Ideja o “mini šengenu” mogla bi biti najvažnija politička inicijativa na Zapadnom Balkanu, navodi se u analizi Međunarodnog instituta za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES). Realizovanjem te inicijative, kako se ističe, države regiona bi počele da koriste ključne slobode koje donosi članstvo u Evropskoj uniji (EU) kao što su sloboda kretanja ljudi, robe i kapitala.
“Tri države koje su pokrenule inicijativu regulisale bi mnoge oblasti novim pravilima i stvorile mnogo privlačnije okruženje za ulaganja i saradnju. Njihov projekat mogao bi postati najvažnija politička inicijativa 21. vijeka na Zapadnom Balkanu”, navodi se u analizi.
Predsjednici Srbije, Sjeverne Makedonije i Albanije su sredinom oktobra u Ohridu potpisali inicijativu za uvođenje “mini šengena” kojom bi se do kraja 2021. godine stvorili uslovi da građani te tri zemlje uz ličnu kartu mogu preći granice. Oni su kazali da bi se time otvorilo tržište rada i smanjili milionski gubici i dugo čekanje kamiona na granicama.
Iako su predsjednici tri države pozvali da se inicijativi priduže i ostale države regiona, kosovski zvaničnici su odbili predlog, dok su predstavnici Vlade Crne Gore bili uzdržani.
Ministarka ekonomije Dragica Sekulić kazala da je inicijativa gubljenje vremena, dok je premijer Duško Marković govorio da će Crna Gora staviti na sto činjenice i političke interese, navodeći da podržava “inicijative koje treba da ubrzaju evropski proces integracije, a ne da predstavljaju zamjenu za njega”.
U IFIMES-u tvrde da bi članice “mini šengena” morale da prođu kroz komplikovaniju proceduru implementacije i sprovedu značajne izmjene zakona vezanih za tržište, takse i finansijski sistem. Podsjećajući na uzdržanost zvanične Podgorice prema inicijativi, u IFIMES-u smatraju da Crna Gora nije sigurna na putu ka EU iako je otvorila 32 pregovaračka poglavlja.
“Crna Gora bi mogla biti sve udaljenija od članstva u EU zbog unutrašnje političke situacije koja može izazvati nestabilnost i učiniti je opasnom za mir u regionu”, ističe se u analizi.
Pozivajući se na ocjene analitičara u IFIMES-u su naveli da “mini šengen” ne predstavlja alternativu za priključenje EU, već postepenu pripremu za ulazak u Uniju. Sloboda kretanja, kako se ističe, imala bi pozitivan uticaj na države Zapadnog Balkana jer bi otvorila “tržište od 20 miliona mušterija”.
“Kompanije koje dođu u region ne treba da brinu o radnoj snazi, jer će moći da angažuju kvalifikovane radnike iz svih država bez dodatnih procedura”, navodi se u analizi