ZELENA ČOJA NOVOG ZELANDA
Piše: Fidelity consulting
Nakon dva dana kuliranja u pidžamama i trenerkama, namjerno propuštenih poziva zbog bindžovanja serija i nekoliko bezuspješnih sesija zalivanja kaktusa, došao je ponedjeljak, sigurno najmrzniji dan u sedmici.
Bez gubljenja vremena, bacamo se na još jedan aspekt neobjavljenog plana „Evropa sad 2“.
Među prijedlozima ovog programa jeste ukidanje doprinosa na penzije uz simultano povećanje penzija za 50%, dostizanje pune zaposlenosti, sve u roku od godine dana.
Nismo bili lijeni proteklih nekoliko radnih dana; pregledali smo i detaljno analizirali penzione sisteme 35 zemalja članica OECD (Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj je međunarodna organizacija koja okuplja 38 zemalja članica s ciljem unapređenja ekonomske saradnje i globalnog razvoja).
Priznaćete, reprezentativna međunarodna organizacija koja obuhvata države kao što su SAD, Njemačka, Japan, Kanada, Estonija, Švajcarska i naravno, Novi Zeland.
Što eksplicitno pominjemo Novi Zeland?
Pogledajte grafik – od svih zemalja članica OECD, samo Novi Zeland ima obaveznu stopu doprinosa za penzije 0%, što se predviđa programom Evropa sad 2.
Rekli biste – aha, eto ipak ima još jedna država koja ima ovakav program, vidite da može da se implementira!!!
Postoji samo jedan malecni problemčić: za razliku od Crne Gore, penzije na Novom Zelandu koje se finansiraju iz budžeta na ovaj način, ISTE su za sve penzinere i iznose oko 850 eura mjesečno.
No, ima još jedan problemčić – ovakav sistem u Novom Zelandu građen je u kontitnuitetu preko stotinu godina, dok je u Crnoj Gori poputno suprotan sistem takođe građen decenijama.
I sad neko hoće sistem koji je građen decenijama, za godinu dana sve to da istumba kroz onaj kalkulator?
Ono što nikad objavljeni program Evropa sad 2 sasvim sigurno predviđa je ukidanje doprinosa za penzije uz (ovo zaista pretpostavljamo) nastavak dosadašnjeg načina određivanja visine penzije, što se razlikuje od sistema na Novom Zelandu gdje su penzije, koje se finansiraju iz budžeta, ISTE za sve.
Mada ko zna, možda oni misle da kroz Evropu sad 2 izjednače sve penzije, pa da svi primaju isto, bez obzira na raniji staž i iznose koje su izdvajali decenijama?!
Na kraju, evo i kratkog poređenja ekonomskih indikatora Crne Gore (CG) i Novog Zelanda (NZ):
1. Stopa nezaposlenosti: NZ 3,3%, CG 20% (6 puta veća stopa nazaposlenosti)
2. BDP po galvni stanovnika: NZ 48.000 eura, CG 10.000 eura (skoro 5 puta manji BDP po glavi stanovnika)
3. Prosječna plata: NZ 3.300 eura, CG 800 eura (4 puta manja prosječna plata)
4. Prosječna penzija: NZ 850 eura, CG 405 eura (2 puta manja prosječna penzija)
5. Dug/BPD: NZ 37%, CG 65% (skoro dvostruko veći dug u odnosu na BDP)
Dakle, neko misli da je sa ovakvim ekonomskim indikatorima, održivo povećati prosječnu penziju na 600 eura za godinu dana, ukinuti doprinose na penzije, dok zemlja koja ima sličan penzioni sistem (uz naglasak da su tamo sve penzije koje finansiraju iz budžeta ISTE) i mnogostruko je ekonomski jača, ima prosječnu mjesečnu penziju veću za 250 eura?
Pametnome dosta.