Razgovor sa Srđanom Dragojevićem u okviru FUNK-a: Autentičnost, izazovi i humor u svijetu filma

Srđan Dragojević, jedan od najpoznatijih i najuticajnijih filmskih reditelja s prostora bivše Jugoslavije, okupio je studente i ljubitelje filma u Rektoratu Univerziteta Crne Gore, u okviru FUNK Kina – programske cjeline Festivala umjetnosti, nauke i kulture UCG. Nakon projekcija njegovih kultnih ostvarenja tokom dvije filmske večeri i projekcije filmova Lepa sela lepo gore, Parada, i Mi nismo anđeli, Dragojević je održao fascinantan i iskren razgovor, u kojem je s publikom podijelio anegdote iz svoje karijere, svoje viđenje filmske industrije, ali i lične izazove i iskustva sa snimanja filmova u ratnim uslovima. (FOTO)

Dragojević je razgovor, koji je vodila mr Bojana Šolaja, započeo emotivnim osvrtom na svoju porodicu, ističući koliko je ponosan na uspjehe svoje djece, koja su se bavila umjetnošću i sportom. On je naglasio da su mu djeca, njihova karijera i umjetnička postignuća najveći životni ponos, uprkos njegovim brojnim filmskim uspjesima.

Izazovi autentičnosti u filmskoj industriji

Jedno od ključnih pitanja koje je Dragojeviću postavljeno odnosilo se na borbu za autentičnost u industriji koja često nameće kompromise. Studentkinja ga je pitala kako umjetnici mogu sačuvati svoj autentičan glas u industriji koja ih često tjera da se prilagode pravilima i šablonima tržišta. Dragojević je odgovorio da umjetnička autentičnost zahtijeva istrajnost i da, iako akademije ponekad ograničavaju kreativnost, one su neophodne za sticanje zanatskih vještina. On je istakao važnost obrazovanja, gledanja filmova i diskusije, ali je napomenuo da reditelji moraju biti spremni na izazove i da ne smiju odustati u borbi za svoju umjetničku slobodu.

Snimanje u ratnim uslovima: „Lepa sela lepo gore“

Jedan od najpotresnijih dijelova razgovora bio je Dragojevićev opis snimanja filma Lepa sela lepo gore u ratom zahvaćenoj Bosni. On je evocirao uspomene na saradnju sa legendarnim glumcem Batom Živojinovićem, čije je prisustvo ulivalo strahopoštovanje među lokalnim stanovništvom i omogućavalo ekipi da snima u opasnim područjima. Međutim, ključno odobrenje za snimanje u Višegradu dobili su zahvaljujući jednom lokalnom funkcioneru, koji je ignorisao zabranu koju su izdali lideri Republike Srpske. Dragojević je opisao kako je posljednjeg dana snimanja, u trenutku kada je ekipa napuštala Višegrad, počinjen genocid u Srebrenici, što je donijelo još veći osjećaj težine i tragedije.

„Parada“ i reakcije publike

Dragojević je govorio i o svom filmu Parada iz 2011. godine, koji se bavi pravima LGBT zajednice u Srbiji. Film je izazvao velike kontroverze, a produkcija je bila napadana fizički, uključujući i razbijanje prozora na automobilima ekipe. Uprkos tome, Parada je uspjela da pronađe put do srca publike širom Evrope i svijeta, postavši jedan od najprodavanijih filmova u regionu. Dragojević je naglasio da je film bio uspješan jer je pristupio tematici s humorom i ironijom, kritikujući i homofobe i LGBT zajednicu, što je omogućilo dijalog između suprotstavljenih strana.

Partizanski filmovi i estetski pristup ratnoj tematici

Osim razgovora o konkretnim filmovima, Dragojević se osvrnuo i na partizanske filmove iz jugoslovenskog perioda, koje je nazvao „lošim proizvodom“. On je izrazio svoje neslaganje s tradicionalnim ratnim filmovima tog vremena, koji su po njegovom mišljenju bili spori i loše režirani, te je dodao da je pri snimanju Lepa sela lepo gore želio da stvori nešto drugačije, estetski inspirisano radom Stenlija Kjubrika.

Zanat režije i kritika glumaca-režisera

Jedna od ključnih tačaka razgovora bila je Dragojevićeva kritika sve češćeg trenda da glumci preuzimaju režiju. Iako je priznao da neki glumci, poput Klinta Istvuda i Dragana Bjelogrlića, uspješno prelaze u režiserske vode, Dragojević je naglasio da režija nije samo stvar posmatranja glume na setu, već zahtijeva detaljno poznavanje tehničkih i umjetničkih aspekata filma. On je podvukao značaj vještina poput korišćenja zvuka, tišine i muzike u filmu, naglašavajući da je režija složen zanat koji se ne može savladati samo kroz iskustvo glume.

Optimizam u suočavanju s izazovima i budući projekti

Tokom razgovora, Dragojević je pomenuo i tekuće projekte na kojima radi, uključujući nekoliko filmskih ideja koje su trenutno u razvoju. Jedan od njih je adaptacija dječjeg filma Mliječni zubi Lane Bastašić, kao i feministički film Osmi mart prema scenariju Rumene Bužarovske. Posebno je istakao projekat o Heleni Vuković, majoru Jugoslovenske narodne armije koja je promijenila pol, naglašavajući da je ovaj film jedan od najdražih u njegovoj trenutnoj produkciji. Scenario za ovaj film napisao je za samo 14 dana.

Međutim, Dragojević se osvrnuo i na finansijske probleme s kojima se suočava kao reditelj u regionu. On je naglasio koliko je teško dobiti podršku za projekte koji se bave kontroverznim temama.

Na kraju razgovora, Dragojević je zaključio da je, uprkos svim izazovima s kojima se suočavaju umjetnici u filmskoj industriji, važno ostati vjeran sebi i svojoj viziji. On je istakao da se umjetnici moraju boriti za svoj glas i da, iako filmska industrija često favorizuje komercijalne projekte, autentične priče uvijek pronađu svoj put do publike.