Virologija: Virusi odgovorni i za razvoj mozga
Nova istraživanja pokazuju da razmjena gena između virusa i domaćina podstiče evoluciju.
Prva sveobuhvatna analiza prenosa virusnih horizontalnih gena (HGT) ilustruje u kojoj mjeri virusi preuzimaju gene od svojih domaćina kako bi usavršili proces infekcije, dok, istovremeno, domaćini takođe kooptiraju korisne virusne gene, prenosi Dejli sajens.
HGT je kretanje genetskih informacija između različitih vrsta organizama, a ne „vertikalni“ prenos DNK s roditelja na potomstvo. Prethodna istraživanja proučavala su kretanje između bakterija i virusa i pokazala su da HGT igra važnu ulogu u kretanju gena između tih vrsta. Međutim, nova studija, objavljena u časopisu Nejčer Mikrobiologi, posmatra interakcije između virusa i eukariota, koji uključuju životinje, biljke, gljivice, protiste i većinu algi.
„Znali smo iz pojedinačnih primjera da su virusni geni igrali ulogu u evoluciji eukariota. Čak i ljudi imaju virusne gene, koji su važni za naš razvoj i rad mozga“, rekao je glavni autor studije, doktor Nikolas Irvin, mlađi naučni saradnik na Merton Koledžu, Univerziteta u Oksfordu. „Željeli smo šire razumjeti kako je HGT uticao na viruse i eukariote s druge strane „drveta života.“
Kako bi se uhvatili u koštac s tim problemom, autori su ispitali prenos virusno-eukariotskih gena u genomima stotina eukariotskih vrsta i hiljada virusa. Identifikovali su mnoge gene koji su preneseni i otkrili da je HGT od eukariota do virusa dvostruko češći od obrnutog smjera.
„Bili smo zainteresovani da otkrijemo određene grupe virusa, posebno one koje inficiraju jednoćelijske eukariote i stiču mnogo gena od svojih domaćina“, rekao je viši autor studije, doktor Patrik Kiling, profesor na odsjeku za botaniku na UBC-u. „Proučavajući funkciju tih gena uspjeli smo da predvidimo kako ti virusi utiču na njihove domaćine tokom infekcije.“
Za razliku od virusa, eukariotski organizmi zadržali su manje virusnih gena, iako se čini da su oni koji su zadržani imali veliki uticaj na biologiju domaćina tokom evolucije.
„Čini se da su mnogi od tih virusnih gena u više navrata uticali na strukturu i oblik različitih organizama, od ćelijskih zidova algi do tkiva životinja“, rekao je doktor Irvin. „To sugeriše da su interakcije između domaćina i virusa možda odigrale važnu ulogu u podsticanju raznolikosti života koju danas vidimo.“
„Ovi transferi ne samo da imaju evolucijske posljedice i za virus i za domaćina, već bi mogli imati važne zdravstvene posljedice“, rekao je doktor Kiling.
HGT omogućuje genima da skaču između vrsta, uključujući viruse, i njihovih domaćina. Ako gen učini nešto korisno, može pomesti populaciju i postati obilježje te vrste. To može dovesti do brzog pojavljivanja novih sposobnosti, za razliku od promjena koje proizlaze iz manjih mutacija.
Iako se čini da virusi poput Zike i Koronavirusa ne učestvuju u tim prenosima gena, često manipulišu sličnim genima u svojim domaćinima kroz složene mehanizme. Buduća istraživanja tih prenesenih gena, stoga, mogu pružiti nov pristup razumijevanju procesa zaraze tih i drugih virusa koji bi mogli biti važni za pronalazak lijekova.
„Protekle dvije godine jasno su pokazale destruktivni potencijal virusa, ali mislimo da ovo djelo služi kao zanimljiv podsjetnik da su virusi takođe doprinijeli evoluciji života na Zemlji“, rekao je dr. Irvin.