Neformiranje garantnih šema za pomoć privrednicima zbog pada prihoda i likvidnosti usljed ekonomske krize izazvane pandemijom koronavirusa, imalo bi dodatne štetne posljedice po crnogorsku ekonomiju, navedeno je u obrazloženju predloga zakona o utvrđivanju šeme državnih garancija za kredite kao mjera podrške privredi kojeg je pripremio SDP i uputio u skupštinsku proceduru.
Mnogi privrednici usijed krize ne ispunjavaju uslove za kredite kod banaka, zbog čega se u mnogim državama formiraju garantni fondovi i šeme koje uz državnu pomoć treba da im obezbijede koleteral.
Predlog SDP-a je da se obezbijedi do 100 miliona eura u okviru državnih garantnih šema kojima bi se pomoglo privredi da kod banaka u Crnoj Gori uzmu kredite u vrijednosti od 200 miliona eura.
Država bi prema ovom predlogu mogla dati garancije za nove kredite, u iznosu ne manjem od 50 odsto od ukupnog iznosa kredita. Isti procenat bio bi moguć i za zanavljanje (obnovljene) kredite kod kojih potraživanja dospijevaju u periodu nakon stupanja na snagu ovog Zakona, a ne kasnije od 31. decembra 2020. godine.
Uslovi za davanje garancija bili bi da je kredit odobren do 31. januara 2021. godine, da je rok otplate do 60 meseci sa uračunatim grejs periodom od 12 mjeseci, da je način otplate kredita u mjesečnim anuitetima, kao i da kamatna stopa nije veća od tri odsto. Potrebno je i da je kao instrument obezbjeđenja kredita dostavljena mjenica preduzeća ili većinskog vlasnika. Uslov je i da korisnik neće isplaćivati učešće u dobiti (dividendu), niti povraćaj pozajmice osnivaču u prvih godinu dana nakon zaključenja ugovora o kreditu, kao i da neće tokom trajanja grejs perioda prijevremeno otplaćivati druge postojeće kredite kod bilo koje banke.
Ovu povoljnost ne bi mogli koristiti privrednici koji imaju dospjele a neizmirene poreske i druge finansijske obaveze prema državi, kao ni kompanije u kojim država ili opštine imaju učešće u vlasništvu preko 50 odsto. Povoljnost ne bi važila ni za firme koji imaju neizmirene obaveze i prema kojima je banka preduzela mjere restrukturiranja u periodu od 12 mjeseci. Ove garancije ne bi mogle dobiti ni firme nad kojim se sprovodi program reprograma poreskih dugova u skladu sa Zakonom o reprogramu poreskog potraživanja i one koje su već korisnice kredita obezbijeđenih državnom garancijom.
Sve komšije već formirale garantne fondove ili šeme
Sve države regiona su proteklih dana formirale garantne fondove ili garantne šeme kojima privrednicima žele pomoći da dobiju što povoljnije kredite.
Na raznim nivoima vlasti u Bosni i Hercegovini ukupna vrijednost garancijskih fondova i šema vrijedi oko 200 miliona eura, a sa njima se žele obezbijediti povoljni krediti privredi vrijedni do 500 miliona eura. Dio novca za garantni fond obezbijeđen je iz zaduženja, što za BiH nije bio problem jer je njen javni dug oko 33 odsto BDP-a.
U Srbiji su formirane državne garantne šeme vrijedne 550 miliona eura kojima se želi pokrenuti povoljnije kreditiranja privrede od dvije milijarde eura. Javni dug Srbije je 24 milijarde ili 53 odsto BDP-a.
Hrvatska kao članica EU ima pravo korišćenja dijela novca iz Evropskog garantnog fonda od 25 milijardi eura, dok privrednici u toj državi imaju mogućnost korišćenja domaćeg garantnog fonda državne Hrvatske banke za obnovu i razvoj.
Unija poslodavaca Crne Gore u svom predlogu mjera tražila je hitno formiranje garantnog fonda još 2. aprila.
Javni dug Crne Gore sada iznosi oko 73 odsto BDP-a.