Šta je NDI? Krilo Demokratske stranke koje se predstavlja kao NVO, a finansira ih Stejt department kako bi gradili demokratiju po svijetu

Premijer privremenih prištinskih institucija Aljbin Kurti bio je gost na Demokratskoj nacionalnoj konvenciji u Čikagu, gdje je uspio da se slika sa potpredsjednicom SAD Kamalom Haris i gotovo izvjesno kandidatom demokrata za predsednika Amerike, i obraduje svoje pratioce fotografijom iz sale u kojoj se održava konvencija sa mjesta najbliže tavanici, ali sa divnim pogledom na demokratsku masu.

Kurti nije otišao u Čikago na poziv američke vlade, već u organizaciji Nacionalnog demokratskog instituta (NDI), objasnio je medijima ambasador SAD u Prištini Džefri Hovenijer.

„Demokratska stranka je politička partija u Sjedinjenim Državama. NDI je krilo Demokratske stranke koje radi na izgradnji demokratskih partija i institucija u inostranstvu“, precizirao je Hovenijer.

Kurtijev domaćin u Čikagu, NDI je decenijama unazad prisutan u Srbiji, i to kako se može vidjeti na njihovom sajtu, od 1996, kada se pojavila „prva snažna opozicija Miloševićevom režimu“ do danas kada podržava građansko posmatranje izbora preko Centra za istraživanje, transparentnost i odgovornost (CRTA).

U međuvremenu, NDI je nakon „demokratskih promjena“ 5. oktobra 2000. podržao izgradnju političkih partija i reformske napore, stvaranje prilika za žene i omladinske političare da učestvuju u javnoj debati, a u skorije vrijeme pomaže Romima, Albancima, Bošnjacima i drugim etničkim manjinama, kao i ženama, LGBT grupama i osobama sa invaliditetom, da učestvuju u političkom procesu, kako na svom sajtu opisuju svoje djelovanje. Bave se i suzbijanjem dezinformacija u srpskom javnom prostoru.

Jedan od poslednjih izvještaja NDI na njihovom sajtu, a koji se tiče Srbije, je Procjena izbora održanih u aprilu 2022. godine u kojem navode da su „izborni proces karakterisali proceduralni i strukturalni nedostaci koji su omogućavali brojne neregularnosti tokom glasanja i ometali stepen do kojeg su birači bili smisleno i pravično obaviješteni o svim političkim opcijama“. Ali pošteno dodaju i da ishod izbora nisu osporili veliki politički akteri niti šira javnost.

Osim nedostataka u izbornom procesu koje je vidio NDI, za razliku od šire javnosti, u zaključku posebnu pažnju posvećuju mladima i – svojim budućim zadacima.

„Značajan skok u proruskom, desničarskom raspoloženju uglavnom su podstakli mladi glasači. Ova nova realnost nameće nijansiraniji pristup političkom učešću mladih, uključujući isticanje zasluga demokratskog angažmana i podsticanje mirnog, produktivnog doprinosa političkom i društvenom napretku“, navodi se u izvještaju NDI.

Osim saradnje sa prozapadnom opozicijom, sa kojom uvoze demokratiju u Srbiju već 20 i više godina, NDI ima blisku saradnju i sa vlastima u našoj zemlji, kako onim postpetooktobarskim, tako i ovim današnjim.

Američka organizacija direktno je uključena u izborni proces u Srbiji, kako preko CRTE, koja je od 2016. posmatrač na izborima.

Od 2009. NDI ima potpisan Memorandum o saradnji sa Narodnom skupštinom Republike Srbije sa kojom sarađuje na programima približavanja parlamenta građanima, kako je to opisano na skupštinskom sajtu.

Šta je, u stvari, Nacionalni institut za demokratiju?

Za sebe kažu da su nevladina, nestranačka, neprofitna organizacija koja sarađuje u brojnim djelovima sveta kako bi ojačala i očuvala demokratske institucije, procese, pravila i vrijednosti koji omogućavaju bolji život za sve. Radili su u više od 150 zemalja svijeta.

Iz sekcije „Često postavljana pitanja“ saznajemo da NDI sa sjedištem u Vašingtonu, ne radi na teritoriji SAD niti se miješa u američki izborni proces.

Takođe, iako ih je 1983. osnovao Kongres, a finansira ih Stejt department, NDI i dalje tvrdi da su nezavisni od američkih vlasti, koje su ih, dakle, osnovale i koje ih i finansiraju. A svoje odnose sa Demokratskom strankom opisuju kao „labave“ ponavljajući da su nestranačka organizacija.

Izgleda, ipak, da su nestranački, taman u istoj mjeri koliko su i nevladini.

Ni američki diplomata Džefi Hovenijer ne vjeruje u njihove labave demokratske veze i opisuje ih kao krilo Demokratske stranke. Uz istaknute demokrate u svom upravnom odboru na čijem je čelu Tomas Dašl, svojevremeno senator iz redova Demokratske stranke, tu su i u Srbiji dobro poznata demokratska imena, koja ćemo pamtiti po svemu osim po dobru.

I među članovima upravnog odbora i među privatnim donatorima NDI upisano je ime Madlen Olbrajt (1937-2022), američkog državnog sekretara iz vremena NATO agresije na Srbiju.

NDI, ipak, treba odati priznanje za impresivan spisak donatora. Uz Evropsku uniju, pojedine agencije Ujedinjenih nacija, Svjetsku banku, ali i kancelariju Visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini, među njihovim donatorima je i 16 vlada zemalja širom svijeta, od Namibije i Jemena do Švajcarske i Velike Britanije.

Ipak, opisujući u posebnoj sekciji na svom sajtu kako se finansiraju nevladin i nestranački NDI poimence pominje samo Stejt department, uz Nacionalnu zadužbinu za demokratiju (NED) i američku Agenciju za međunarodni razvoj kao neke od 160 organizacija koje podržavaju njihov rad.