Koprivica: Novim zakonom o slobodnim zonama, odlučno protiv korupcije u carini

Potpredsjednik Vlade za politički sistem, pravosuđe i antikorupciju Momo Koprivica kazao je da je šverc cigareta državni projekat koji je režirao bivši režim, i on je vremenom privatizovan u korist odabranih i privilegovanih pojedinaca koji su finansirali izborne kampanje, kao i druge ilegalne i netransparentne aktivnosti partija i funkcionera bivše vlasti.

Osim ekonomske štete za domaći budžet i budžete članica EU, šverc cigareta je prema riječima Koprivice, deformisao politički sistem i institucije, te doveo do bujanja korupcije.

„Šverc cigareta je veoma unosna djelatnost koja je nosiocima, uglavnom OKG pod egidom bivše vlasti, generisala visok profit. Čak je manipulacijama i propagandom kod jednog dijela javnosti bio otupljen kritički pogled u odnosu na ovu štetnu djelatnost, jer je lažno predstavljana kao izvor opstanka države u vrijeme sankcija“, naveo je Koprivica.

Sa potpredjednikom Vlade i funkcionerom Demokratske Crne Gore razgovarali smo nakon što je Evropska služba za suzbijanje prevara (OLAF) navela u izvještaju o svom radu da je Crna Gora jedna od zemalja koje su obuhvaćene ilegalnom trgovinom cigaretama. Prikazali su da je u Crnoj Gori zaplijenjeno preko 62 miliona švercovanih cigareta.

U pitanju je izvještaj koji pokriva 2023. godinu, a navodi se da su operacije OLAF-a dovele do zapljene preko 616 miliona ilegalnih cigareta širom svijeta, uključujući 333 miliona cigareta zaplijenjenih na spoljnim granicama EU.

Komentarišući izvještaj, Koprivica je kazao da je osnovni preduslov šverca cigareta korupcija u policiji i na carini, na različitim nivoima.

„Nakon reforme SDT-a dva bivša direktora policije procesuirana su zbog učešća u švercu cigareta, kao i bivše rukovodstvo UPC. To je potvrda onoga o čemu se dugo govorilo, ali se ništa nije preduzimalo jer su institucije bile zarobljene. Aktivnošću SDT-SPO zadati su teški udarci organizovanim kriminalnim grupama koje su ne samo krijumčarile cigarete, već su i gospodarile državom. Ranije su dominantno krijumčarene originalne i falsifikovane brendirane cigarete, a poslednjih godina dominantan predmet krijumčarenja su tzv. bijele cigarete. Uglavnom se proizvode u Ujedinjenim Arapskim Emiratima, ali i u drugim državama. One su jeftinije i kvalitetnije od falsifikovanih i čine trećinu tržišta cigareta u EU“, kazao je Koprivica.

Pojašnjava da je sa Balkana poticalo oko 30 milijardi cigareta koje su dominantno činile štetu tržištu i budžetu Velike Britanije i pojedinih članica EU, tako da je ovaj sponzorisani poduhvat nanosio i veliku štetu ugledu balkanskih država, pa tako i naše države. Smatra i da je opravdana međunarodna zabrinutost i aktivnosti institucija zaduženih za vladavinu prava međunarodnih partnera.

U Luci Bar razrađena šema krijumčarenja

Koprivica naglašava da je osnovni vid krijumčarenja cigareta vršen zloupotrebom Slobodne carinske zone u Luci Bar.

„Cigarete koje su stizale u Luku Bar su, zahvaljujući korupciji i sistemskim djelovanju zarobljenih struktura u policiji i carinskoj upravi, išle izvan Crne Gore preko njene kopnene teritorije, tako što bi nakon ilegalnog izlaska iz skladišta u Slobodnoj carinskoj zoni, kreirani lažni carinski dokumenti koji su osnov njihovog fiktivnog izvoza brodovima iz Luke Bar. Riječ je bilo o veoma razrađenoj i strukturiranoj šemi krijumčarenja i eliminisanja tragova, gdje su nezaobilaznu ulogu imali korumpirani policijski i carinski službenici, zatim špediterska preduzeća, pa do visokih policijskih funkcinera i sa njima povezanih lica i članova porodica, kao lica na crnoj listi SAD, kao što je Daka Davidović“, ističe Koprivica i dodaje da „OKG imaju i ilegalne magacine i skladišta, iz kojih su se otpremale cigarete, nakon sačinjavanja friziranih papira o tranzitu, ka navodnim krajnjim destinacijama“.

