svojih firmi u inostranstvu, učestvovao u svim „osjetljivim“ bankarskim operacijama za njihov račun. Takođe, Knežević je, 2005. i 2006.godine, bio potpredsjednik filijale „Pireus“ banke u Beogradu.
2) U Velikoj Britaniji i Londonu ,kao svjetskoj finansijskoj prestonici, u kojoj važe strogi britanski propisi, a tada su važili i propisi EU, koji se odnose na poslovanje banaka, jednostavno nije moguće da neko dobije kredit na „kredibilitet i ugled“ bez čvrstih garancija osiguranja na dan potpisivanja ugovora, da će kredit biti vraćen. Velika Britanija je država sa viševjekovnom bankarskom tradicijom, a i „Pireus“ banka postoji još od 1916.godine.
Đukanovićev primjer pokazuje da, kada imate svoju banku, te uticaj ili kontrolu nad Centralnom bankom, Komisijom za hartije od vrijednosti odnosno za tržište kapitala, revizorskim institucijama (agencijama), tužilaštvom i sudstvom možete steći milionsko bogatstvo gotovo preko noći!