Švedska formula: Kako su uspjeli da bez zaključavanja imaju manji broj umrlih
Švedska, koja nije uvela stroge mjere zatvaranja koje su ugušile veliki dio globalne privrede, zabilježila je 2020. niže povećanje stope umrlih od većine evropskih zemalja, pokazuje analiza službenih podataka.
Stručnjaci za zarazne bolesti upozorili su da se ti rezultati ne mogu tumačiti kao dokaz da zatvaranja nisu potrebna, ali priznaju da bi oni mogli da ukazuju na to da švedski pristup borbi protiv pandemije koronavirusa ima prednosti koje treba proučiti.
Njemačka i Francuska su protekle nedjelje produžile zatvaranja zbog porasta broja zaraženih i visoke smrtnosti, što će dodatno usporiti oporavak privrede.
Premda su mnogi Evropljani prihvatili zatvaranja kao meru krajnje nužde s obzirom na to da se pandemija ne može staviti pod kontrolu drugim metodama, to je zadnjih mjeseci izazvalo ulične proteste u Londonu, Amsterdamu i drugde.
Švedska se, s druge strane, oslonila uglavnom na dobrovoljne mjere fokusirane na socijalno distanciranje, dobru higijenu i ciljana pravila zahvaljujući čemu su škole, restorani i radnje ostali pretežno otvoreni, što je jako podijelilo građane, ali i velikim djelom poštedjelo privredu udarca koji se dogodio drugdje u Evropi.
Preliminarni podaci Eurostata koje je kompilirao Rojters pokazuju da je Švedska imala 7,7 odsto više umrlih 2020. od prosjeka u prethodne četiri godine.
Zemlje koje su imale nekoliko zatvaranja, kao što su Španija i Belgija, imale su tzv. višak umrlih od 18,1 odnosno 16,2 odsto.
Dvadeset i jedna od 30 zemalja s dostupnim statistikama imale su veći višak umrlih od Švedske. Ipak, Švedska je daleko gora od svojih nordijskih susjeda. Danska ima u 2020. višak smrtnosti od 1,5 odsto, Finska 1 odsto, a Norveška ga uopšte nema.
Švedski višak umrlih je pri dnu ljestvice u drugoj analizi Eurostata i drugim podacima koje je prošle nedelje objavio britanski Nacionalni zavod za statistiku.
U toj analizi, koja uključuje prilagođavanje zbog razlika u dobnoj strukturi i sezonskom mortalitetu analiziranih zemalja, Švedska je 18. od 26 zemalja. Poljska, Španija i Belgija su na vrhu.
Glavni švedski epidemiolog Anders Tegnel, prije pandemije uglavnom nepoznat stručnjak koji je postao međunarodno poznat kao kreator švedskog pristupa, rekao je Rojtersu kako vjeruje da ti podaci dovode u pitanje korisnost zatvaranja.
– Mislim da će ljudi vjerovatno jako pažljivo da razmisle o potpunim zatvaranjima, koliko su zaista bila dobra – rekao je.
– Ona su možda imala učinka kratkoročno, ali kada pogledate cijelo razdoblje pandemije, sve više sumnjate – rekao je Tegnel, koji je za svoj rad u pandemiji dobijao i prijetnje smrću i cvijeće.
Drugi zdravstveni stručnjaci upozoravaju da tumačenje viška smrti prate rizici zanemarivanja ključnih varijabli.
– Svi moramo da budemo jako oprezni prilikom tumačenja podataka o smrtnim slučajevima povezanima sa kovidom-19, iz kojeg god bili izvora, nijedan nije savršen – rekao je Mark Vulhaus, profesor epidemiologije zaraznih bolesti sa Univerziteta u Edinburgu.
Kit Nil, profesor zaraznih bolesti sa Univerziteta u Notingemu, takođe savjetuje oprez.
Naveo je niz važnih faktora kao što su dobna struktura i opšte zdravlje populacije, prosječnu veličinu domaćinstva i ima li zemlja saobraćajna čvorišta u mega-gradovima.
Udio ljudi starijih od 80 godina u Švedskoj je na početku 2019. iznosio 5,1 odsto, manje od prosjeka EU od 5,8 odsto, ali jednak Ujedinjenom Kraljevstvu i veći nego u Norveškoj i Danskoj.
Švedska populacija u globalu je zdravija od proseka u EU sa očekivanim životnim vijekom od 82,6 godina 2018., u odnosu na prosjek EU od 81 godine.
Švedsku strategiju žestoko je kritikovana i u zemlji i u inostranstvu da je nesmotrena i da ne štiti dovoljno ranjive grupe od bolesti.
Ipak, 43 odsto Šveđana ima visoko ili jako visoko poverenje u vladin pristup pandemiji, a 30 odsto nisko ili jako nisko, pokazalo je nedavno ispitivanje javnog mnjenja.
Švedska vlada i zdravstvene vlasti priznaju da nisu uspjele da zaštite stariju populaciju, ali naglašavaju da su učinili šta su mogli u suzbijanju bolesti, uzimajući u obzir opšte zdravlje populacije.
U Švedskoj je službeno od kovida-19 umrlo više od 13.000 ljudi, premda su neki možda umrli od drugih uzroka, a ne direktno od te bolesti.
(Novosti/Jutarnji list)