„Kriminalna lica povezana sa kompanijom Bemaks su imala posebne kriminogene obrasce i koruptivne šeme u razvoju krijumčarenja, kojim je nanijeta velika šteta ovoj državi i zato postoje mahinacije oko vlasništva nad ovom kompanijom i prenosom istog“, tvrdi on.

Koprivica poručuje da je u borbi protiv ovog fenomena bilo više marketinga, a malo sistemskih rješenja. Čak su se, dodaje, i predstavnici prethodne vlade upustili u aktivnosti krijumčarenja što je, ističe, i sa moralnog i sa političkog aspekta poražavajuće.

„Bilo je i govora da će sa izborom 44. Vlade stati borba protiv šverca cigareta, ali te tvrdnje upravo činjenice demantuju. Naime, Uprava prihoda i carina (UPC) zaplijenila je 22.12.2023 godine u Slobodnoj zoni Luke Bar 1.188 paketa cigareta, odnosno oko 594.000 paklica. Sve cigarete su bile bez akciznih markica, a one su kontejnerom dopremljene iz Ujedinjenih Arpaskih Emirata, a naši carinski službenici iz Sektora za carinsku kontroku i bezbjednost su spriječili da budu prokrijumčarene preko Luke Bar“, smatra Koprivica.

Podsjeća na brojna hapšenja koja su se desila tokom protekle i ove godine.

„Uhapšen je i krajem decembra Đoko Pavićević, sa saradnicima među kojima su i korumpirani carinski službenici. Uhapšen i bivši direktor polivije Slavko Stojanović, sa nekoliko lica zbog šverca cigareta. Takođe je uhapšen i jedan lider Bemaks kriminalne grupe Aco Mijailović sa još nekoliko lica koja su ogrezla u švercu cigareta. Osim njih jak udarac je zadat i hapšenjem pripadnika OKG uz Drešaja i Ulića. To sve govori o enormnim ramjerama ove pojave, složenosti borbe protiv šverca cigareta, ali i odlučnosti države da se izbori protiv ovog izrazito štetnog fenomena“, podsjeća on.

Iskorjenjivanje korupcije na carini jedan od ključnih zadataka

Strategijom za borbu protiv korupcije, koja je usvojena u junu ove godine i koja je dio IBAR obaveza, poseban dio je posvećen borbi protiv šverca cigareta, jer ga upravo korupcija omogućava, kaže Koprivica.

„Definisani su i jasni pravci državnog djelovanja. Jedan od ključnih zadataka jeste iskorjenjivanje korupcije na carini, kao i donošenje novog Zakona o slobodnim zonama, koji bi sadržao efektne antikorupcijske mehanizme i koji bi bio usklađen sa preporukama svjetske carinske organizacije. Takođe je Strategijom definisano sprovođenje digitalizacije Luke Bar kako bi se zloupotrebe svele na nulu i to je jedan od najvećih sistemskih projekata koje ćemo izvesti“, smatra on.

S toga, 44. Vlada se, prema njegovim riječima, suočila sa brojnim naslijeđenim problemima na ovom polju. Formirano je i Koordinaciono tijelo za popis oduzete robe u Luci Bar, a ta roba je oduzeta i nalazi se u objektu pod plombom SPO-a.

„Na tom tijelu već smo sačinili i usvojili sveobuhvatan plan, i pri samom su kraju kompleksne aktivnosti na zaokruživanju infrastrukture za izvođenje složenog procesa popisa i uništenja oduzetog duvana. Dobili smo i zvanično podršku od EU za izvođenje tog poduhvata uz spremnost za finansijsku podršku. Taj proces će skinuti mnoge maske i pokazati šta je istina i šta se sve dešavalo. Pa nijesu slučajno slagane oduzete cigarete prema brendovima, a ne prema vlasnicima, kao da je pripremano užurbano otpremanje“, saopštio je Koprivica i poručio:

„Odlučno ćemo zatvoriti sve kanale krijumčarenja i procesuirati nosioce ove lukrativne i štetne djelatnosti, uvažavajući sva zapažanja međunarodnuh institucija“, zaključuje Momo Koprivica.

(RTCG)