Studija o osiromašenom uranijumu u Srbiji i Srpskoj pokazala: Stopa smrtnosti uvećana 10 puta

On feb 11, 2021

U naučnoj publikaciji „Zdravo zemljište – zdravi ljudi“, prestižne međunarodne izdavačke kuće „Tejlor i Frensis grup“ iz Engleske, nedavno je objavljeno autorsko poglavlje šumarskih stručnjaka i njihovih saradnika iz Republike Srpske i Srbije o kontaminaciji zemljišta i zdravstvenim posledicama NATO bombardovanja Srpske i Srbije osiromašenim uranijumom, prenosi RTRS.

Glavni urednik publikacije je Ratan Lal, jedan od vodećih naučnika u svetu kada je riječ o zemljištu i hrani, dok su dekani šumarskih fakulteta u Banjaluci i Beogradu Marijana Kapović Solomun i Ratko Ristić vodeći autori pomenutog poglavlja čiji je naziv „Zemljište i zdravlje ljudi – realnost balkanskog regiona“.

U poglavlju je dat generalni prikaz stanja zemljišnih resursa Srbije i BiH, a akcenat je, između ostalog, stavljen na lokacije u Srpskoj koje je NATO bombardovao 1995. godine i na kojima se do danas osjećaju negativne zdravstvene posledice po stanovništvo, te povećan broj oboljelih od malignih bolesti zbog kontaminacije osiromašenim uranijumom.

-U tom smislu pokušali smo prikazati vezu sa pojavljivanjem različitih vrsta kancera kod ljudi koji su živjeli ili danas žive na bombardovanim područjima. Na primjer, ljudi koji su migrirali i odselili se iz Hadžića u Bratunac nakon bombardovanja, imali su 10 puta veću stopu smrtnosti od domicilnih stanovnika Bratunca. Dakle, cilj poglavlja je bio da u toj prestižnoj publikaciji prikažemo da se to zaista desilo i da je činjenica iako je stvar politički osjetljiva i osporavana od određenih naučnika- rekla je Srni dekan Šumarskog fakulteta u Banjaluci Marijana Kapović Solomun.

Ona je navela da je poglavlje koje se odnosi na NATO bombardovanje zemljišta u Srpskoj i Srbiji postavljeno na odgovarajuću internacionalnu bazu podataka, te da već ima znatan broj pregleda.

-Uglavnom, ljudi inkognito traže da im se dostavi to poglavlje da bi ga pročitali i na njega se referisali. Vjerovatno, veliki broj stranaca čita to poglavlje, što nam je bio i cilj. Vjerujem da će i određene naše institucije u tom smislu pokazati interesovanje, a mi ćemo, kao naučni radnici, u budućnosti svakako aplicirati sa projektima koji će imati ovu komponentu, možda i da se direktno ispita i izmeri prisustvo osiromašenog uranijuma u zemljištu, odnosno na lokacijama koje je bombardovao NATO radi utvrđivanja konkretnih rezultata- kazala je Solomunova.

Solomunova je dodala da je Ratan Lal redovni profesor sa Ohajo državnog Univerziteta u SAD, te da njen kolega Ristić i ona zajedno s njim rade u naučnom telu Konvencije UN za borbu protiv degradacije zemljišta.

U poglavlju „Zemljište i zdravlje ljudi – realnost Balkanskog regiona“ se, između ostalog, navodi da su najvažniji faktori degradacije zemljišta u Srpskoj i Srbiji erozija, poplave, suša, napušteno poljoprivredno zemljište, urbanizacija, požari i slično, ali da je kontaminacija zemljišta osiromašenim uranijumom kao posledica NATO bombardovanja Srpske 1995. i Srbije 1999. godine faktor koji i danas direktno utiče na zdravlje ljudi.

U BiH, navodi se u poglavlju, NATO je bombardovao samo položaje u Srpskoj (Hadžići, Han Pijesak, Sokolac), što je ostavilo destruktivne posledice na zdravlje ljudi i zemljišta. Broj ljudi obolelih od karcinoma u bombardovanoj regiji povećao se za četiri puta u periodu 1996–2002, a smrtnost 2,2 puta u odnosu na period prije bombardovanja.

-U Srbiji broj oboljelih od karcinoma raste za dva odsto svake godine, a broj umrlih za 2,5 odsto, što je direktna posledica NATO bombardovanja. Tokom 1999. godine bilo je 19.625 slučajeva, a 12.312 ljudi umrlo od karcinoma, dok je 2012. godine registrovano čak 36.408 slučajeva, a umrlo 21.269 ljudi, što je gotovo dvostruko više nego pre NATO agresije. Nakon 2006. godine, broj slučajeva karcinoma povećan je za 59 odsto, dok je broj smrtnih slučajeva uzrokovanih leukemijom i limfomom porastao za 118 odsto- navodi se u poglavlju.

Najpogođenije područje Kosova i Metohije

U poglavlju se ističe da je osiromašeni uranijum najviše korišten u južnoj srpskoj pokrajini Kosovo i Metohija, da je dokazano prisustvo uranijuma 238 u zemljištu, biljkama, sporadično čak i u urinu određenih jedinki iz jugoistočnog dela Srbije, kao i da je u bombardovanju između 300 i 800 tona radioaktivne prašine rasuto po zemljištu i vodotocima.

Osim Solomunove i Ristića, saradnici u pisanju poglavlja su bili penzionisani univerzitetski profesor Slavko Ždrale, koji je bio ratni hirurg i direktor bolnice „Kasindo“ u nekadašnjem Srpskom Sarajevu, te Ivan Malušević, Boris Radić, Siniša Polovina i Vukašin Milanović sa Šumarskog fakulteta u Beogradu.

(Sputnjik)