Sjever Kosova u krizi: Kamerama, patrolama i životom bez dinara – Srbi u Sjevernoj Mitrovici pod stalnim pritiskom

Prije desetak dana radnici jedne kosovske firme uz asistenciju policije postavili su sigurnosne kamere na dnu šetališta u Sjevernoj Mitrovici, odnosno odmah pored kružnog toka između šetališta i glavnog mosta na Ibru koji je i dalje otvoren samo za pešački saobraćaj i čije otvaranje i za saobraćaj motornih vozila čelnici tzv. Kosova uveliko najavljuju. Kamere su postavljene i na uglu ulica Vlada Ćetkovića i Kolašinska.

Ranije proljetos kamere koje kontroliše kosovska policija, odnosno bezbjednosne službe postavljene su i na drugim ključnim lokacijama u gradu, od trga kod spomenika knezu Lazaru, na raskrsnici kod Tehničke škole, kod autobuske stanice. Iz kosovske policije u aprilu je saopšteno da je u planu da sjever KiM do kraja godine, uključujući i postojeće, bude pokriven sa oko 200 sigurnosnih kamera za „bezbjednost građana i nadzor“.

Kamere, policijske patrole, kontrole i pretresi

Uz bezbjednosne kamere koje snimaju svaki korak građana, ulice Sjeverne Mitrovice, recimo, svakodnevno su pod kontrolom brojnih patrola kako saobraćajne policije, tako i specijalnih snaga. Već mjesecima Srbima iz Sjeverne Mitrovice gotovo je nemoguće da prođu vozilom od ulaza u Mitrovicu iz pravca Zvečana ulicom prema spomeniku knezu Lazaru ili prema raskrsnici kod Tehničke škole, prema Sutjeskoj ulici ili prema autobuskoj stanici, kroz Bošnjačku mahalu, pa i putevima iznad centra prema Malom Zvečanu, Suvom Dolu a da ne nalete na neku patrolu kao i da zaustavljanje ne bude završeno otvaranjem gepeka, pretresom… Patrole su svakodnevno kod nekadašnje NIS-ove pumpe, kod spomenika knezu Lazaru, na raskrsnicama kod TŠ, na kružnom toku kod autobuske stanice, kod kapije „Trepče“ prema Zvečanu, na Malom Zvečanu, u Bošnjačkoj mahali, Kolašinskoj…

Slično je i u Zvečanu, Zubinom Potoku, Leposaviću. Patrole, kontrole, pretresi, kamere… Na punktu kod Bistričkog mosta kontrole često tokom dana obavljaju prištinski specijalci… Kod Sočanice, Drena, u Lešku, kod crkve u Leposaviću, na ulazu u Zubin Potok svakodnevno na više lokacija su radari…

Slike puteva na sjeveru KiM, gradskih ulica sa patrolama, specijalcima, šlemovima, pancirima, dugim cijevima, džipovima, samo su ogledalo sjevera Kosova koji se polako ali i sigurno, ponavljaju Srbi, pretvara u još jedan srpski geto na Kosovu. Veći od Gračanice, Lapljeg Sela, Babinog Mosta.

„Obruč ne samo da se steže nego je već zatvoren. Nama se na sjeveru u poslednjih godinu i po dana, od masovnog noćnog upada prištinskih specijalaca preko mosta u Bošnjačkoj mahali u zimu 2022. na 2023. godinu, od raspoređivanja njihovih snaga širom grada, stavljanja Mitrovice u obruč, dogodilo ono što se na jugu u srpskim sredinama dogodilo odmah posle rata“, s gorčinom, ali i tugom kaže za RT Balkan jedan od Srba iz Sjeverne Mitrovice.

„Mi se sada navikavamo na ono na šta su se naši sunarodnici na jugu navikli prije 20 godina. Na patrole pod kućnim prozorom, duge cjevi, stalne kontrole, pretrese, na situaciju da ne možemo ni do prodavnice, do komšije a da nas ne snime kamere, da ne prođemo pored uniformisanih ljudi koji ne govore naš jezik. Da ne upotrebim neke teže riječi, hteli da priznamo ili ne, i mi na sjeveru već smo samo još jedan geto za Srbe na Kosovu. Doživjeli smo sudbinu našeg naroda s juga. Najgore od svega jeste što se na sve ovo navikavamo i što sve ovo postaje naša svakodnevica“, dodaje on.

Život bez dinara, otimanje zemlje Srbima, prištinska dokumenta

S druge strane, Srbi na sjeveru KiM, polako ali sigurno privikavaju se i na život bez dinara čija je upotreba zabranjena početkom godine. Najavljenog rješenja i dalje nema, a Srbi, da bi podigli svoje plate i penzije, moraju ili do administrativnih prelaza gde su postavljeni bankomati ili do Raške, Vranja ili Kuršumlije, da tamo podignu dinare, pretvore ih u evre a onda se vrate svojim kućama. U međuvremenu, zatvorene su ekspoziture Poštanske štedionice, zatvorene su NIS-ove pumpe, i to je nova stvarnost na sjeveru KiM.

