Naučnici prvi put u istoriji uočili svemirski uragan
Naučnici su prvi put uočili ranije nepoznat fenomen – veliku masu plazme široku gotovo 1.000 kilometara koja se satima rotirala u višim slojevima Zemljine atmosfere.
Umjesto vode, iz nje su izlijetali elektroni, subatomske čestice negativnog električnog naboja.
Naučnici su ovu pojavu nazvali „svemirskim uraganom“ jer se ponašala slično rotirajućim olujama koje se redovno pojavljuju iznad okeana širom Zemlje. Dosad se uopšte nije znalo da „svemirski uragani“ postoje.
„Stvarno nismo ovo očekivali“, rekao je za NBC News Lari Lajons, profesor atmosferskih i okeanskih nauka na Univerziteta Kalifornije iz Los Anđelesa, pa dodao: „Ovakav fenomen nije bio poznat čak ni u teoriji.“
On je jedan od autora naučnog rada o otkriću „svemirskog uragana“, koji je objavljen krajem februara u Nature Communications.
Naučnici iz Kine, Sjedinjenih Država, Norveške i Ujedinjenog Kraljevstva otkrili su „svemirski uragan“ pregledavajući satelitske podatke iz avgusta 2014. godine.
Sličnosti i razlike sa zemaljskim uraganima
Sateliti koji su prelazili preko Sjevernog pola Zemlje uočili su veliki poremećaj u višim slojevima atmosfere.
„Svemirski uragan“ spiralnog oblika rotirao je oko svoje ose 200 kilometara iznad Sjevernog pola gotovo osam sati, objavili su naučnici.
„Mogli smo vidjeti rotirajuće tokove plazme, koji su nas odmah podsjetili na vjetrove uragana. Bili su najjači na ivicama, a snaga im je padala što bliže su bili središtu rotacije. Na isti način ponaša se vazduh u uraganu“, pojasnio je Lajons.
Ali tu prestaju sve sličnosti s uraganima na zemlji. Naime, dok iz običnih uragana padaju ogromne količine kiše, naučnici su opazili kako iz „svemirskog uragana“ u gornje slojeve atmosfere izlaze elektroni.
„Svemirske uragane“ uzrokuje plazma koju oslobađa Sunce kroz tzv. solarne vjetrove. Kad električki nabijene čestice prolaze kroz više slojeve atmosfere, mogu izazvati magnetske oluje i fenomen poznat kao polarna svjetlost.
„Tropske oluje su povezane s ogromnim količinama energije, a svemirske uragane očito stvaraju neobično veliki i brzi transferi solarne energije u više slojeve Zemljine atmosfere“, rekao je za NBC.
Majkl Lokvud, profesor astrofizike na Univerzitetu Reading u Ujedinjenom Kraljevstvu.