Neophodnost izmjena i dopuna zakona o crnogorskom državljanstvu i zaključenja ugovora ili sporazuma o dvojnom državljanstvu građana Crne Gore i Srbije

Piše: Milan Gajović, diplomirani pravnik sa advokatskim ispitom i diplomirani ekonomista

 

,,…državljanstvo je pravna veza koja ima kao svoju osnovu društvenu činjenicu vezanost, postojanje stvarne veze, interesa i emocije, zajedno sa postojanjem recipročnih prava i obaveza.“  (Međunarodni sud pravde (Nottebohm Case – Lihtenštajn protiv Gvatemale, 1955)

„…u stranoj teoriji postoji stanovište da posedovanje državljanstva, a time i mogućnost da se učestvuje u političkoj zajednici, predstavlja uslov uživanja drugih ljudskih prava, što pravo na državljanstvo čini pravom na druga prava (right to have rights). (Vasilije Marković, 1966, naučni saradnik u Institutu za uporedno pravo u Beogradu)

 

Državljanstvo je statusnopravna veza pojedinca (građanina) i države, ali je pravo na državljanstvo i instrument državne politike.

Zakon o crnogorskom državljanstvu, iz 2008. godine (u daljem tekstu: Zakon) ima rigidan i restriktivan odnos prema dvojnom državljanstvu, jer u članu 8 (Sticanje crnogorskog državljanstva prijemom) propisuje da je uslov za prijem u to državljanstvo i  tzv. klauzula odricanja od prethodnog  državljanstva („da ima otpust iz državljanstva druge države“). Pored toga, za prijem u crnogorsko državljanstvo neophodan je, između ostalog, i zakoniti i neprekidni boravak u Crnoj Gori „10 godina prije podnošenja zahtjeva za prijem“, što je maksimalan period po Evropskoj konvenciji o državljanstvu Savjeta Evrope, iz 1997.godine (u daljem tekstu: Konvencija).

Restriktivnost Zakona dokazuje i član 24 (Gubitak crnogorskog državljanstva po sili zakona):

„Punoljetni crnogorski državljanin, koji ima i državljanstvo druge države, po sili zakona gubi crnogorsko državljanstvo, ako:

1)je dobrovoljno stekao državljanstvo druge države, osim u slučaju predviđenom članom 18 stav 2 ovog zakona;…“

A član 18 stav 2 Zakona propisuje da „Međunarodnim ugovorima ili sporazumima (koje je zaključila Crna Gora)… može se ustanoviti dvojno državljanstvo, pod uslovom uzajamnosti.“

Restriktivan stav prema dvojnom državljanstvu dokazuje i činjenica da je Crna Gora jedina država sa prostora bivše SFRJ koja je stavila rezervu na član 16. Konvencije, koja se odnosi na dvojno državljanstvo.

Član 16. (Čuvanje prethodnog državljanstva) Konvencije glasi:

„Država ugovornica ne treba da utvrdi da je odricanje od ili gubitak drugog državljanstva uslov za sticanje ili zadržavanje njenog državljanstva u slučaju kada takvo zadržavanje ili gubitak nijesu mogući ili ne mogu da se razumno zahtijevaju.“

Prema Bečkoj konvenciji o ugovornom pravu, iz 1969.godine, „izraz „rezerva“ označava jednostranu izjavu (države ugovornice)…kojom želi da isključi ili izmijeni pravno dejstvo nekih odredaba ugovora u pogledu njihove primjene na tu državu“.

Crna Gora je zaključila ugovor o dvojnom državljanstvu jedino sa Republikom Makedonijom, 2009.godine. Sobranje je ratifikovalo ugovor, ali ne i Skupština Crne Gore?!

Sadašnja situacija je takva da više hiljada crnogorskih državljana (zbog obezbjeđenja posla, kvalitetnije zdravstvene zaštite, finansiranja obrazovanja…) ima i državljanstvo Republike Srbije. Tu činjenicu moraju držati u tajnosti da ne bi izgubili crnogorsko državljanstvo.

Zato bi trebalo, kroz izmjene i dopune Zakona, te zaključivanjem ugovora ili sporazuma  o dvojnom državljanstvu između Crne Gore i Republike Srbije, legalizovati faktičko stanje, jer se radi o građanima koji imaju duboke i trajne statusnopravne veze sa Crnom Gorom, ali i životnu potrebu da neka svoja egzistencijalna životna pitanja rešavaju u Republici Srbiji.

