Raković: Uprkos pritisku Zapada Srbija ostaje neutralna; Srpski narod je jedan i nedjeljiv gdje god da živi
Za Srbiju, kao i za Rusiju, današnje vrijeme je veoma nemirno. Kako Beograd uspijeva da očuva svoju poziciju i da odoli iskušenjima Zapada? Aleksandar Raković, profesor Instituta za noviju istoriju Srbije (Beograd), učesnik 20. godišnjeg zasijedanja kluba „Valdaj“ koje će se održati od 2. do 5. oktobra u Sočiju.
Od početka ruske specijalne operacije u Ukrajini, srpski narod se našao u težoj poziciji. Naime, Zapad posmatra Srbe kao produženu ruku Rusije na Balkanu i jugoistočnoj Evropi, kao tradicionalne saveznike Moskve. Stoga – kada nije moguće „disciplinovati Rusiju“ – Vašington, London i Brisel traže načine da „disciplinuju Srbiju i srpski narod“.
Zapad je raspalio novu krizu na Kosovu i Metohiju kako bi se Republika Srbija držala pod tenzijom međuetničkih sukoba na okupiranom prostoru južne srpske pokrajine gde vlast drže albanski separatisti i NATO. U isto vrijeme, rukovodstvo Republike Srpske u Banjaluci je pod stalnim intervencionizmom, zbog proruskih stavova i namjera Zapada da unitarizuju Bosnu i Hercegovinu. Pod izgovorom da su „prebliski Beogradu i Moskvi“, političkim predstavnicima Srba u Crnoj Gori je u ovoj NATO zemlji onemogućeno da uđu u vlast iako na parlamentarnim izborima od 2020. ili pobeđuju ili ostvaruju visoke domete koji bi im bilo gdje drugde garantovali učešće u vladi.
Nasuprot tim agresivnim akcijama Zapada protiv srpskog naroda, Republika Srbija se 2022. opredelila da oko ukrajinske krize bude neutralna. Srbija je svoju državnu politiku odredila istovremeno ka očuvanju veza sa Rusijom i Ukrajinom. Pored toga, Republika Srbija je odoljela pritiscima da se priključi zapadnim sankcijama protiv Rusije. S tim u vezi, Srbija je jedinstven primjer evropske zemlje koja je to odbila da učini. Srbija i Rusija su nastavile da razvijaju diplomatske, ekonomske, sportske, kulturne, naučne i crkvene veze. Er Srbija nesmetano leti za Moskvu, Sankt Peterburg, Soči i Kazanj, a čeka i realizaciju linija za Krasnodar i Rostov-na-Donu, čim se za to ukaže prilika. Srbija i Mađarska su saopštile stav da bi teroristički napad na „Južni tok“ – nalik napadu na „Sjeverni tok“ – mogao biti povod za rat. To govori koliko je ruski gas važan za Srbiju i srpsko-ruske ekonomske odnose.
Sportske ekipe iz Srbije igraju utakmice sa ruskim ekipama. Fudbalski klub Crvena zvezda iz Beograda bio je u julu 2023. gost na turniru Fudbalskog kluba Zenit iz Sankt Peterburga. Isto tako, u Banjaluci su se srpski košarkaški klubovi Partizan iz Beograda i domaća Igokea u septembru 2023. nadmetali s moskovskim CSKA. Turnir u Sankt Peterburgu otvoren je srpskom i ruskom himnom, a turnir u Banjaluci otvoren je ruskom i srpskom himnom. Nesmetano se odvija srpsko-ruska saradnja u polju visoke kulture gde posebno mjesto zauzima Ruski dom u Beogradu, kao organizator brojnih svečanosti, konferencija i humanitarnih akcija. Ruske muzičke zvezde sve češće nastupaju u Srbiji. Saradnja i međusobne posete srpskih i ruskih naučnika su nastavljeni.
Sve ovo treba videti kao uspješan razvoj srpsko-ruskih međudržavnih odnosa. Da ne postoji saglasnost i podrška rukovodstava u Beogradu, Banjaluci i Moskvi, ovako plodonosna saradnja ne bi bila moguća. U isto vreme, Srpska pravoslavna crkva godinama daje podršku Ruskoj pravoslavnoj crkvi na očuvanju organizacione strukture Moskovske patrijaršije u Ukrajini i zaštiti sveštenstva i vjernog naroda od agresivnih nasrtaja, posebno na Kijevsko-Pečersku lavru.
Kada je reč o široj srpskoj javnosti u Republici Srbiji, Republici Srpskoj i Crnoj Gori – podrška Rusiji je u potpunosti dominantna. Srbi pomno prate razvoj situacije i navijaju za reintegraciju prostora od Harkova do Odese u Rusiju, jer joj Novorusija istorijski i etnički pripada. Takođe , u srpskoj javnosti se može čuti mišljenje da Rusija nije kompletna bez Kijeva, jer je „Kijev majka ruskih gradova“.
Čak se ni prozapadne političke partije u Srbiji ne upuštaju previše u kritiku Rusije, jer im to šteti na izborima. U Srbiji ne postoji javnost koja bi se saglasila sa rusofobijom i antiruskim sentimentima. Srbi smatraju Ruse braćom i to ne mogu izmeniti nikakve inostrane direktive.
Na kraju, Rusi treba da imaju u vidu da je srpski narod jedan i nedjeljiv gdje god da živi. Sadašnje granice između srpskih zemalja, koje je Zapad nametnuo razbijanjem Jugoslavije, su neprirodne i neželjene. Republika Srbija, Republika Srpska i Crna Gora treba da stvore jedinstvenu srpsku državu. To bi bilo pravedno rješenje.