Predavanje dr Gorana Vasina „Srpska Atina i Srpska Sparta – Novi Sad i Cetinje, uspon srpske ideje”

Predavanje istoričara dr Gorana Vasina na temu „Srpska Atina i Srpska Sparta – Novi Sad i Cetinje, uspon srpske ideje” (5. 3. 2023) možete pogledati na Jutjub kanalu Kulturnog centra Novog Sada.

Tema martovskog predavanja u vezi je sa osnovnim naučnim preokupacijama prof. dr Gorana Vasina, a tiče se problema srpske državnosti u 19. veku. Stoga predavač analizira „uspon srpske idejeˮ u ovom periodu, kada se i formira kult Srpske Šparte, kako su Novosađani videli Cetinje. Veze Novog Sada i Cetinja su temeljne i duboke, te zaslužuju zaseban osvrt kada je u pitanju pomenuto doba. Dr Vasin apostrofira pojedine poglede srpskih intelektualaca na Crnu Goru, među kojima ističe Svetozara Miletića i Polita-Desančića, kao i presudnu ulogu 1848, te 1868. godine.

Srpsko pitanje inicirano je neretko upravo Miletićevim idejama, koji je na iste akcije pozivao i kneza Mihaila i knjaza Nikolu. Ujedinjena omladina srpska važan je oblikotvorni faktor vladajuće klime, kao u onog „duha koji je iz Evrope stizao u srpske krugoveˮ. Miletić, Laza Kostić, Polit-Desančić i drugi intelektualci uticali su na dvor knjaza Nikole i umnogome mu imponovali svojom naklonošću. Takođe, i novosadska Zastava često je izveštavala o događajima u Crnoj Gori, pa dr Vasin citira neka ključna mesta iz ovog lista, poput onih na kojima Miletić neposredno i otvoreno zove knjaza Nikolu na ustajanje protiv Osmanlija. Doprinos predavanja ogleda se u činjenici da je pratiocima tribinskog programa pružen uvid u genezu odnosa Novog Sada i Cetinja sa naučno utemeljenog istorijskog stanovišta, uz zaključak predavača da je s razlogom „kult Crne Gore bio naglašeno jak u srpskoj srediniˮ, dok su Srpska Atina i Srpska Sparta bile „jedna misao, jedna zavetna ideja, jedan motivˮ.