Ustavni sud usvojio inicijativu: Robija se više ne može zamjenjivati kućnim zatvorom

Odobravanje uslovnog otpusta zatvorenicima, odnosno skraćenje kazne zatvora, više neće zavisiti od bezbjednosnih procjena za osuđeno lice koje su vršili policijski službenici. Osim toga, uslovnim otpustom više neće moći ni da se odredi kazna kućnog zatvora.

Ove promjene uslijedile su pošto je Ustavni sud usvojio inicijativu koju je podnio advokat iz Podgorice Marko Radović. On je još prije skoro četiri godine podnio inicijativu kojom je tražio ukidanje spornih odredbi Zakona o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti.

U izjavi za „Dan“ Radović je potvrdio da je Ustavni sud usvojio inicijativu koju je podnio početkom 2020. godine.

– Uslovni otpust je institut krivičnomaterijalnog prava i uslovi za njegovo dobijanje su propisani Krivičnim zakonikom i mogu biti samo tako propisani, nipošto Zakonom o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti. To je procesni zakon koji uređuje samo postupak za dobijanje uslovnog otpusta. Obaveza pribavljanja bezbjednosne procjene nije bila propisana Krivičnim zakonikom, već Zakonom o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti, što je neprihvatljivo da se za institut krivičnomaterijalnog prava nameću dodatni uslovi procesnim zakonom – pojasnio je Radović.

Osim toga, kako je kazao, tražio je da se oglase neustavnim odredbe kojima se davala mogućnost da se osuđenom licu kazna efektivnog zatvora koju izdržava u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija zamijeni kućnim zatvorom.

– To je neprihvatljivo jer kada osuđeno lice dobije uslovni otpust treba da izađe na slobodu, što se ne dešava u slučaju kućnog zatvora. U tom slučaju sloboda kretanja mu je i dalje ograničena – dodao je Radović.

Naveo je i da je po KZ kaznu kućnog zatvora moguće izreći samo u trajanju do pola godine, a kada je ta mjera određivana u slučaju uslovnog otpusta postojala je mogućnost da traje mnogo duže.

Radović ističe da je posebno sporno bilo to što se bezbjednosna procjena od koje je zavisila odluka o uslovnom otpustu zasnivala na operativnim saznanjima.

– Tako ispada da se sudska odluka, odnosno rješenje o uslovnom otpustu, zasniva na operativnim saznanjima. To je neprihvatljivo i to je bio poseban problem u praksi. Naime, u slučaju negativne bezbjednosne procjene, sudska odluka, odnosno rješenje o odbijanju molbe za uslovni otpust, zasnivala se na operativnim saznanjima koja se ne mogu ni provjeriti, odnosno koja su nepouzdana – objašnjava Radović.

Usvajajući inicijativu advokata Radovića, Ustavni sud je ukinuo odredbe člana 121 stav 2 i člana 125 st. 5, 6 i 7 Zakona o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti. U odluci o pokretanju postupka ocjene ustavnosti Ustavni sud je naveo argumentaciju koju je priložio advokat Radović. On je pojasnio da u situaciji kada su ispunjeni uslovi za dobijanje uslovnog otpusta koje propisuje Krivični zakonik i molba izjavljena od strane ovlašćenog lica, sud je ne može odbiti, posebno ne može to učiniti pozivajući se na neki drugi propis izvan Krivičnog zakonika.

– Međutim, u praksi se dešava upravo suprotno. Naime, u situacijama gdje za osuđena lica koju su podnijela molbu za dobijanje uslovnog otpusta stigne negativna bezbjednosna procjena urađena od strane Uprave policije, a ispunjeni su svi uslovi iz člana 37 Krivičnog zakonika, sudovi odbijaju molbe kao neosnovane, pozivajući se na član 121 stav 2 Zakona o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti. Dakle, sudovi odlučuju mentorno o ispunjenosti uslova za dobijanje uslovnog otpusta, kao inistituta krivičnomaterijalnog prava, a u obrazloženju takve odluke navode da nijesu ispunjeni uslovi iz člana 121 st. 2 Zakona o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti, koji ima karakter procesnog zakona. Ovo je neprihvatljivo, jer ispada da procesni zakon ima supremaciju nad materijalnim u vezi sa primjenom instituta materijalnog prava – navedeno je u odluci suda.