Crna Gora je dugo vremena čekala da postane dio PayPal-a, a taj servis plaćanja je u našu državu uveden 2014. godine. Međutim, ni nakon deset godina, crnogorski građani ne mogu da koriste sve usluge PayPal-a, odnosno mogu samo da plaćaju, ali ne i da primaju novac na svoje naloge.
Kontaktirali smo Ministarstvo finansija, na čijem je čelu ministar Novica Vuković, da bismo provjerili da li će 2024. biti godina u kojoj će crnogorski građani konačno biti u mogućnosti da koriste sve PayPal-ove usluge.
Šta će Ministarstvo finansija uraditi povodom dugo čekanog proširivanja broja usluga PayPal-a za teritoriju Crne Gore? Konkretno, kada će građani dobiti mogućnost primanja i povlačenja novca sa svojih PayPal naloga?
„Crna Gora je stvorila zakonski okvir koji PayPal-u i ostalim platformama za posredovanje u elektronskim transakcijama koji posluju na istom principu, dozvoljava nesmetani rad i korišćenje svih usluga.
Možemo pretpostaviti da strateško opredjeljenje, poslovne politike i odluke kompanije PayPal, kao privatne kompanije, u najvećoj mjeri određuju i njihov sadašnji stav da je u Crnoj Gori na raspolaganju usluga slanja, ali ne i primanja novca, uprkos činjenici da ne postoje nikakva zakonska ograničenja za pružanje obje usluge na crnogorskom tržištu, odnosno da bi na bazi postojećeg zakonskog okvira PayPal mogao da pruža kompletnu uslugu na crnogorskom tržištu već danas.
Ministarstvo finansija u saradnji sa Ministarstvom javne uprave kroz rad Radnog tim za vođenje pregovora sa PayPal-om, a koji je obrazovao ministar javne uprave, intenzivno radi na uspostavljanju komunikacije sa tom kompanijom, kao i na mapiranju eventualnih biznis barijera za uvođenje PayPal-a u Crnoj Gori u punom kapacitetu.
Takođe, Crna Gora u saradnji sa Republikom Sjevernom Makedonijom sprovodi aktivnosti u vezi vođenja pregovora sa PayPal-om, budući da i ta zemlja regiona ima samo uslugu slanja, ali ne i prijema novca.“
Šta koči potpunu implementaciju PayPal-ovih servisa u Crnoj Gori? Ako je zakonska regulativa, da li će 44. Vlada zajedno sa Skupštinom konačno otkloniti te prepreke?
„Odluka o proširenju usluga PayPal-a, konkretno opcije „prijema novca“, ne zavisi od zakonodavnog okvira u Crnoj Gori koji je po tom pitanju potpuno liberalan, odnosno, nije potrebno izdavanje bilo kakve dozvole kompaniji PayPal od strane CBCG ili bilo kojoj drugoj kompaniji sa istim modelom poslovanja.
Zakonom o platnom prometu, PayPal i slične platforme za posredovanje u elektronskim transakcijama, čiji su vlasnici kompanije sa sjedištem u inostranstvu, nemaju obavezu da se registruju kod Centralne banke Crne Gore, kada su njihove usluge vezane za izvršavanje međunarodnih platnih transakcija crnogorskih rezidenata putem interneta, posredstvom platnih kartica i računa za izvršavanje međunarodnih plaćanja koje rezidenti imaju kod pružalaca platnih usluga (prvenstveno banaka) već registrovanih u Crnoj Gori.
Ističemo da crnogorski zakonodavni okvir ne može propisivati uslove pod kojima kompanije čije je sjedište u inostranstvu mogu pružati određene usluge, imajući u vidu da su te kompanije dužne da rade po propisima zemlje u kojima im je sjedište.
Prema poslednjim raspoloživim podacima Centralne banke Crne Gore, usluga slanja sredstava preko PayPal-a u Crnoj Gori se koristi u malom obimu – u 2022. godini, svega 3,64% kartica od ukupnog broja kartica su inicirale transakcije preko PayPal-a. Od 18,27 milijardi eura vrijednosti ukupno realizovanog platnog prometa u Platnom sistemu Centralne banke Crne Gore u 2022. godini, vrijednost transakcija ka PayPal-u iznosi svega 10,97 miliona eura odnosno 0,06% vrijednosti ukupnog platnog prometa realizovanog u Platnom sistemu Centralne banke Crne Gore u 2022. godini.
