Šta stoji iza sukoba Rame i Kurtija i ko će izvući deblji kraj?

Sukob koji odavno tinja i povremeno se rasplamsava, tako analitičari za RT Balkan ocjenjuju odnose premijera privremenih prištinskih organa Aljbina Kurtija i albanskog premijera Edija Rame.

Kurti i Rama su odavno u političkom ratu. Kurtijeva stranka Samoopredjeljenje u Albaniji ima svoj ogranak koji predstavlja opoziciju Raminoj Socijalističkoj partiji Albanije.

Ova ispostava Kurtijeve stranke organizovala je proteste u Tirani. Najveći su bili 2019. godine kada su predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i tadašnji srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik dolazili u Tiranu na samit Procesa Brdo Brioni čiji domaćin je bio Rama.

Najveći politički udarac Rami Kurti je zadao kada se 2021. godine pojavio na biračkom mjestu u Tirani i glasao na parlamentarnim izborima. Bilo je to otvoreno miješanje u unutrašnje stvari Albanije.

Međutim, ni Rama nije ostao dužan Kurtiju. Kada su on i Vjosa Osmani otpustili zamjenicu direktora takozvane kosovske Obavještajne agencije Vljoru Hiseni, Rama ju je zaposlio. Imenovao je na mjesto direktorka Obavještajne agencije Albanije (ŠIŠ).

Albanski premijer takođe podržava opoziciju u Prištini. Otvoreno podržava Hašima Tačija koji se nalazi u zatvoru u Hagu, a koji predstavlja najveću političku opasnost po Kurtija.

Posljednjih dana sukob se rasplamsao zbog poteza Rame da u Brisel, Berlin i Pariz pošalje svoj predlog statuta Zajednice srpskih opština, što je Kurti shvatio kao direktno miješanje u unutrašnje prilike.

Situacija se dodatno zaoštrila odlukom Rame da otkaže sjednicu dvije vlade u Đakovici zakazanu za danas.

I pored želje koju ni Priština ni Tirana ne kriju, a to je ujedinjenje svih Albanaca u jednu državu, Kurti i Rama su odavno u političkom sukobu. Ko bi mogao da izvuče deblji kraj?

Rama iskoristio priliku da Kurtiju „stane za vrat“

Profesor političkih nauka iz južnog dijela Kosovske Mitrovice Nedžmedin Spahiu kaže za RT Balkan da lični sukob Edija Rame i Kurtija postoji od početka saradnje, te da su njihovi odnosi inače bili loši.

Smatra da je do tako loših odnosa možda došlo krivicom Kurtija.

„Kurti je otišao da glasa u Albaniju, i to je bio neprimjeren potez – da premijer jedne zemlje ide u drugu da glasa. Rama je uzvratio okupljajući opoziciju protiv Kurtija, posebno davajući podršku Hašimu Tačiju“, pojašnjava naš sagovornik.

Kako kaže, Rama je i sada iskoristio priliku da Kurtiju „stane za vrat“ u trenutku kada je pod pritiskom Amerike. On je otkazao zajedničku sjednicu vlada kao mjeru solidarnosti sa Amerikancima, što je svojevrsna „kazna Prištini zbog tobože neposlušnosti“.

„Zapravo, Kosovo nikada nije imalo podršku iz Albanije. Čak i u ratu, osim prihvatanja izbjeglica sa Kosova, Albanija nije dala neki doprinos. Izbjeglice su prihvatali i Makedonija i Crna Gora koja je tad bila deo SR Jugoslavije“, navodi Spahiu.

Dodao je da u Raminom interesu da ima bolje odnose sa Srbijom, nego sa Prištinom, jer je Srbija veća i ima mnogo veći ekonomski potencijal nego što ga ima Kosovo.

„Rama zapravo radi za sebe, gleda interese svoje države. Interes Albanije je da bude u dobrim odnosima sa Srbijom zbog turizma, investicija i slično“, ocjenjuje Spahiu i dodaje da će pozitivna posljedica Raminog odnosa biti razvijanje „političkog identiteta Kosova„.

