Unija slobodnih sindikata: Nismo se usaglasili sa Vladom o realizaciji programa Evropa sad 2

Povodom press konferencije, održane 18.07.2024. godine, na kojoj je Vlada Crne Gore objavila Nacrt fiskalne strategije Crne Gore za period 2024-2027. godine, a koja sadrži elemente dugo očekivanog programa Evropa sad 2, Izvršni odbor Unije slobodnih sindikata Crne Gore (IO USSCG) oglasio se saopštenjem sa javnost.

Njihovo saopštenje prenosimo integralno:

„Na pomenutoj press konferenciji od strane predstavnika Vlade više puta je izrečeno da je sa socijalnim partnerima postignut kompromis o iznijetom modelu Programa Evropa sad 2 (ES2). Radi tačne i potpune informisanosti članstva USSCG i ukupne javnosti, ovim demantujemo da je USSCG, kao socijalni partner, na bilo koji način dala saglasnost na model koji preferira Vlada za realizaciju Programa Evropa sad 2 (ES2).

Naime, na sastanku IO USSCG sa predsjednikom Vlade i njegovim saradnicima, održanom dan prije objave Nacrta fiskalne strategije, saopštili smo Vladi da USSCG u potpunosti podržava napore Vlade da kroz ES2 poveća minimalnu zaradu na 700 eura, a prosječnu zaradu na 1.000 eura. Usaglasili smo se oko toga da je to jedan od ključnih uslova koji je nužan kako bi zaustavili egzodus radne snage iz Crne Gore. Istovremeno, saopštili smo Vladi da je jedinstven stav IO USSCG da ne podržavamo da se Program ES2 realizuje kroz model koji preferiraju, a koji podrazumijeva ukidanje jednog dijela doprinosa za obavezno penzijsko osiguranje. Kao ključni, ali ne i jedini, razlog smo im naveli da sa ukidanjem dijela doprinosa, Fond PIO gubi stalan izvor finansiranja koji garantuje stabilnost penzija sadašnjih i budućih penzionera. Na taj način, umjesto da težimo cilju da se budžet Fonda PIO u potpunosti obezbijedi kroz doprinose (kojem cilju smo se bili primakli krajem prošle godine), mi ćemo doći u situaciju da se deficit budžeta Fonda PIO, sa trenutnih cca 150.000.000 eura poveća na cca 450.000.000 eura. Pri tome ukidanjem dijela doprinosa za PIO dajemo mnogo, jer gubimo stalan izvor finansiranja, a dobijamo malo. U konačnom, tim modelom se i ne postiže najavljeni efekat ES2 da će svim zaposlenima zarade biti povećane cca 25% (o čemu je do nedavno svjedočio kalkulator na sajtu PES-a), već će se zarada zaposlenom povećati za cca 40 eura, izuzimajući zaposlene koji primaju minimalnu zaradu i koji će imati veći procenat povećanja, a što je takođe potvrđeno na zajedničkom sastanku. Osim toga minimalna je ušteda koju će dobiti poslodavci ukidanjem doprinosa PIO na teret poslodavca, u okviru čega smo posebno istakli da se takvom mjerom nagrađuje poslodavce u Crnoj Gori koji će, ničim izazvano, dodatno povećati svoj profit na štetu budžeta Fonda PIO.

Takođe, eksplicitno smo saopštili Vladi Crne Gore da je neprihvatljiv model uvođenja dvije minimalne zarade (jedne za srednju i niže spreme, a druge za visoku stručnu spremu), jer minimalna zarada, po svojoj definiciji, podrazumijeva primanje koje je neophodno svakom zaposlenom da ima adekvatne životne uslove i održi biološki minimum, odnosno obnovi energiju koju je tokom mjeseca potrošio, kako bi mogao poslodavcu da stvara novu vrijednost. Dakle, minimalni uslovi života i potrebe za kalorijama su podjednako potrebni, kako zaposlenom sa srednjom i nižom stručnom spremom, tako i zaposlenom sa visokom stručnom spremom, zato smo ih pozvali da ne ruše taj princip, jer cilj uvijek ne opravdava sredstva. Jedinstvena minimalna zarada kao zaštitna kategorija u duhu je konvencija Međunarodne organizacije rada i direktiva Evropske unije.

Na sastanku smo pohvalili i podržali set mjera koje Vlada planira da preduzme na jačanju prihodne strane Budžeta, među kojima se nalaze brojne mjere koje je USSCG godinama inicirala prema prethodnim vladama.

