Nedostatak sistemskog pristupa, loše sprovođenje procedura, pasivnost institucija i nedostatak političke volje za obračun sa korupcijom na lokalnom nivou, posebno onom koja se odnosi na sektor urbanizma, doveli su do toga da svakodnevno svjedočimo velikom broju, prvenstveno urbanističkih afera, koje u kontinuitetu ne dobijaju adekvatan institucionalni epilog.
To je ocjena analize “Crnogorski slučaj – borba protiv korupcije na lokalnom nivou“.
Analizu borbe protiv korupcije na lokalnom nivou u Crnoj Gori radio je pravni ekspert Boris Marić, kroz projekat Medijske asocijacije jugoistočne Evrope i “Vijesti”, a koji je podržao Centar za građansko obrazovannje (CGO).
Marić je ocijenio da je sistemska korupcija u Crnoj Gori postala ne samo pitanje vladavine prava, već i bezbjednosno pitanje.
“Ako imate pojavu sistemske korupcije, koja je jednim dijelom koristeći političku moć, uspjela da se ozakoni, što je posebno opasno, dobijate slabe institucije države koje nijesu dorasle mnogim izazovima. Slabe državne institucije dovode u pitanje i sam karakter države, njenu bezbjednost, pa u krajnjem i održivost demokratskih prioriteta“, rekao je on.
Marić ističe da su svi veliki slučajevi korupcije na lokalnom nivou – aktuelizovani, obrađivani, prijavljivani i na kraju procesuirani prvenstveno kroz rad i napore nevladinih organizacija, nezavisnih medija, te donekle i opozicionih partija, dok je u kontinuitetu izostajala proaktivna uloga samih lokalnih samouprava, drugih državnih organa i tužilaštva.
“Druga činjenica, a koja proizilazi iz prve, jeste da lokalne samouprave do danas nijesu izgradile funkcionalan sistem prevencije korupcije. Treća se logično otvara, a to je formalan pristup ovom problemu od strane lokalnih i državnih organa. Tako su lokalni planovi borbe protiv korupcije, koji još uvijek postoje kao institut, doživjeli potpuni fijasko, a sličnog su karaktera i planovi integriteta kao nova forma planske prevencije korupcije“, naveo je Marić.
Vlast već godinama sprovodi centralizaciju sistema jer postojeće lokalne samouprave nisu u stanju da odgovore izazovima, a uporedo se formiraju nove opštine. Naravno, radi se o političkim odlukama bez potrebnih analiza održivosti i svrsishodnosti. Sa druge strane, korupcija je sveprisutna u sistemu, a njeno izvorište je primarno u političkoj korupciji.
Tako i novoformirane opštine brzo postaju taoci političke korupcije, gdje prvo strada poštovanje podjele vlasti, nakon toga kontrola slabi ili nestaje, a cio sistem dobija slabe institucije koje su i same pod ogromnim rizikom korupcije“
Prema njegovim riječima, činjenica je da se korupcija na lokalnom nivou u svom obliku visoke korupcije dominantno pojavljivala i pojavljuje u sektoru urbanizma, odnosno uređenja prostora i izgradnje objekata, te kao politička korupcija.
“Danas imamo procesuiranio nekoliko lokalnih rukovodstava, prvenstveno zbog činjenice da su skupštine opština dovedene u stanje takozvanih političkih glasačkih mašina, da samim tim ne ostvaraju svoju kontrolnu i stratešku funkciju, pa nemamo ni potrebnu podjelu vlasti na lokalnom nivou kao preduslov funkcionalnosti demokratije i kontrolnih mehanizama. Nakon centralizacije i vraćanja procesa snaženja lokalnih samouprava unazad, danas je aktuelan proces protiv dvojice državnih građevinskih inspektora (Vladan Juretić i Zoran Bošković). Znači, korupcija i njeni rizici su ostali na istom mjestu, a sistem i dalje pati od nedostatka efektivnih mehanizama borbe“, rekao je Marić.