Pogledajte: Rijedak fenomen u Srbiji-crvena polarna svjetlost iznad Vojvodine
Stanovnike sjevernog dijela Srbije u nedjelju uveče iznenadila je crveno ružičasta svjetlost na nebu, a stručnjaci objašnjavaju da je u pitanju izuzetno rijetka pojava za naše prostore – polarna svjetlost ili Aurora borealis. Jovan Čabrilo iz organizacije Vojvodinameteo kaže da iako mala, postoji još jedna šansa da građani Srbije uživaju u ovom fenomenu.
Sa portala Vojvodinameteo navode da je polarna svjetlost, koja je viđena u nedjelju popodne iznad Vojvodine i drugih djelova Srbije, posljedica 25. solarnog ciklusa, pošto je izbačaj koronalne mase na Suncu prema Zemlji 2. novembra izazvao geomagnetnu oluju.
Drugi veći izbačaj 3. novembra udario je u Zemljino magnetno polje i izazvao Auroru borealis, čak i na vrlo malim geografskim širinama.
“Na našim geografskim širinama polarna svjetlost je vidljiva kada je ona zapravo najizraženija u polarnom pojasu, gdje je ona redovna i uobičajena pojava. Izbačaj koronalne mase, ogromnog mehura pregrijanog gasa ili plazme izbačene sa Sunca iz erupcije filamenta 3. novembra stigla je do Zemlje u nedjelju u drugom dijelu dana (05.11)“, piše na sajtu Vojvodinameteo.
Slobodan Sovilj iz Republičkog hidrometeorološkog zavoda (RHMZ) za N1 je objasnio da se Aurora borealis češće javlja na višim geografskim širinama (sjeverno od 60 stepena sjeverne geografske širine u regionima kao što su Skandinavija, Kanada, Aljaska, ali i južno od 60 stepeni na Zemljinoj južnoj polulopti).
“U periodima pojačane aktivnosti Sunca, polarna svjetlost se javlja u interakciji Zemljinog magnetnog polja i naelektrisanih čestica Sunčevog vjetra (pretežno elektrona) na velikim visinama u atmosferi“, objasnio je Sovilj.
Iako je karakteristična za polarne oblasti sjeverne i južne polulopte, u periodima veoma jakih solarnih oluja, aurore se mogu vidjeti i na nižim geografskim širinama. To se ne dešava često, naprotiv.
Asocijacija na polarnu svjetlost su razigrane šare na noćnom nebu od zelene, preko plave, do ljubičaste boje. Međutim, u Srbiji smo svjedočili crvenim i jarko ljubičastim tonovima, koji kao da su zapalili noć.
Sovilj kaže da svjetlosni efekat ne nebu nastaje kao posljedica sudara čestica Sunčevog vjetra (pretežno elektrona) sa atomima kiseonika i azota na velikim visinama u atmosferi Zemlje, koji se na taj način dovode u pobuđeno stanje (koje ima veću energiju u odnosu na osnovno).
Pri interakciji sa atomima kiseonika na visinama od oko 100 kilometara javlja se svjetlost zelene boje, a na oko 200 kilometara braonkasto crvena.
“Atomi azota, prilikom sudara, emituju crvenu ili ružičastu svjetlost (kada nisu jonizovani) i svjetlije plavu (kada su jonizovani). Na sjevernoj polulopti, aurore su najčešće zelene, ali u Srbiji i regionu 5. novembra polarna svjetlost je nastala, po svoj prilici, kao posljedica interakcije čestica Sunčevog vjetra sa nejonizovanim atomima azota na velikim visinama u atmosferi, izazivajući svjetlost crvenih i ružičastih nijansi“, kaže Sovilj.
Čabrilo sa portala Vojvodinameteo za N1 kaže da je Aurora borealis bila najvidljivija iznad Vojvodine, a što se ide južnije – to se slabije vidjela. Jedan od razloga je svjetlosno zagađenje, pa je zbog toga u Beogradu građani nijesu mogli vijdeti, dok neki u Aranđelovcu – jesu.
Ipak, naglašavaju da je pojava na nebu bila znatno slabijeg intenziteta nego što to izgleda na fotografijama objavljenim na društvenim mrežama. Tajna je, dodaje, u dugačkoj ekspoziciji na fotoaparatima.
Druga šansa za Auroru borealis
Ko je propustio da prisustvuje ovom nesvakidašnjem događaju na nebu iznad Srbije, možda će imati drugu šansu 8. novembra, pod uslovom da bude vedro, kaže Čabrilo. Mnogo manja šansa, kako Čabrilo kaže – minorna, je danas i u utorak.
Aurora borealis je veoma rijedak fenomen u našim krajevima. Prema pojedinim navodima, posljednji put je viđena 2003. godine, a prije toga 2000, 1991. i 1958. godine.
Sa portala Vojvodinameteo kažu da se ovaj fenomen javlja jednom u dvije ili tri decenije, a mogućnost za njeno pojavljivanje će postojati i naredne dvije ili tri godine, jer se očejuje vrhunac 25. solarnog ciklusa.
O polarnoj svjetlosti izvještavali su mediji u Jugoslaviji i 26. januara 1938. godine. Tadašnje „Vreme“ izvijestilo je o ovoj pojavi u Beogradu.
“Sinoć između 9 i 10 časova Beograđani su mogli da vide jednu neobičnu pojavu na nebu”, piše reporter Vremena prije 85 godina.
“U velikom krugu nebo je bilo žarko crveno, kao zapaljeno. Ovo čudno crvenilo pomjeralo se za vrijeme cijelog jednog časa, dok nije posve isčezlo”.
“Hiljade Beograđana tražilo je objašnjenje ove pojave”, piše dalje reporter dnevnih novina. “Naša redakcija je pitala Astronomsku opservatoriju o ovom slučaju, ali u Opservatoriji nije prošle noći niko posmatrao ovu pojavu. Blagodareći jednom telegramu iz Berlina, ustanovilo se da je crveno nebo nad sjevernim dijelom naše zemlje bilo ustvari – polarna svjetlost”.