„Vojne i policijske baze postavljene od Jarinja, preko Bistričkog mosta, prema Brnjaku, u Gornjem Jaseoviku, uglavnom na zemlji Srba starosjedelaca, otimanje zemlje za gradnju objekata pa naknadno ozakonjenje tih nezakonitih poteza, više niko i ne pominje. Te baze bile su samo osnova, temelj za kasnije upade specijalaca i za stavljanje ove teritorije pod punu kontrolu kosovske policije. Ukidanja tablica sa oznakama gradova na Kosovu, primoravanja ljudi da uzmu kosovska dokumenta, lične karte, vozačke, više se niko i ne seća. Da ne pominjem administrativne prelaze, instaliranje kosovske policije i carine na Jarinju, Brnjaku. Korak po korak, puzajućom taktikom Kurtija, mi Srbi stigli smo ovde gde smo danas“, nastavlja naš sagovornik iz Severne Mitrovice.

Dio pritiska na Srbe su i stalna hapšenja, najave spiskova za pritvaranja, optužbe za ratne zločine, u poslednje vrijeme sve češće i za „ugrožavanje ustavnog poretka“, „napade na lica pod zaštitom međunarodne zajednice“, „huliganizam“, odnosno za učešće na protestima i barikadama poslednjih godina.

Opštinama na sjeveru od maja prošle godine upravljaju Albanci, zgrade lokalne administracije i dalje su pod kontrolom policije, zaposleni Srbi ne mogu na radna mjesta. Od izbora na kojima bi Srbi preuzeli lokalnu administraciju nema ni traga ni glasa. Albanski gradonačelnici izabrani sa po par desetina ili stotina glasova ostaće na svojim mestima do kraja mandata.

Duže od godinu dana u prodavnicama na sjeveru nema robe iz Srbije, mlijeka, suhomesnatih proizvoda, hemije, već su ovi proizvodi zamjenjeni robom iz Sjeverne Makedonije, Albanije, Hrvatske, Slovenije.

U Hrvatskoj „Oluja“, na Kosovu tihi progon

U međuvremenu, više srpskih manastira na jugu proglašeni su katoličke, za albansku kulturnu baštinu, stigli su pozivi da se sruši spomenik na Gazimestanu. Nastavljeno je i s rušenjem spomenika na srpskim grobljima na jugu, preorano je staro srpsko grobe u Sjevernoj Mitrovici… Kosovski „istoriografi“ otkrili su da je cara Murata na Kosovu polju ubio mladi Albanac… Stižu jedna po jedna presuda Srbima za „ratne zločine“, u Gojbulji nekad srpskom selu kod Vučitrna, osvanuli su grafiti UČK i poruke da je ubica srpskog policajca u Loznici heroj.

Na putevima na sjeveru saobraćajnice, imena sela i gradova označeni su na latinici i na albnaskom jeziku, oznake na ćirilici, na srpskom, su skinute i odnijete. Iznad južnog dijela Mitrovice postavljen je znak UČK koji se vidi i iz sjevernog dela grada. Prištinski ministri, malo-malo pa ispijaju kafu u Sjevernoj Mitrovici pod zaštitom teško naoružanih specijalaca.

„Na sjeveru se uveliko obnavljaju kuće za Albance povratnike, Srbi s juga proterani za vrijeme pogroma 2004. godine ili ranije svoja imanja i kuće često ne mogu ni da vide, a da o povratku i ne govorimo. Sirene na zgradi u centru Sjeverne Mitrovice koje su nas godinama pozivale na otpor, koje su služile da ljude obavjeste da se nešto vanredno dešava demontirane su i odnijete“, kaže jedan od naših sagovornika sa sjevera.

Tako izgleda ram u kome već nekoliko godina žive Srbi na Sjeveru. Vidljive su i posledice.

„Golim okom već se vidi da je u gradovima na sjeveru sve manje naroda. Šetalište u Sjevernoj Mitrovici koje je nekad bilo puno naroda, života, mladih ljudi sa djecom, sada ni približno ne izgleda kao prije samo tri-četiri godine. Koliko je ljudi u međuvremenu otišlo a koliko ostalo videće se već 1. septembra kad đaci krenu u školu. U našim zgradama, naseljima, ulicama, ne vidimo da maltene tokom noći neka porodica jednostavno ode, spakuju se ljudi i više ih nema“, priča naš sagovornik iz Severne Mitrovice.

I dodaje:

„Nije ovo nikakvo širenje defetizma, ovo je stvarno stanje. Vidimo šta se sa nama radi, šta se dešava, vidimo namjere Prištini, razumemo njihovu taktiku koju sprovode polako ali sigurno. Ono što je u Hrvatskoj završeno ′Olujom′ ovde se sprovodi tiho, stalnim pritiscima, držanjem ljudi u neizvjesnosti, stalnom strahu od hapšenja, u brigama za svaki novi dan, za budućnost naše djece. Ovde ′Oluja′ više nije potrebna, ovo će, ne da se bojim nego sam uvjeren, trajati sve dok i na sjeveru, kao i na jugu, broj Srba ne postane statistička greška“, teške su riječi Srba, naših sagovornika sa sjevera KiM.

(RT Balkan)