Zašto je važan predstojeći popis stanovništva u Crnoj Gori?

Predzadnje godine prve decenije dvadesetog vijeka 1909. obavljen je prvi popis stanovništva. Ako pogledamo rezultate vidjećemo da je tada u Knjaževini Crnoj Gori koja će godinu dana docnije postati kraljevina živjelo 317.856 lica. Srpskim jezikom kao maternjim govorilo je 95 odsto stanovništva, a 94, 38 odsto bili su pravoslavci.

Tadašnja crnogorska vlast na čelu sa knjazom Nikolom I Petrović-Njegošem nije smatrala da u popisnim knjigama ima odrednica o nacionalnom karakteru stanovništva, jer se smatralo da su svi Srbi. Nakon do tada najkrvavijeg ratnog sukoba u svjetskim razmjerama tj. Velikog rata dolazi do stvaranja jedne države troplemenog naroda: Srba, Hrvata i Slovenaca, a narodno predstavništvo Crne Gore oličeno u Podgoričkoj skupštini na zasjedanju od 24. do 29. novembra 1918. godine odlučila je da se ujedini sa Srbijom i pruži podršku ujedinjenju Južnih Slovena u jednu državu na čelu sa dinastijom Karađorđevića.

U novostvorenoj kraljevini zvanični jezik je bio srpsko-hrvatski što je politička odrednica, jer takav jezik ne postoji. Logično je da su oni u Crnoj Gori koji su se na popisu 1921. godine izjasnili da govore srpskim i hrvatskim zapravo govorili srpskim jezikom koji im je maternji, a takvih je na tom popisu bilo 92, 14 odsto ili 205.550 stanovnika. Dakle, od ukupno 223.091 stanovnika 205.550 su Srbi. Od ostalih manjina najbrojnija je bila Albanska i govornici albanskog jezika su činili 17.133 stanovnika.

Na ovom, kao ni prethodnom popisu u Crnoj Gori nigdje se ne pominje Crnogorac kao nacionalni karakter ili crnogorski jezik. Teritorija Zetske banovine 1931. godine obuhvatala je i dijelove Kosova i Metohije, Stare Raške, Hercegovine i od Boke Kotorske do Pelješca uključujući i Dubrovnik. Bila je dva puta veća od kraljevine Crne Gore, a na popisu 1931. godine ako uzmemo u obzir teritorijalni okvir današnje Crne Gore u sastavu Zetske banovine na teritoriji na kojoj danas živimo bilo je ukupno 360.044 stanovnika, od toga 339.955 ili u procentima 94, 42 odsto onih kojima je jezik kojim su govorili srpsko-hrvatski-slovenački.

Jasno je da ovaj jezik ne postoji i da je to u stvari srpski jezik, dakle Srba je bilo na tom popisu 94,42 odsto. Opet je najbronija nacionalna manjina bila Albanska sa 18.098 ili 5,03 odsto. Nigdje, kao ni na prethodna dva popisa ne pominje se nacionalni karater Crnogorac ili crnogorski jezik.

Nakon Brozove “revolucije“ i konstitusanja ateističe i antisrpske uprave u Beogradu započeo je period razgradnje srpskog nacionalnog karaktera Crne Gore. To se da primjetiti na popsiu stanovništva 1948.godine gdje je etnički sastav sledeći: Crnogorci-342.009 ili 90, 67 odsto, Albanci-19.425 ili 5,15 odsto, Hrvati 6.808 ili 1,8 odsto i Srbi 6.707 ili 1, 78 odsto, ostalo su činili neopredjeljeni muslimani.

Na sledećem popisu 1953. godine dolazi do povećanja broja onih koji su se izjasnili kao Srbi – njih 13.864 ili 3, 3 odsto. Crnogoraca je bilo 363.686 ili u procentima 86, 62. Albanaca je bilo 23.460 ili 5, 58 odsto, Hrvata 9.814 to jeste 2, 34 odsto, ostalo su bili neopredeljeni jugosloveni sa brojkom od 6.424 ili u procentima 1, 53.

