Prije tačno 110 godina: Rodio se jedan od najcjenjenijih Srba – patrijarh Pavle

Prije tačno 110 godina u slavonskom selu Kućanci rodio se „vrlo slabačak“ dječak krhkog zdravlja, Gojko Stojčević, koji je izrastao u jednog od najvoljenijih i najcjenjenijih poglavara Srpske pravoslavne crkve – patrijarha srpskog Pavla.

Rođenog na današnji dan, 11. septembra 1914, potonjeg 44. poglavara srpske crkve odgajala je tetka, budući da je rano ostao bez roditelja. Nižu gimnaziju završio je u Tuzli, a višu u Beogradu. Školovanje je nastavio na bogosloviji u Sarajevu, a zatim na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu.

Zamonašio se u manastiru Blagoveštenje 1948. i dobio monaško ime Pavle. Do 1955. bio je u manastiru Rača, predavao je u Prizrenskoj bogosloviji (1950/51), a od 1955. do 1957. bio je na postdiplomskim studijama na Bogoslovskom fakultetu u Atini.

Izabran je za episkopa raško-prizrenskog u maju 1957. i sledećih gotovo 34 godine provešće na ovoj dužnosti sa koje je i izabran za patrijarha srpskog.

Kao vladika na KiM, gdje su Srbi i srpska crkva i tada bili progonjeni, pa i on lično uz vrijeđanje, i fizičke nasrtaje, redovno je slao izvještaje prije svega crkvenim, ali i državnim organima o teškom položaju srpske crkve i naroda na KiM i napadima Albanaca.

„Dobijao sam upozorenja da pazim na svoje redovne izvještaje Svetom sinodu jer oni dolaze i do ruku svjetovne vlasti, ali je bilo sve jasnije da je Kosovu i Metohiji negdje, na nekom mjestu, presuđeno da više ne budu srpski“, pisao je tada vladika Pavle.

Bez obzira na nedaće, u Eparhiji raško-prizrenskoj gradio je nove crkve, obnavljao stare i porušene, starao se o Prizrenskoj bogosloviji, gdje je povremeno držao predavanja iz crkvenog pevanja i crkvenoslovenskog jezika. Kao episkop raško-prizrenski svjedočio je i u Ujedinjenim nacijama o stradanju srpskog naroda na Kosmetu.

Na vanrednom zasijedanju Svetog arhijerejskog sabora 1. decembra 1990, izabran je za 44. poglavara SPC i to „apostolskim žrijebom“, izvlačenjem jedne od tri koverte sa imenima kandidata koji su prethodno osvojili najveći broj glasova arhijereja SPC.

I na čelo srpske crkve dolazi u teško i turbulentno vrijeme stradanja i patnji, vrijeme beščašća u kojem je, kao i na Kosmetu, svojim primjerom svjedočio rečenicu koja se danas najčešće vezuje za njegovo ime „budimo ljudi“. Nikad nije ćutao na patnje svog naroda, ali nikad nije ni najmanjim gestom ili rečju raspirivao mržnju ili netrepeljivost prema drugima. Svom narodu bio je utješitelj, ali i učitelj koji je pokazivao put iz mraka i beznađa.

Patrijarh Pavle bio je veoma cijenjen u pravoslavnom svijetu, ali i šire – sa njim su se sastajali brojni svjetski zvaničnici, ali i visoki dužnosnici drugih crkava i vjerskih zajednica.

Upamćen po svojoj skromnosti, kao prvojerarh koji je sam popravljao svoje cipele, ali i rado išao pješke ili tramvajem po Beogradu, patrijarh Pavle bio je izuzetno obrazovan. Dugo godina bio je predsjednik komisije Svetog arhijerejskog sinoda za prevod Svetog pisma Novog zavjeta, kao i predsjednik Liturgičke komisije pri Svetom arhijerejskom sinodu, koja je pripremila i štampala Služebnik na srpskom jeziku.

Upokojio se 15. novembra 2009. na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu a sahranjen je po sopstvenoj želji u manastiru Rakovica u Beogradu. Kolona vjernika koji su stajali čekajući da mu se poklone nad odrom u Sabornoj crkvi u Beogradu bila je duža od kilometra, a njegovoj sahrani prisustvovalo je više stotina hiljada ljudi.