Nacrt zakona: Uvodi se fleksibilan model studija, obavezna praktična nastava, propisan rok za završetak studiranja

Nacrtom zakona o visokom obrazovanju, koji je pripremilo Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija MPNI, definisano je da se studijski programi realizuju kao dodiplomski, postdiplomski i doktorski. Predviđeno je da se umjesto dosadašnjeg modela 3+2+3, uvodi fleksibilan model studija gdje bi se dodiplomske studije realizovale u trogodišnjem trajanju, postdiplomske studije bi se realizovale kao jednogodišnje ili dvogodišnji studijski programi, dok bi se doktorske studije, kao i do sada, realizovale kao trogodišnje studije.

“Zakon predviđa i uvođenje obavezne praktične nastave u obimu od najmanje 30 ECTS kredita po studijskom programu dodiplomskih studija, kao i drugačiji način funkcionisanja i organizacione strukture Agencije za obezbjeđivanje kvaliteta visokog obrazovanja (dosadašnja Agencija za kontrolu i obezbjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja)“, navode iz MPNI.

U MPNI je pojašnjeno da se Nacrt zakona o visokom obrazovanju predlaže u cilju unapređenja kvaliteta u visokom obrazovanju, usklađivanje obrazovanja s potrebama tržišta rada, unapređenja praktične nastave, statusa akademskog osoblja, upisne politike, stvaranje konkurentnog kadra na tržištu rada.

„Nacrtom zakona o visokom obrazovanju definisano je da se studijski programi mogu realizovati kao dodiplomski, postdiplomski i doktorski“, navode iz MPNI.

Naglašeno je da su predloženim Nacrtom dodiplomski studijski programi koji se realizuju na ustanovama visokog obrazovanja u Crnoj Gori obima 180 ECTS.

„Postdiplomski studijski programi se mogu realizovati kao specijalistički, u trajanju od jedne godine, obima 60 ECTS, i master u trajanju od jedne, odnoso dvije godine, obima 60 ECTS, odnosno 120 ECTS. Doktorski studijski programi se mogu akreditovati samo kao akademski i obima su 180 ECTS“, ističu u MPNI.

Takođe, dodaju, Nacrtom zakona prepoznati su integrisani studijski programi obima 300 ECTS, odnosno 360 ECTS.

Promjena dosadašnjeg modela studija treba da doprinese, poručuju iz MPNI, između ostalog, boljoj prepoznatljivosti kvalifikacija VII nivoa Nacionalnog okvira kvalifikacija.

„Zakon predviđa i uvođenje obavezne praktične nastave u obimu od najmanje 30 ECTS kredita po studijskom programu dodiplomskih studija, a koja se realizuje u realnom radnom okruženju ili u prostorijama ustanove, u skladu sa studijskim programom, zatim drugačiji način funkcionisanja i organizacione strukture Agencije za obezbjeđivanje kvaliteta visokog obrazovanja (dosadašnja Agencija za kontrolu i obezbjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja”, naglasili su iz MPNI.

Trociklični model studija

Nacrtom zakona o visokom obrazovanju prepoznat je trocikličan model studija koji će se realizovati na dodiplomskim, postdiplomskim i doktorskim studijskim programima.

“Umjesto dosadašnjeg dominantnog i unificiranog modela 3+2+3, uvodi se fleksibilan model studija gdje bi se dodiplomske studije realizovale u trogodišnjem trajanju, postdiplomske studije bi se realizovale kao jednogodišnje ili dvogodišnji studijski programi, dok bi se doktorske studije, kao i do sada, realizovale kao trogodišnje studije. Na ovaj način bi se obezbijedila bolja prepoznatljivost diplomiranih studenata na tržištu rada”, naglasili sui z MPNI.

Napominje se da studenti dodiplomskih i postdiplomskih studija na javnim ustanovama visokog obrazovanja i dalje neće plaćati naknadu za studiranje, dok će studenti doktorskih studija plaćati naknadu za studiranje.

“Studenti sa invaliditetom i studenti RE populacije dodiplomskih i postdiplomskih studija koji su upisani po principu afirmativne akcije na javnim ustanovama u broju većem od broja studenata utvrđenih u skladu sa licencom za određeni studijski program, i na privatnim i na javnim ustanovama visokog obrazovanja se oslobađaju plaćanja naknade. Sredstva javnim i privatnim ustanovama visokog obrazovanja za studente sa invaliditeto i studente RE populacije obezbijediće se u budžetu Crne Gore, po cijeni koštanja studenta na javnoj ustanovi za određeni studijski program”, pojasnili su iz MPNI.