Nakon 1961. godine sledeća tri popisa imamo na svakih deset godina. Popis iz 1971. godine donosi sledeće podatke: Crnogorci 355.632 (67, 15 odsto) , Muslimani 70. 236 (13, 26 odsto) , Srbi 39.512 (7, 46 odsto), Albanci 35.671 (6, 74 odsto), Jugosloveni 10.943 (2, 07 odsto) i Hrvati 9.192 (1, 74 odsto).

Popis iz 1981. godine: Crnogorci 400.488 (68,54%), Muslimani 78.080 (13,36%), Albanci 37.735 (6,46%), Jugosloveni 31.243 (5,67%), Srbi 19.407 (3,32%), Hrvati 6.904 (1,81%) i Romi 1.471 (0,3%).

Na popisu 1991. godine stanovnici Crne Gore su se izjasnili na sledeći način: Crnogorci 380.467 (61,86%), Muslimani 89.614 (14,57%), Srbi 57.453 (9,34%), Albanci 40.415 (6,57%), Jugosloveni 26.159 (4,25%), Hrvati 6.244 (1,02%), Romi 3.282, Makedonci 1.072, Slovenci 369, Mađari 205, Nemci 124, Rusi 118, ostali 1.496 , nije se izjasnilo 943, regionalno opredijeljeni 998 i nepoznato 6.076. Na ovom popisu dominantan jezik je srpsko-hrvatski tj. srpski kojim ej govorilo 510.320 stanovnika Crne Gore, u procentima 82, 97.

Na popisu 2003. godine Crnogoraca je bilo 267.669 odnosno 43, 16 odsto , a Srba 198.414 to jeste 31, 99 odsto. Opet je najveći procenat stanovnika govorio srpskim jezikom, njih 63, 49 odsto ili 393.740 lica. Poslednji popis 2011. godine doneo je brojke da u Crnoj Gori od ukupno 620.029 stanovnika Srba ima 178.110 odnosno 28, 73 odsto dok je broj onih koji se izjašnjavaju kao Crnogorci 278.856 ili u procentima 44.98 odsto.

Popise stanovništva u Crnoj Gori od 1909. do 2011. godine možemo podijeliti u tri grupe. One koji su obavljeni u monarhističkom tipu državnog uređenja, komunističkom i “demokratskom“ nakon uvođenja višestranačja na prostorima bivše Jugoslavije.

Kada su u pitanju Knjaževina Crna Gora i Kraljevina Jugoslavija vidi se da je stanovništvo Crne Gore dominantno srpsko sa srpskim jezikom kao maternjim ne dovodeći u pitanje svoj srpski identitet. Nakon uništenja Kraljevine i dolaskom komunizma na vlast počinje razgradnja srpskog nacionalnog bića Crne Gore što se dao primjetiti već na prvom poslijeratnom popisu 1948. godine kada su stanovnici Crne Gore, usled pritisaka i prijetnji po golu egzistenciju morali da se izjašnjavaju onako kako je to zahtijevala partija.

Nakon krvave dezintegracije Jugoslavije i dolaska dugo očekivane “demokratije“ sloboda nije donijela ni objektivnost u broju Srba u Crnoj Gori. Prema poslednjem popisu Srba je 28, 73 odsto što ne odgovara realnom stanju stvari na terenu, gdje je u suštini taj broj daleko veći.

Ovaj uporedni prikaz dali smo da bi se vidjelo kako je broj Srba varirao u zavisnosti od državnog uređenja i oblika vlasti Crne Gore od prvog popisa do posljednjeg. Odgovor na pitanje zašto je važan predstojeći popis u Crnoj Gori dajte sami, a mi ćemo konstatovati da je nemoguće da jedan narod koji je samo prije 114 godina činio preko devedest procenata stanovništva danas bude sveden na brojku ispod trideset procenata. Zaključite sami, vremenski period od nešto više od sto godina za istoriju nije ništa, a valjda nećemo dozvoliti da nas, kad već nisu tursko ropstvo, Balkanski, Prvi i Drugi rat unište Broz i Milo.