Govoreći o Raminom predlogu statuta Zajednice srpskih opština, Spahiu kaže da je albanski premijer tako želeo da „tvrdi pazar“.“Samim predlogom Rama je uskočio u pomoć Beogradu, a odmogao je Prištini. Kako je to primijetio i Kurti, zašto nije isti statut predložio za autonomiju Albanaca u Srbiji, nego samo za Srbe na Kosovu„, napominje Spahiu dodajući da je Rama time stao na stranu Vučića.

Ipak, odnosi Rame i Kurtija nisu ni bitni, dodaje naš sagovornik navodeći da je mnogo važnije da se riješe odnosi sa Beogradom, kao i to šta će reći Amerika i Evropska unija.

„Za Kosovo je za sad najbitnije da li će doći do sprovođenja njemačko-francuskog sporazuma i koji će biti nivo autonomije Srba na Kosovu. Ono što je po meni najidealnije rješenje je da nivo autonomije bude najveći mogući ali da Srbija ne može da utiče na nezavisnost Kosova. Suprotan primer tome je Bosna i Hercegovina, koja zbog uticaja Srbije ne može da prizna nezavisnost Kosova„, kaže Spahiu.

Kurti u ovom trenutku izvršava samoubistvo

Predsjednik Matice Albanaca u Srbiji Demo Beriša kaže za RT Balkan da je Ramin stav usklađen sa činjenicom da je Albanija članica NATO, pa je prvi uveo sankcije Kurtiju na osnovu njegovog razgovara sa šefom evropske diplomatije Žozepom Boreljom.

„Svi analitičari na Kosovu smatraju da će u nekom trenutku doći do predloga sa razmjenom teritorija koji će podrazumijeva takozvanu preševsku dolinu za Zajednicu srpskih opština. Politički predstavnici Albanaca sa juga Srbije su u Savjetu Evrope zahtijevali taj reciprocitet“, navodi Beriša.

Naš sagovornik smatra da se iza Raminog predloga za ZSO krije drugi zahtjev, a to je da se oformi u nekom smislu zajednica opština sa većinskim albanskim stanovništvom na prostoru Srbije, Crne Gore, Makedonije i naravno Kosova i Albanije.

„To je jedan zaokret. Rama je taj koji u ovom trenutku ne želi da napusti kormilo, odnosno insistira na tome da se on mora pitati za sudbinu Albanaca na Balkanu“, ocenjuje Beriša.

Prema njegovom mišljenju, Rama je pokušao da urazumi Kurtija u skladu sa zahtjevima Amerike oko povlačenja specijalnih jedinica sa sjevera Kosova i Metohije, izlaska Srba na nove izbore i formiranje ZSO.

„Kurti u ovom trenutku izvršava samoubistvo. Vidljivo je da njegov mozak u ovom trenutku ne funkcioniše razumno, već ide do krajnje ideje, a to je da očisti sjever“, kaže Beriša.

Svi političari i u Albaniji i na „Kosovu“ ključnog neprijatelja vide u Vučiću, a Rama pokušava da radi na prijateljskom odnosu sa Beogradom, smatra sagovornik.

„Izjava Saljija Beriše da Rama radi za Vučića je fraza koja se koristi za unutrašnju politiku. Kada je bio predsjednik Albanije ustupio je teritoriju Albanije za agresiju na tadašnju Jugoslaviju“, navodi Beriša.

Na pitanje kako bi mogao da se riješi ovaj sukob, Beriša odgovara da najprije moraju da ga riješe Amerika i Njemačka.

„Njemačka je, uz podršku Londona, ta koja gura Kurtija. To vidimo iz ponašanja njemačkog ambasadora u Prištini Jorna Rodea. On uvijek ima sastanak sa Kurtijem prije njegovih akcija. Isto se desilo i juče prije hapšenja Miluna Milenkovića. Rode je prvo bio sam na sastanku sa Kurtijem, pa onda sa ambasadorima Kvinte opet sa Kurtijem ranom zorom. Već u 12 sati je uslijedilo hapšenje“, ukazuje Beriša.

(rt balkan)