Usluga slanja sredstava preko PayPal u 2022. godini pokazuje porast u odnosu na 2021. godinu, i to: 0,08% kod broja platnih kartica preko kojih su inicirane PayPal transakcije, 24% kod broja iniciranih transakcija i 46% u vrijednosti transakcija ka PayPal-u.
Trenutno u Crnoj Gori, pored banaka, platne uslugu pružaju i četiri platne institucije i to:
– Platna institucija “MONTENEGRO TRANSFERS” DOO Podgorica (izvršavanje novčanih doznaka putem sistema „Western Union“) – koja ima 17 agenata;
– Platna institucija “CAPITAL TRANSFER MNE” DOO Podgorica (izvršavanje novčanih doznaka putem sistema ,,RIA“) – koja ima 3 agenta;
– Platna institucija ,,MONETA MNE“ DOO Podgorica (izvršavanje novčanih doznaka putem sistema „MoneyGram“) – koja ima 4 agenta.
– Platna institucija „PAYSPOT ME“ DOO Podgorica.
U skladu sa dosadašnjim analizama relevantnih institucija zakonska regulative nije barijera za implementaciju PayPal usluga u potpunosti, a ukoliko se utvrde određene biznis barijere biće preduzete sve aktivnosti na prevazilaženju istih.
Nakon dobijanja povratnog odgovora od PayPal-a imaćemo konkretnije odgovore na to šta sve Crna Gora treba da ispuni da bi ova usluga bila implementirana u potpunosti.“
Da li se razmatra dovođenje nekih drugih provajdera online plaćanja, poput Stripe-a ili kineskog AliPay-a?
AliPay je važan zbog kineskih turista, koji su navikli sve da plaćaju online, koristeći svoje provajdere. A može biti od koristi i našim kompanijama, koje možda žele da sarađuju sa kineskim biznis partnerima.
„U ovom trenutku, Crna Gora je aktivnosti na ovom polju prioritetno usmjerila ka proširivanju broja usluga PayPal-a, budući da je riječ o provajderu koji je prisutan u značajno većem broju država nego što je to slučaj sa ostalim provajderima, a samim tim efekat za građane, a naročito za privredna društva, bio bi značajno veći u odnosu na bilo kojeg drugog provajdera.“
Da li postoji plan da se od Crne Gore napravi finansijski centar za region Balkana, da se pokuša kreirati nešto tipa finansijskog centra kao što je Luksemburg?
Znamo da je za to potrebna izmjena trenutne zakonske regulative, ali da li uopšte postoje ikakve zamisli u tom pravcu, a iz kojih će proisteći ozbiljna strategija razvoja Crne Gore?
„Opredjeljenjem Crne Gore za pridruženje Evropskoj uniji započeta je reforma finansijskog sektora u skladu sa EU standardima, odnosno kontinuirana obaveza usaglašavanja domaće regulative sa propisima Evropske Unije, koja se, između ostalog, odnosi na punu implementaciju Direktive (EU) 2015/2366 o platnim uslugama na unutrašnjem tržištu (PSD2), kroz Zakon o platnom prometu. Usaglašavanjem sa ovom EU direktivom je omogućeno pružanje platnih usluga u Crnoj Gori na isti način kao u državama članicama Evropske unije, odnosno omogućeno je korisnicima platnih usluga u Crnoj Gori pravo na korišćenje platnih usluga u skladu sa najvišim evropskim standardima i uslovima sigurnosti.
Crna Gora je započela sa aktivnostima u vezi sa pristupanjem jedinistvenom području plaćanja u eurima (SEPA), što će omogućiti uplate i primanje uplata u eurima pod jednakim uslovima, pravima i obavezama, kao u zemljama EU, uz značajno smanjenje troškova prekograničnih plaćanja Crne Gore sa zemljama EU. Takođe, kontinuirano se sprovode brojne aktivnosti na eliminisanju biznis barijera, kao i na stvaranju uslova za razvoj finansijskih tehnologija (Fintech), imajući u vidu da je digitalna transformacija, zasnovana na bezbjednoj infrastrukturi i ključnim sistemima za bržu i lakšu upotrebu elektronskih usluga, jedan od prioriteta Vlade, a sve u cilju daljeg razvoja digitalne ekonomije i jačanja ekonomskog rasta.“