Šta bi Srbiji značilo mjesto nestalne članice SB UN?
Bio bi red da Srbija sjedi kao nestalna članica za ovalnim stolom u Savjetu bezbijednosti UN, s obzirom na to da su ona, ali i Zapadni Balkan, često među temama na Ist Riveru. Predsjednik Aleksandar Vučić je najavio da ćemo se i kandidovati za 2026. godinu, ako Generalna skupština UN usvoji rezoluciju o Srebrenici, koja nas etiketira kao genocidan narod, a stolica u SB UN bi nam donela mogućnost da budemo u centru odlučivanja, glasamo, učestvujemo u diskusijama, pa i „trgujemo uticajem“.
Savjet bezbijednosti ima 15 članica, pet stalnih sa pravom veta Francuska, Velika Britanija, SAD, Kina i Rusija, dok se deset nestalnih bira na dvije godine po regionalnom principu. Neparnih godina u SB UN ulaze po jedna zemlja iz Afrike, Azije i Latinske Amerike i dvije iz grupe zapadnih zemalja, a parnih dve iz Afrike i po jedna iz Azije, Latinske Amerike i Istočne Evrope. Ko će dobiti poziciju, odlučuje GS većinom glasova.
Nekadašnji ministar spoljnih poslova Vladislav Jovanović rekao je za „Novosti“ da svakako treba da se kandidujemo.
– Protivkandidati Rumunija, Bugarska ili još neka NATO zemlja su integrisani sa Zapadom, a ostatak sveta želi da u SB UN vidi neke samostalnije zemlje. Nestalne članice učestvuju u diskusiji, a mi smo zemlja koja se često nalazi kao tema u UN u složenim i osjetljivim okolnostima, pa bi bilo značajno da možemo i da govorimo – istakao je Jovanović.
On kaže da ukoliko je tijesno kada je u pitanju glasanje za dnevni red, onda bi naš glas postavljao dodatnu težinu.
– Suština je da učešćem u SB UN podižemo ulog, a možemo da se bavimo i trgovinom, davanjem podrške nekoj zemlji da se nametne bitna tema koja bi pomogla nama zauzvrat. Kad god se pojavi pitanje koje nas tangira poput KiM ili BiH odnosno RS, mi bismo bili tu da iniciramo diskusiju pred SB UN, pred kojima se moraju rješavati oba pitanja po Rezoluciji 1244 i Dejtonskom sporazumu.
U GS UN, napomenuo je Jovanović, ima 193 glasa, od čega NATO zemlje 31 i mi tu imamo veliku šansu:
– Kada su u pitanju evropske organizacije, tu nema samostalnog odlučivanja, oni moraju da stanu u jedan red i glasaju kako im kaže prvi. I dalje smo u srodstvu sa zemljama trećeg sveta i uz dobru organizaciju imamo veliku šansu da budemo nestalna članica.
Trećina svijeta bez mjesta
Više od trećine zemalja članica UN nikada nisu bile zastupljene u SB UN. Među njima su i Srbija, Crna Gora i Sjeverna Makedonija, dok su Slovenija i Sijera Leone upisale po dva mandata, Alžir četiri, a Gvajana i Južna Koreja po tri… Rekorder je Brazil koji je bio 11 puta. Nekadašnja SFRJ je četiri puta bila nestalna članica, a od njenog raspada su kao samostalne države, članice tog operativnog tijela bile Slovenija, Hrvatska i BiH.