Vrijednost uvoza je prošle godine premašila 4 i po milijarde evra i činio je preko 60% crnogorskog BDP-a!

Last updated sep 28, 2024

Nepostojanje razvijene industrije, odnosno proizvodnje je problem koji već više od tri decenije muči Crnu Goru. Nakon raspada SFR Jugoslavije i gašenja svih većih fabrika, na scenu su stupili ratni profiteri, šverceri i raznorazni trgovci koji su sada ugledni građani i milioneri.

S obzirom na to da je najlakše preprodavati, a ne stvarati nove vrijednosti, crnogorska ekonomija je sada fokusirana na uvoz, koji godinama čini preko 60% domaćeg bruto proizvoda (BDP). Uvoz se sastoji od uvoza proizvoda i uvoza usluga.

Prema podacima Evropske agencije za stastitiku (EUROSTAT) crnogorski uvoz je u poslednjih 10 godina uvijek činio više od 60% domaćeg bruto proizvoda. Eurostat je naveo provizorni podatak za prošlu godinu, po kojem je uvoz (roba i usluga) činio čak 69,3 crnogorskog BDP-a. Za 2022. je obavljen egzaktan podatak i tada je uvoz činio 74.4 BDP-a. Najniži udio uvoza u BDP-u je bio prije 10 godina (2014.) i iznosio je 60%.

Međutim, da stvari ne budu baš tako katastrofalne, potrudila se podjela uvoza na uvoz roba i uvoz usluga. Tako da na uvoz usluga (u poslednjih deset godina) u prosjeku otpada oko 13 posto ukupnog crnogorskog uvoza.

Stalno se može čuti da Crna Gora sve uvozi, što nije daleko od istine, ali vjerovali ili ne, postoje i države koje po statistici uvoze čak više od Crne Gore. Među njima su i neke članice Evropske unije.

Na primjer odnos uvoza i BDP-a Irske iznosi 102%, a luksemburški uvoz čini 181.7% BDP-a, malteški 104%, belgijski 87.6%. Najniži udio uvoza u odnosu na BDP unutar EU imaju Italija 32.5%, Španija 34.1% i Francuska 36.3%. Od evropskih država koje nisu članice EU, Norveška ima uvoz koji čini 32.5% BDP-a.

Inače, EU prosjek udjela uvoza u BDP-u za 2023. godinu iznosi 47.4%.

Koliko novca je potrošeno na uvoz?

Crna Gora svake godine troši sve više novca na uvoz, tako da je u prošloj (2023.) godini uvezeno roba i usluga u vrijednosti od oko 4 milijarde 745 miliona evra. U 2022. uvoz je iznosio 4 milijarde 405 miliona evra, a u prethodnim godinama:

2021. – 3 milijarde i 81,9 miliona evra;
2020. – 2 milijarde i 553,6 miliona evra;
2019. – 3 milijarde 217, 9 miliona evra;
2018. – 3 milijarde 111,9 miliona evra;
2017. – 2 milijarde 772,9 miliona evra;
2016. – 2 milijarde 494 miliona evra;
2015. – 2 milijarde 213,6 miliona evra;
2014. – 2 milijarde 74,2 miliona evra.

Kao što se da primijetiti, u prethodnih deset godina crnogorski uvoz je uvijek iznosio preko dvije milijarde evra, nezavisno od toga koliki je bio BDP. Međutim, u prethodne dvije godine, uvoz je premašio četiri milijarde evra, a očekuje se da će u ovoj godini preći pet milijardi.

Uzimajući u obzir činjenicu da se BDP vještački uvećava stalnim zaduživanjem, bez stvaranja ikakvih novih vrijednosti, odnosno realne proizvodnje dobara, zbog toga procenat uvoza u odnosu na BDP vjerovatno nije najbolji pokazatelj stvarnog stanja na terenu.

Vrijednost izvoza još uvijek ne može pokriti

U nastavku možete vidjeti i podatke o crnogorskom izvozu u prethodnih deset godina:

2023. – 3 milijarde 470,5 miliona evra;
2022. – 3 milijarde 052,8 miliona evra;
2021. – 2 milijarde 122,5 miliona evra;
2020. – 1 milijardu 088,1 miliona evra;
2019. – 2 milijarde 170,7 miliona evra;
2018. – 1 milijardu 999,3 miliona evra;
2017. – 1 milijardu 765 miliona evra;
2016. – 1 milijardu 605,4 miliona evra;
2015. – 1 milijardu 539,2 miliona evra;
2014. – 1 milijardu 388,1 milion evra.

Podaci EUROSTATA nam pokazuju da je crnogorski izvoz skoro uvijek u prethodnih deset godina bio za oko milijardu evra manji od uvoza. Ta razlika se dijelom sliva u džepove velikih trgovinskih lanaca, koji ne namjeravaju da stanu u dizanju marži te se iz tog razloga u poslednje vrijeme i Vlada Crne Gore uključila u obuzdavanje nezajažljivih trgovaca. Međutim, akcije koje sprovodi Vlada ne predstavljaju trajnije rješenje ovogo problema, jer fokus bi trebalo da bude na smanjenju uvoza svega onoga što se može proizvoditi na teritoriji Crne Gore, prvenstveno prehrambenih proizvoda. Kao rješenje za enorman uvoz prehrambenih proizvoda, Vlada bi morala da iznađe način da podstakne domaću proizvodnju kroz mnogo veća ulaganja u poljoprivredu i razvoj sjevera države.