Rat u Ukrajini iz ugla Srbije i Crne Gore – od mudrosti do sramote
Piše: Igor Damjanović
Odluku Srbije da u Generalnoj skupštini Ujedninjenih nacija glasa za rezoluciju kojom se osuđuju ruska borbena dejstva u Ukrajini, niko u Moskvi nije posebno komentarisao. Čini se da ruski politički establišment dobro razumije kompleksnu poziciju Srbije i da sporno glasanje u UN prije vidi u prvom redu kao manevar da se ublaži žestok pritisak Zapada na vlast predsjednika Vučića.
U Moskvi zaista cijene to što je Srbija, uz Tursku, jedina evropska zemlja koja Rusiji nije uvela sankcije. Ukoliko tako ostane i u budućnosti, Srbija bi mogla ostvari solidne ekonomske benefite, da igra ulogu mosta između zapadnih i ruskih poslovnih krugova, čije su kontakte prekinule sankcije i koji se narednih godina sigurno neće obnoviti. Juče se u Moskvi govorilo i o mogućnosti da Er Srbija poveća broj svojih letova za Moskvu sa 8 nedeljno, na 3 dnevno. Karte na letovima Er Srbije za Moskvu sada su veće nekoliko puta u odnosu na vrijeme pred početak rata.
Primjer Srbije, koja nastoji da u sukobu Rusije i Ukrajine zadrži neutralan stav nažalost ne slijedi Crna Gora. Odlukom da zatvore nebo za ruske aviokompanije, odlazeća vlada Zdravka Krivokapića potpisala je smrtnu presudu sledećoj turističkoj sezoni. Rusko tržište do pandemije bilo je glavno, a prethodne sezone masovan nedolazak Rusa (nije bilo direktnih letova) kompezovali su turisti iz Ukrajine. Da se kao i Srbija, Crna Gora uzdržala od uvođenja novih sankcija i zavtaranja neba za ruske aviokompanije, otvorila bi se šansa da prošle godine formirana aviokompanija Tu Montenegro dobije, poput Er Srbije, Turkiš Erlajnza i drugih turskih aviokompanija šansu da leti za Moskvu.
Crna Gora je imala dovoljno pravnog i političkog osnova da svoje nebo ne zatvori za ruske kompanije i pozove se na primjer Turske, članice NATO pakta. Crna Gora je evropski rekorder po udjelu turizma u BDP-u i od turista iz Rusije neuporedivo je zavisnija nego Turska. Uprkos ratnim dešavanjima mali dio od 15 miliona Rusa, koji su ljetovanje provodili u inostrastvu do pandemije korona virusa, uradiće to i sada uprkos svemu. Štaviše, u Crnoj Gori nekoliko desetina hiljada građana Ruske Federacije posjeduje nekretnine, njihov dolazak i potrošnja u restoraniama na primorju takođe je neizvjesna.
Nažalost, crnogorskim političarima i diplomatama od interesa građana mnogo je bitnije da ne izađu iz volje zapadnim ambasadorima i agentima uticaja. Da nije bilo odlučnog istupa Strahinje Bulajića, trenutnog vd predsjednika Skupštine Crne Gore na Savjetu za bezbjednost i odbranu odlazeća vlada Zdravka Krivokapića, uz podršku predsjednika Mila Đukanovića, uputila bi Ukrajini kao pomoć šljemove i pancire, a 120 crnogorskih vojnika otišlo bi na ukrajinsku granicu, sa značajnom dozom rizika da se sukobi sa ruskom vojskom.
„Isto tako da Bog da i onome, koi bi vas od vjernosti k blagočestivoj i Hristoljubivoj Rusii otlučiti poiskao i svakojemu ako bi se koi iz vas Cernogoracah i Berđanah našao da pomisli otstupiti od pokroviteljstva i nada na jednorodnu i jedinovjernu nama Rusiju, da Bog dajakij te od njega živoga meso odpadalo i svako dobro vremenito i vječno otstupilo!“ – napisao je u svom testamentu Sveti Petar Cetinjski. Danas na nekoliko stotina metara od ćivota Svetog Petra okupljaju se, čini se ista lica koja su u septembru pokušala spriječiti ustoličenje mitropolita Joanikija, i urliču parolu kolaboracionista iz Drugog svjetskog rata: „Slava Ukrajini, Herojam Slava“. Svetog Petra Cetinjskog ovoliko nisu ponizli ni strani okupatori kao današnji žitelji Cetinja.
Nesporno je da su danas nastupila druga vremena, kako prije 118 godina kada je Crna Gora ratovala protiv Japana zbog Rusije. Ipak imajući u vidu istoriju i egzistencijalni interes svojih građana crnogorska vlada prema sukobu u Ukrajini morala je imati poput neutralan stav i tako sačuvati nacionalno dostojanstvo.