Ovom prilikom, izuzetno je važno da naglasimo da smo Vladi predložili i pozvali je da razmotri model koji je razradila USSCG i koji u potpunosti korespondira sa ciljevima najavljenog programa ES2, a koji se ne zasniva na ukidanju dijela doprinosa za PIO. Prema tom modelu povećala bi se obračunska vrijednost koeficijenta za javni i realni sektor sa 90 eura na 120 eura i dodatno povećali koeficijenti složenosti poslova propisani Opštim kolektivnim ugovorom, kao najznačajnijim proizvodom tripartitnog socijalnog dijaloga. Podsjetili smo, i ovim prilikom još jednom to činimo, da obračunska vrijednost koeficijenta nije povećavana od 2010. godine uprkos obavezi socijalnih partnera da svake godine vode pregovore na ovu temu (shodno čl. 9 Opšteg kolektivnog ugovora) i uprkos brojnim inicijativama USSCG za otpočinjanje pregovora od kojih je posljednja podnijeta Socijalnom savjetu početkom ove godine. Kroz predloženo povećanje koeficijenata složenosti poslova, zarade u realnom sektoru bi se približile zaradama u javnom sektoru što je, kako smo shvatili, trebalo da bude zajednički cilj. Naime, neprihvatljivo je i nerealno da prema važećim koeficijentima zarade npr. srednje i visoke stručne spreme, po Opštem kolektivnom ugovoru, u realnom sektoru iznose cca 350 eura, odnosno 450 eura. Osim toga, prema našem modelu, dio sredstava koje Vlada planira da oprihoduje u Budžet kroz brojne predložene mjere, upotrijebio bi se za subvencionisanje mikro preduzeća i preduzeća koja rade na sjeveru u ekonomski manje aktivnoj zoni. Drugi dio tih sredstava iskoristio bi se za uvećanje minimalne zarade i rast zarada koji bi, kroz povećanje OVK na 120 eura, bio cca 25%.

Da rezimiramo: model koji je USSCG predložila Vladi, a za koji smo im na kraju pomenutog sastanka saopštili da ćemo se zalagati tokom Javne rasprave, ima brojne prednosti u odnosu na predloženi Vladin model, budući da:

• povećava zarade zaposlenima za cca 25%, kako je to prvobitno bilo najavljeno programom ES2;
• garantuje održivost Budžeta jer ne podrazumijeva ukidanje doprinosa za PIO, na koji način se čuva stabilnost penzionog sistema i u perspektivi stvara prostor njegove potpune održivosti na bazi doprinosa. Na taj način se oslobađaju sredstva iz Budžeta kojim se trenutno pokriva deficit Fonda PIO, koja su značajna i koja se mogu upotrijebiti za brojne kapitalne investicije, subvencije za mikro preduzeća i preduzeća koja posluju u ekonomsko nedovoljno razvijenim oblastima, te u korist stvaranja boljih uslova života i rada naših građana;
• zadržava se osnovni koncept važećeg sistema PIO koji se zasniva na principu da se iznos penzije utvrđuje na osnovu doprinosa koji je zaposleni dao Fondu PIO tokom svog radnog vijeka;
• smanjuje se jaz između zarada zaposlenih u javnom i realnom sektoru, čime težimo ka suzbijanju anomalije da većina mladih preferira zaposlenje u javnom sektoru;
• povećava se zarada, koja je jedan od preduslova za uspostavljanje dostojanstvenih uslova rada koje je neophodno uspostaviti kako bi se zaustavio egzodus radne snage, koji će, ako se pravovremeno ne reaguje, biti još veći našim ulaskom u Evropsku uniju;
• doprinosi suzbijanju sive ekonomije.

Iz navedenih razloga, USSCG poziva Vladu Crne Gore da kroz proces Javne rasprave još jednom razmotri model koji predlažemo, a kojim modelom bi se kroz tripartitni socijalni dijalog, potpisivanjem izmjena Opšteg kolektivnog ugovora, očuvanjem stabilnosti javnih finansija, zadržavanjem doprinosa za PIO i zajedničkim kreiranjem olakšica za mikro preduzeća i preduzeća u nedovoljno razvijenim područjima, postigao zajednički cilj koji se ogleda u unapređenju ekonomsko-socijalnog položaja zaposlenih i građana sa jedne i pospješivanja privredne aktivnosti sa druge strane.“