Bivšem predsjedniku Crne Gore Milu Đukanoviću danas je u palati regije Veneto u Veneciji uručena međunarodna nagrada “Zlatni lav za životno djelo”, koju mu je dodijelio Komitet za Orden Zlatnog venecijanskog lava.
Kancelarija bivšeg predsjednika dostavila je medijima njegov govor sa svečanosti, koji prenosimo integralno:
„Poštovani gospodine Kandelarezi, poštovani gospodine Prioreski, senatore Baćini, dame i gospodo, učinili ste mi čast pozivom da posjetim Veneciju, i da u ovom istorijskom zdanju primim nagradu ‘Zlatni lav za životno djelo’ koju mi je dodijelio vaš uvaženi Komitet.
Time ste izrazili veliko poštovanje prema meni lično, i prema mojoj zemlji. Crna Gora se posljednjih decenija našla pred krupnim političkim i istorijskim izazovima, na koje je uspjela da odgovori, i da preskoči vjekove. Trasirali smo stratešku državnu politiku koja je omogućila partnerstvo i savezništvo sa zemljama EU i NATO, usvajajući vrijednosti savremenog demokratskog svijeta. Imao sam privilegiju da budem na čelu tima koji je upravljao tim procesima.
Zadovoljstvo je utoliko veće što ova nagrada dolazi iz Italije, iz zemlje koja je izvorište jedne od najvećih i najuticajnijih kultura i civilizacija u svijetu, s kojom Crna Gora ima duge i duboke istorijske veze.
Još od srednjeg vijeka baštinimo političke i kulturne spone s državama Apeninskog poluostrva, što je imalo veliki značaj za emancipaciju naše države i društva. Najvažnije moderne evropske tekovine i ideje dolazile su u Crnu Goru preko ovih zemalja, i zahvaljujući njima. Samo nepune četiri decenije nakon što je Gutenberg štampao prvu knjigu u Evropi, u Crnu Goru je potkraj 15. vijeka stigla iz Venecije štamparija, u kojoj je štampana prva knjiga u Južnih Slovena.
U slavnoj crnogorskoj istoriji posebno mjesto imaju odnosi Crne Gore sa Mletačkom republikom, koji su započeli još u srednjem vijeku. Pored političkih, ekonomskih i kulturnih odnosa između dvije zemlje, uspostavljene su, krajem XV vijeka, i porodične relacije između crnogorske vladarske porodice Crnojević i mletačke plemićke porodice Erico. Nakon pada Crne Gore pod osmansku vlast, Mletačka republika, kao njen susjed, postaje važan crnogorski saveznik u borbi za oslobođenje od osmanske vlasti, a kasnije i oslonac crnogorskim naporima za obnovu nezavisne države. Početkom 17. vijeka uspostavljene su i političke veze Crne Gore sa savojskim vojvodstvom, u namjeri da se pokrene antiosmanski ustanak na Balkanu. Za nas u Crnoj Gori posebno su značajni uticaji i podsticaji koje je naš najveći nacionalni pjesnik i filozof Petar II Petrović Njegoš, koji je bio i vladar Crne Gore, nalazio u italijanskoj kulturi.
Pravi procvat političkih, kulturnih i ekonomskih odnosa nastupio je udajom crnogorske princeze Jelene Petrović Njegoš za prestolonasljednika Viktora Emanuela III, koji je ubrzo postao kralj Italije. Kraljica Jelena je podigla most neprekinutog prijateljstva između naših naroda, čije je temelje učvrstila mudrošću, plemenitošću i dobrotom, i obezbijedila trajno mjesto u dugoj i slavnoj istoriji i svoje Crne Gore i svoje Italije.
Italija je imala posebno važnu ulogu i u najtežim trenucima za crnogorsku državu neposredno nakon Prvog svjetskog rata. Podržavala je do kraja borbu crnogorskog suverena i vlade u egzilu da očuvaju nezavisnost Crne Gore, iako je, kako se pokazalo, tada ta borba bila uzaludna. Italija je nakon nasilnog ukidanja nezavisne crnogorske države 1918. godine, postala utočište za mnoge borce koji su se tom ukidanju suprotstavljali.
Odnosi Crne Gore i Italije dobili su novu formu u drugoj polovini XX vijeka, kada je Crna Gora, kao jedna od jugoslovenskih republika imala intenzivne ekonomske odnose sa regijom Pulja. Od obnove nezavisnosti 2006. godine, saradnja dvije države dobila je novi snažan zamah. Italija je jedna od ključnih zemalja u Evropi i svijetu koja bezrezervno podržava evropski i evroatlantski put Crne Gore i regiona.
