SAD i ljudska prava: U Oklahomi pogubljen čovjek uprkos preporuci o pomilovanju
Vlasti u američkoj državi Oklahoma pogubile su muškarca uprkos tome što je odbor za uslovnu slobodu preporučio da se poštedi život Emanuela Litldžona.
Litldžon (52), pogubljen je smrtonosnom injekcijom juče ujutro zbog pljačke prodavnice 1992. godine koja je imala i jedan smrtni ishod. Izvještaji kažu da je, dok je ležao privezan za krevet s intravenskom linijom u desnoj ruci, pogledao prema majci i kćeri koje su bile tu.
“Sve će biti uredu. Volim vas”, rekao je Litldžon.
Pogubljenje u državnom zatvoru Oklahoma u MekAlisteru, 210 kilometara istočno od grada Oklahoma, bilo je četvrto u SAD-u u manje od sedam dana i došlo je nekoliko sati prije nego što je država Alabama upotrijebila azot za pogubljenje Alana Eugenea Milera u četvrtak veče.
To je prvi put u nekoliko decenija da je pet zatvorenika osuđenih na smrt pogubljeno u Sjedinjenim Američkim Državama unutar jedne sedmice, prema Informacionom centru za smrtnu kaznu.
Peto pogubljenje je, takođe, označilo još jednu mračnu prekretnicu: 1.600 pogubljenja otkako je Vrhovni sud SAD-a ponovno uveo smrtnu kaznu 1976. godine.
Litldžon je imao 20 godina kada su tužioci rekli da su on i saoptuženi Glen Betani opljačkali prodavnicu „Root-N-Scoot“ u južnom dijelu Oklahome u junu 1992. godine.
Tokom video svjedočenja Odboru za pomilovanje i uslovni otpust u Oklahomi početkom avgusta, Litldžon se izvinio porodici Keneta Mersa, vlasnika prodavnice koji je ubijen tokom pljačke, ali je negirao da je ispalio smrtonosni hitac.
Litldžonovi advokati su istakli da je isti tužilac vodio slučajeve Betanija i Litldžona u odvojenim suđenjima, koristeći gotovo identičnu teoriju, iako je postojao samo jedan strijelac i jedan metak koji je ubio Mersa.
Međutim, tužioci su rekli odboru da su dvoje zaposlenih tinejdžera koji su svjedočili pljački rekli da je Litldžon, a ne Betani, ispalio smrtonosni hitac. Betani je osuđen na doživotni zatvor bez uslovnog otpusta.
Litldžonovi advokati su, takođe, tvrdili da se ubistva koja su rezultat pljačke rijetko smatraju slučajevima za smrtnu kaznu i da tužioci danas ne bi tražili tu kaznu.
“Očigledno je da Emmanuel ne bi bio osuđen na smrt da mu je suđeno 2024. ili čak 2004.”, rekla je Odboru advokatica Ketlin Hobrlejn.
Borbe za pomilovanja
Litldžona je optužio bivši okružni tužilac okruga Oklahoma Robert Mejsi, koji je bio poznat po svojoj revnosnoj potrazi za smrtnom kaznom i presudio je 54 smrtne kazne tokom više od 20 godina na dužnosti.
Guverner Oklahome Kevin Stit, republikanac, prethodno je zatražio od jednog od svojih imenovanih članova komisije za uslovni otpust, Adama Laka (Adam Luck), da podnese ostavku nakon što je Lak nekoliko puta glasao za preporuku pomilovanja.
Jedini put kada je Stitt dao pomilovanje bilo je 2021. godine, kada je preinačio smrtnu kaznu Juliusa Jonesa u doživotnu bez pomilovanja samo nekoliko sati prije nego što je Džons trebao primiti smrtonosnu injekciju. Stit je odbio preporuke odbora za pomilovanje u tri druga slučaja: onima Biglera Stufera, Džejmsa Kodingtona i Filipa Henkoka, koji su svi pogubljeni.
Žalbeni sud države Oklahoma u srijedu je odbio pravno osporavanje Litldžonovih advokata na ustavnost državne metode pogubljenja smrtonosnom injekcijom. Slična žalba podnesena američkom saveznom sudu je, takođe, odbijena u četvrtak.
Ranije ove sedmice, zvaničnici u Misuriju izvršili su smaknuće Marselusa Vilijamsa, uprkos tome što nije bilo DNK dokaza koji bi ga povezali sa zločinom za koji je osuđen. Porodica žrtve je, takođe, zatražila pomilovanje.
Iako je Litldžon priznao svoju ulogu u pljački u Oklahomi u kojoj je ubijen Mers, do samog je kraja insistirao da je njegov saučesnik bio taj koji je povukao okidač.
Osuđen za Mersovo ubistvo, Litldžon je više puta molio Stita za milost – i bio odbijen.
“Porota je (Litldžona) proglasila krivim i osudila ga na smrt. Odluku je potvrdilo više sudaca”, rekao je Stit u izjavi objavljenoj nakon pogubljenja. “Kao guverneru zakona i reda, teško mi je jednostrano poništiti tu odluku.”
Oklahoma je izvršila 14 pogubljenja pod Stitom, a nastavila ih je 2021. nakon više od šest godina pauze.
Prošlog mjeseca je glasanje 3-2 u korist pomilovanja od Odbora za pomilovanje i uslovnni otpust Oklahome dalo je nadu Litldžonovim pristalicama, njegovoj porodici i njegovim advokatima.
No, državni apelacioni sud u srijedu je odbio pravno osporavanje ustavnosti državne metode pogubljenja smrtonosnom injekcijom. Slična žalba podnesena američkom saveznom sudu je, takođe, odbijena u četvrtak.
Stiven Harpi, direktor Odjeljenja za popravne zatvore Oklahome, rekao je da je smrtonosna injekcija prošla bez ikakvih tehničkih problema.
Tokom pogubljenja Litldžona, koje je počelo malo nakon deset sati ujutro po lokalnom vremenu, njegova je majka tiho jecala i stiskala ogrlicu s krstom.
Litledžon je teško disao prije nego je ljekar proglasio da je bez svijesti, a deset minuta kasnije da je mrtav.