Nacrtom zakona definisani su ispitni rokovi na način da su osnovni ispitni rokovi januarski, junski i septembarski. U septembarskom ispitnom roku student ima pravo da polaže sve ispite i predispitne provjere (kolokvijumi i završni ispiti) koje je prijavio u toj studijskoj godini a koje nije polagao ili položio u januarskom, odnosno junskom roku, u skladu sa posebnim aktom ustanove.

„Takođe, propisano je i da student ne može polagati dva kolokvijuma ili završni ispit u toku jednog dana, i ne više od dva završna ispita u toku sedmice, osim u septembarskom ispitnom roku“, naglasili su iz MPNI.

Po prvi put je propisan rok za završetak studija, odnosno da status studenta prestaje ako student ne završi studijski program u roku koji je dvostruko duži od vremena predviđenog za trajanje studijskog programa, ne računajući vrijeme mirovanja statusa studenta u skladu sa statutom ustanove.

„Za sprovođenje ovog propisa neophodno je u budžetu planirati dodatna finansijska sredstva od oko 500.000 eura za 2025. godinu“, naveli su iz MPNI.

Agencija za obezbjeđivanje kvaliteta visokog obrazovanja

Nacrtom zakona predviđeno je da poslove na obezbjeđenju kvaliteta, utvrđene ovim zakonom i drugim propisima, a u skladu sa evropskim standardima i smjernicama, obavlja Agencija za obezbjeđivanje kvaliteta visokog obrazovanja. Agencija će biće nadležna za sprovođenje postupka eksterne evaluacije ustanova visokog obrazovanja (akreditacije i reakreditacije).

“Agencija će, takođe, donositi standarde za evaluaciju ustanova, u skladu sa standardima u Evropskom prostoru visokog obrazovanja, rangirati ustanove visokog obrazovanja po metodologiji rangiranja ustanova u Evropskom prostoru visokog obrazovanja i dr”, smatraju u MPNI.

Jedna od nadležnosti Agencije je i sprovođenje periodičnih ocjena kvaliteta rada licenciranih ustanova visokog obrazovanja na zahtjev ovlašćenog organa ustanove ili Ministarstva.

Nacrtom zakona predviđeno je uspostavljanje organa Agencije: Upravnog odbora, direktora i Akreditacionog odbora. Upravni odbor će imati predsjednika i četiri člana i to: dva predstavnika osnivača, dva predstavnika zaposlenih i jednog predstavnika Privredne komore.

“Radom Agencije će rukovodi direktor, koji imeđu ostalog, predstavlja i zastupa Agenciju, rukovodi radom i poslovanjem Agencije i odgovara za zakonitost rada Agencije, priprema izvještaje o radu Agencije i izvještaje Upravnom odboru Agencije, izvršava odluke Upravnog odbora, predlaže akt o organizaciji i sistematizaciji Agencije, i vrši i druge poslove utvrđene zakonom i Statutom Agencije”, piše u Nacrtu zakona.

Stručno tijelo Agencije je Akreditacioni odbor. Akreditacioni odbor Agencije će imati 11 članova koji se biraju na period od četiri godine osim predstavnika studenata koji se biraju na period od dvije godine.

Članovi Akreditacionog odbora imenovaće se iz reda akademskog osoblja iz oblasti visokog obrazovanja, nauke, umjetnosti, reda studenata i istaknuti stručnjaci iz oblasti privrede, društvenih djelatnosti i drugih relevantnih oblasti.

“Agencija će podnositi Ministarstvu izvještaj o radu i godišnji finansijski izvještaj sa mišljenjem nezavisnog revizora., dok će nadzor nad radom Agencije vršiti Ministarstvo.

Predloženim Nacrtom zakona bliže se definišu uslovi za osnivanje ustanova visokog obrazovanja, obavljanje djelatnosti van sjedišta ustanove, odnosno da ustanova visokog obrazovanja ne može imati područno odjeljenje van sjedišta ustanove.

“Takođe, predloženim tekstom zakona bliže se definiše zabrana rada ustanove, kao i razlozi za ukidanje ustanove i studijskog programa”, objasnili su iz MPNI.

Za izradu Nacrta zakona MPNI je formiralo mješovitu Radnu grupu, imajući u vidu da se radi o stručnim poslovima u okviru kojih se zahtijeva saradnja različitih institucija.

Radnu grupu činili su predstavnici MPNI, Univerziteta Crne Gore, Univerziteta Donja Gorica, Univerziteta Mediteran, Univerziteta Adriatik, Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, Privredne komore, Sindikata Univerziteta Crne Gore, Studentskog parlamenta Univerziteta Crne Gore, predstavnika studenata Univerziteta Donja Gorica i NVO sektora.

(A. Obradović/CdM)