Tenzije pred izbore u Americi veće nego ikad: Šta se to zbiva u „uzornom“ SAD-u

On jan 24, 2024

Tenzije veće nego ikad, unutrašnje podjele, kafkijanska atmosfera progona kandidata nepodobnog za duboku državu – ovako sagovornici Sputnjika opisuju start predizborne trke u Sjedinjenim Državama. Uvjereni su da će u njenom finišu na crtu izaći republikanac Donald Tramp i aktuelni predsjednik demokrata Džozef Bajden.

U okviru preliminarnih stranačkih izbora u Republikanskoj stranci, nakon ubjedljive pobede Trampa u Ajovi, slično je i na glasanju u Nju Hemširu gdje je protivkandidat bivšem predsjedniku nekadašnja ambasadorka SAD u UN Niki Hejli. Iz trke se prethodno povukao treći potencijalni kandidat, guverner Floride Ron Desantis koji je i podržao Trampa.

Tramp ili Niki Hejli

Istoričar Saša Adamović ocjenjuje da je već sada jasno da će Tramp biti kandidat republikanaca i da Hejlijeva nema nikakve šanse.

„Njena agenda je zapravo agenda neokonzervativaca i više liči na agendu Demokratske stranke. Na taj način ona se mnogo više sviđa estabilšmentu, prije svega onom koji je sve ove godine bio protiv Trampa. Posle odustajanja Desantisa jasno je da je samo ostao Tramp jer ne znam kakvo bi čudo moralo da se desi da Niki Hejli preokrene sadašnje ankete. To je zapravo nemoguće i vjerovatno nas u novembru očekuje ponovno sučeljavanje Trampa i Bajdena”, smatra Adamović.

Publicista i advokat Branko Pavlović dodaje da je prednost Hejlijeve što, prema anketama, ima najmanje negativnih glasova birača u odnosu na druge političare.

„Međutim, to što ima najmanje negativnih glasova moglo bi da bude značajno u nekakvom konačnom glasanju na nivou države ali unutar Republikanske stranke to je nedostatak. I u tom smislu ona nema drugog puta – a čak mislim da joj je to zadatak – nego da proba da otvara sve slabe tačke Trampa. Jer u ovoj kampanji unutar Republikanske partije ona zapravo prje pokušava da ispucava različite argumente koje će koristiti Demokratska stranka da bi vidjeli kako se Tramp snalazi nego što ima ikakvih ozbiljnijih izgleda da postane kandidat Republikanske partije”, kaže sagovornik Sputnjika.

Politizovani sudski procesi

Pavlović vjeruje da Trampovu kandidaturu neće spriječiti ni pokušaji pojedinih država da ga izbace iz igre raznim sudskim procesima i pozivanjem na 14. amandan iz polovine 19. vijeka što, kako ističe, dosta govori o političkom sistemu u Americi gdje se poseže za takvim instrumentima da se neko ne bi pojavio na glasačkom listiću – izgleda da je to ta demokratija koja se propagira kao uzorna za cio svijet

„Očekujem ipak da će Vrhovni sud SAD sve te ludosti koje su krenule da se množe kao pečurke posle kiše presjeći svojom odlukom dovoljno na vrijeme da to ni na koji način ne utiče na završni dio kampanje koji kreće negdje od juna”, prognozira ovaj pravni stručnjak.

Adamović napominje da je jasno da je Tramp sve vrijeme izložen šikaniranju i sudskom progonu.

„To je neka vrsta kafkijanske atmosfere. Učili su nas da u SAD koje su valjda neki primjer slobode i demokratije to ne može da se desi. Međutim, vidimo visoko politizovano pravosuđe i pokušaj određenih sudija i tužalaca koji su prije svega aktivisti listom Demokratske stranke da učine sve da Trampa spriječe da učestvuje na ovim izborima. Oni su to radili i u vrijeme Trampovog mandata – dvaput ga opozivali, sprovodili istragu o navodnoj ruskoj umiješanosti u izbore pa kad su shvatili da se neka druga država miješala, a ne Rusija onda su ustuknuli i pravili se blesavi”, podsjeća Adamović, precizirajući da misli na Izrael.

Sagovornici Sputnjika, što se tiče demokratskog tabora, smatraju da će njihov kandidat biti aktuelni predsednik Bajden, iako ima razmišljanja da bi u finišu u trku mogla biti ubačena bivša prva dama Mišel Obama. Kako ističu, ona bi morala da sačeka da bude završen čitav predizborni proces u Demokratskoj stranci, pa da onda Demokratski nacionalni komitet to presiječe i proglasi je za kandidata što bi bila bizarna situacija jer ona zapravo nije politička ličnost.

Centar otpora Trampu

Na pitanje, da li su preuveličana upozorenja da su SAD zbog predizbornih trvenja na rubu građanskog rata Pavlović kaže da su u toj zemlji ogromne unutrašnje podjele i bezbrojni problemi, te da je stvorena atmosfera koja pogoduje najgorim mogućim scenarijima. Uz to, napominje on, desetine miliona Amerikanaca ne vjeruje u svoj politički sistem što stvara uslove da neki eksces može da okrene stvari u nepredvidivom pravcu.

U osvrtu na paranoju koju američka duboka država pokušava da širi protiv Trampa, Adamović ocjenjuje da se centri otpora njegovoj politici nalaze u redovima spoljne politike i tužilaštva koje više od 30 godina kontrolišu neokonzervativci.

„Oni su i gurnuli Ameriku u rat sa Rusijom preko Ukrajine iako to nije u interesu SAD s obzirom da mnogi procenjuju da je najveći neprijatelj SAD Kina”, konstatuje istoričar koji očekuje da će Tramp, ako dobije mandat, morati da očisti te „augijeve štale” američke spoljne politike.

Mnogo toga, smatra on, moglo bi da se promijeni s eventualnim dolaskom Trampa i što se tiče Ukrajine jer su republikanci prilično skeptični da li treba izdvajati silne pare i bacati ih u crnu rupu pomoći kijevskom režimu:

„Trampova politika će biti da pronađe rješenje za Ukrajinu, a mislim da bi njemu bilo mnogo lakše da odustane od te finansijske pomoći. Republikancima je takođe s obzirom na izbijanje rata na Bliskom istoku više stalo do Izraela“.

(Sputnik)