Najbolja potvrda čvrstine prijateljstva i savremenih odnosa je projekat podmorskog elektroenergetskog kabla, realizovan u partnerstvu italijanske kompanije Terna i Crnogorskog elektroprenosnog sistema (CGES), kao simbolički pandan uspostavljanju radiotelegrafske veze između Crne Gore i Italije početkom prošlog vijeka. Imao sam čast da zajedno s predsjednikom Serđom Matarelom na svečanoj ceremoniji pustim u rad taj kabl, čija dužina između Peskare i Tivta iznosi 455 km. Dakle, prva štamparija krajem 15. vijeka, prva radiotelegrafska stanica početkom 20., i prva elektroenergetska podmorska veza početkom ovog vijeka istorijski su biljezi epoha koje nas spajaju.
Italija je i danas ne samo pouzdan susjed i prijatelj, već i jedan od ključnih ekonomskih partnera. Stotine naših studenata koji se školuju na italijanskim univerzitetima najvažniji su resurs naše saradnje, kao zaloga izvjesne budućnosti crnogorsko-italijanskih odnosa.
Nagradu za životno djelo dobijam kao bivši Predsjednik Crne Gore. Sada imam priliku da podvučem crtu u odnosu na dugu političku karijeru u jednom od najturbulentnijih perioda naše novije istorije. Kada se čovjek osvrne iza sebe, uvijek misli da se nešto moglo uraditi i bolje i drugačije. Ali kad se radi o najvažnijim postignućima Crne Gore kojima sam doprinosio ništa ne bih mijenjao. Ponosan sam na to što smo u vrijeme krvavog raspada Jugoslavije umjesto sukoba i razaranja izabrali mir, učvrstili nacionalno dostojanstvo, prepoznali da rat zvaničnog Beograda sa NATO 1999. godine, nije naš nacionalni interes. Isto tako i na činjenicu da Crna Gora tih godina, po prvi put u istoriji, uspijeva da sama finansira sve svoje državne funkcije, bez bilo čije pomoći sa strane.
Posebno sam ponosan na referendum o crnogorskoj nezavisnosti 2006. godine, kojim je prvi put na Balkanu jedna država nastala mirnim putem, iako je Crna Gora, kroz istoriju, svoje najvažnije državotvorne ciljeve ostvarivala ratom. Naša mirnim putem obnovljena i međunarodno priznata država prepoznata je kao važan faktor stabilnosti u regionu, članica NATO od prije šest godina, u predvorju EU, najrazvijenija ekonomija na Zapadnom Balkanu. O tome svjedoči i visok nivo direktnih stranih investicija u tom periodu zahvaljujući kojima su realizovani krupni infrastrukturni i turistički projekti. Od 2005. do 2019. Crna Gora je uspjela da poveća BDP per capita po standardu kupovne moći sa 33 na 50 odsto prosjeka EU. Jednom od najvažnijih tekovina mog dugog bavljenja državnim poslovima smatram to što je vlast u Crnoj Gori promijenjena demokratskim putem, kao što je tokom prethodnih 30 godina, demokratskim načinom i birana.
Još jednom želim da naglasim da je nagrada “Zlatni lav za životno djelo” priznanje ne samo meni, nego svim našim građanima koji su doprinijeli da savremena Crna Gora bude zemlja prepoznatljive multikulturalnosti i međuvjerskog i međunacionalnog sklada, uspješna evropska priča na Balkanu kako su je do nedavno nazivali međunarodni zvaničnici, kredibilna članica NATO i lider u procesu evropske integracije.
Dozvolite na kraju da zahvalim asocijaciji Gran Premio Internacionale di Venecija, gospodi Silenu Kandelareziju, Mauriliju Prioreskiju i članovima Komiteta, senatoru Mariju Baćiniju i Đuzepeu Bareti, i da pozdravim sve prisutne“, naveo je Đukanović.
Đukanovićevo isticanje činjenice da je Crna Gora 90- ih godina, po prvi put u istoriji, uspjela da sama finansira sve svoje državne funkcije, bez bilo čije pomoći sa strane, zaista je sporna iz najmanje dva razloga. Prvo zbog toga što je izgovorena u Italiji – zemlji iz koje su Đukanović i njegova ekipa švercovali cigarete i u kojoj je protiv bivšeg predsjednika Crne Gore otvorena istraga pred sudskim instancama. Drugo, tvrdnja da je Crna Gora bez ičije pomoći obezbijedila sopstveno finasiranje kosi se izjavom bivšeg američkog ambasadora u Srbiji i Crnoj Gori Vilijama Montgomerija koji je priznao da su Sjedinjene Američke Države dopustile Đukanoviću krajem 90-ih šverc cigareta koji od kojeg je država Crna Gora finansirala svoje obaveze.