Navedeno bi stvorilo zakonsku osnovu i za buduće dvojne državljane.

Referendum o državnopravnom statusu Crne Gore, iz 2006.godine pokraden je i zbog toga što crnogorski državljani koji su imali prebivalište u Srbiji nijesu imali pravo učešća na referendumu. Radi se o oko 270.000 građana koji su bili prinuđeni (da ne bi postali apatridi – lica bez državljanstva) da traže prijem i steknu državljanstvo Republike Srbije. Time su izgubili crnogorsko državljanstvo.

Na taj način, tadašnje crnogorske vlasti su te državljane Crne Gore protivustavno onemogućile da odlučuju o sudbini svoje države i, faktički, lišile su ih crnogorskog državljanstva protivno članu 10. (Državljanstvo) Ustava RCG iz 1992.godine, koji je bio na snazi u vrijeme održavanja referenduma. Ta odredba je glasila:

„U Crnoj Gori postoji crnogorsko državljanstvo.

Niko ne može biti lišen crnogorskog državljanstva…“

Nadalje, član 2. (Suverenost) stav 4. Ustava RCG iz 1992.godine, glasio je:

„O promjeni državnog statusa…ne može se odlučivati bez prethodno sprovedenog referenduma građana (državljana – M.G.).“

Očito je da tadašnji Ustav nije propisivao tzv. rezidencijalni uslov (prebivalište u Crnoj Gori) za učešće na referendumu (plebiscitu) o njenom državnopravnom statusu.

Zato je pravedno i nužno, izmjenama i dopunama Zakona i zaključivanjem ugovora ili sporazuma između Crne Gore i Republike Srbije o dvojnom državljanstvu, omogućiti prijem u crnogorsko državljanstvo i onih građana koji su prije 3.juna 2006.godine imali crnogorsko državljanstvo, i koji su bili upisani u spisak crnogorskih državljana, a nijesu imali prebivalište u Crnoj Gori.

Biračko pravo dvojnih državljana treba regulisati odgovarajućim izmjenama i dopunama Zakona o izboru odbornika i poslanika, u skladu sa članom 45 stav 1 važećeg Ustava („Pravo da bira i da bude biran ima državljanin Crne Gore koji je navršio 18 godina života i ima najmanje dvije godine prebivališta u Crnoj Gori.“) i Konvencijom. To znači da bi ograničenje biračkog prava za te crnogorske državljane moglo trajati od najmanje dvije do najviše 10 godina prethodnog boravka u Crnoj Gori.

Imajući u vidu ustavno i faktičko svojstvo Crne Gore, kao građanske i višenacionalne države, bilo bi primjereno, u Zakonu, termin „crnogorsko državljanstvo“ zamijeniti izrazom „državljanin Crne Gore“. I u članu 1 stav 2 Zakona je propisano da „Crnogorsko državljanstvo je zakonska veza između fizičkog lica…i Crne Gore“. Ali, termin „Crnogorsko državljanstvo“, ipak, ukazuje (samo) na crnogorsku nacionalnost.

Međutim, teško je očekivati da će predloženo biti usvojeno. Zašto?

Od 1998.godine do dana današnjeg (od Đukanovića do Spajića), postojano se sprovodi koncept anti – Crne Gore, odnosno antisrpske, antiruske i antihrišćanske Crne Gore, pod pokroviteljstvom Zapada (SAD i NATO pakta, prije svega). Drugim riječima, Crna Gora je postala narkotranzitna banana država i kolonija Zapada. Glavni izvođač radova na ovom projektu je Milo Đukanović, što ga čini najvećim izdajnikom i crnogorskoj i svesrpskoj istoriji.

U skladu sa navedenim projektom, euronatovci i neokomunisti, koji nažalost imaju parlamentarnu većinu u Skupštini Crne Gore, i njihovi mediji šire neosnovani strah od dvojnog državljanstva kao sredstva „velikosrpske okupacije“ i faktora „nestanka Crne Gore“?!

Zato je neophodno postići političko jedinstvo popisno većinskog, srpskojezičkog državotvornog stanovništva u Crnoj Gori kao jedini put za dostizanje parlamentarne većine, koje bi ozakonilo dvojno državljanstvo Crne Gore i Srbije, kao i tekovine istorijske srpske Crne Gore.

S vjerom u Boga, srpsko – ruske Svetitelje i Rusiju!

(Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrikama „Drugi pišu“ i „Kolumne“ nisu nužno i stavovi redakcije portala „Borba“)