Kulturni i duhovni spoj Svetog Save, Njegoša i Crne Gore u Tivtu
U okviru manifestacije „Novembarski dani Tivat 2024“, u organizaciji Miholjskog zbora, 13. novembra u JU Muzej i galerija Tivat upriličeno je predstavljanje kapitalnog izdanja Zakonopravilo Svetog Save – Ilovički prepis iz 1262. Izdavač ovog značajnog djela je beogradsko izdavačko preduzeće Narodno delo.
Zakonopravilo Svetog Save, koje je nastalo početkom 13. vijeka u manastiru Hilandar na Svetoj Gori, predstavlja najvažniji pravni i crkveni kodeks srednjovjekovne Srbije i duboko je obilježilo crkveni, pravni i kulturni život srpskog naroda. Sveti Sava je, kao prvi srpski arhiepiskop, sastavio Zakonopravilo oko 1219. godine, s ciljem da uspostavi pravni i moralni temelj za organizaciju srpske crkve i društva, te pruži osnovu za razvoj srednjovjekovne srpske države. Uzevši vizantijske zakone i kanone kao osnovu, Sveti Sava je prilagodio ovaj pravni kodeks potrebama srpske zajednice, čime je postavio temelje srpske pravoslavne crkve i države.
Njegova prezentacija u Tivtu, u okviru „Novembarskih dana“, podrazumijevala je i širi pogled na kulturno-istorijski kontinuitet koji ovaj kodeks ima u savremenoj Crnoj Gori i njenom naslijeđu. O značaju ovog izdanja i spoju između Svetog Save, Njegoša i Crne Gore govorili su eminentni naučnici: dr Đorđe Bubalo, redovni profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu; dr Srboljub Ubiparipović, redovni profesor Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu; dr Viktor Savić, vanredni profesor i naučni savjetnik Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu; i dr Zoran Čvorović, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu.
Istoričari su naglasili ne samo teološki i pravni značaj Zakonopravila, već i njegovu ulogu u očuvanju srpskog duhovnog identiteta. Sveti Sava je kroz Zakonopravilo postavio osnove vjere, prava i morala, istovremeno uspostavljajući most između istočnohrišćanskog kanona i narodne tradicije. Njegoš je tu duhovnu nit nastavio, postajući simbol crnogorske nacionalne svijesti, ali i čovjek koji je u svojim djelima proslavljao Svetog Savu i njegovo nasljeđe. NJihov zajednički značaj nalazi svoje korijene u dubokom prožimanju duhovnog i nacionalnog života, koje Crna Gora nastavlja da čuva i njeguje.
Ovaj događaj i izdanje imaju i svoju savremenu relevantnost, jer podsjećaju na važnost očuvanja kulturno-istorijskog naslijeđa i razvoja kritičkog odnosa prema vrijednostima koje nas definišu kao narod. U ovom svijetlu, „Novembarski dani“ predstavljaju snažan kulturni most koji spaja istoriju i savremenost, održavajući živim duh Svetog Save i NJegoša u Crnoj Gori.