Ko će koga da prevari u Crnoj Gori?

Piše Željko Pantelić

Poslednjih trideset i kusur godina crnogoske politike može se sažeti u jednom pitanju: ko će koga da prevari? I uvijek, dosada, odgovor je bio isti: Milo Đukanović druge, bilo da se radilo o Orlandiću, Bulatoviću, Miloševiću, srpskim nacionalistima, Kilibardi, Peroviću, Živkoviću, crnogorskim suverenistima, Rusima, Medojeviću, Amfilohiju, Šturanoviću, Lukšiću, evropski nastrojenim građanima Crne Gore, Maroviću, Pajoviću, Markoviću. Spisak je još duži ako izađemo iz sfere politike.

Svako ko je ušao u savezništvo, partnerstvo ili je pokušao da isprati Đukanovića do izlaznih vrata političke pozorornice izgubio je bitku: mnogi su umrli gledajući Đukanovića kao predsednika ili premijera Crne Gore a drugi su postali politički irelevantni, marginalizovani ili u najboljem slučaju sa nekom sinekurom ili penzijom, često izrazom milosti “gospodara” moderne Crne Gore.

Crnogorski premijer Dritan Abazović je poslednji u nizu na listi pretendenata da “prevari” ili iskoristi Đukanovića da bi realizovao političke ambicije i izvukao državu iz smrtonosnog zagrljaja sistema u kome se ne zna gde se završava politika a počinje kriminal i obratno.

Da li će Milo biti Dritanov “korisni idiot” ili obratno, znaćemo do sledećeg proleća kada su na programu predsednički izbori ili možda već u oktobru kada bi morali da se održe lokalni izbori, a posebno oni u Podgorici.

Hapšenja čelnih ljudi crnogorskog pravosuđa, Vesne Medenice i Blaža Jovanića, može da otvori put ka definitivnom slomu Đukanovićevog sistema, ali i da se vrati kao bumerang nosećim akcionarima aktuelne vlade (URA i SNP). Bivša predsednica Vrhovnog suda Vesna Medenica i predsednik Privrednog suda Blaž Jovanić, to svi znaju u Crnoj Gori, su odlučivali i uticali na procese u svoje ime, ali za račun drugog. Ako istrage i procesi ne budu prokrčili put ka tim “drugima” koji stoje na vrhu kriminalne kupole, najveću cenu će platiti premijer Abazović i sama Crna Gora.

Drugim rečima, ako Abazović sa svojim saradnicima ne bude kreirao ambijent u kojem se ljudi neće bojati da kažu sve što znaju tužiocima i u kojem će se pojaviti svedoci-saradnici spremni da iznesu dokaze protiv svojih nadređenih ili bosova, sve će se pretvoriti u dimnu zavese iza koje će perjanice tridesetogodišnjeg režima izaći još jače.

Đukanovića osim predsedničkog imuniteta još više štiti uverenje kod dela građana da je i dalje dovoljno moćan i da je disparitet između benefita i štete svedočiti protiv njega toliko veliki da se ne isplati. Zato je za lidera DPS-a fundamentalno važno da održi takvo impresiju jer samo tako može da ima pod kontrolom svoje “trupe”.

Bez crnogorske verzije Marka Felta (zamjenik direktora FBI koji je dao ključne informacije novinarima Vudvordu i Bernštajnu u aferi Votergejt koja je primorala Niksona da napusti Bijelu kuću i politiku) i Tomaza Bušete (sicilijanski mafijaš zahvaljujući kojem je tužilac Đovani Falkone raskrinkao vjekovnu omertu oko mafije), neće biti moguće napraviti odlučujuće korake u borbi protiv korupcije, zloupotrebe položaja i organizovanog kriminala.

Borba protiv korupcije i organizovanog kriminala je ključna za preživljavanje Abazovićevog kabineta. Bez rezultata u tom sektoru neće biti moguće ubrzati proces evrospkih integracija, ali ni povećati povjerenje građana i pojačati podršku birača.

U Podgorici već duže vrijeme kruži priča da je Đukanovićevo povlačenje iz politike dio paketa koji je podrazumijevao “prekrajanje” izborne volje građana iskazane 30. avgusta 2020. godine i formiranje tzv. manjinske vlade sa spoljnom parlamentarnom podrškom DPS-a. Međutim, politička ofanziva predsjednika Crne Gore i njegovih pretorijanaca, od partijskih vojnika preko pseudo nevladinih organizacija pa do medija pod kontrolom, ukazuje da Milo čvrsto vjeruje da još nije rekao poslednju riječ, naprotiv.

Ne bi bilo prvi put da Đukanović ne ispoštuje obećanje o silasku sa političke scene ili funkcije. Prije 16 godina je “prevario” dobar dio svojih političkih protivnika, intelektualaca, uglednih ličnosti koje su ga podržale samo zato što su dijelile zajednički cilj da Crna Gora postane nezavisna i jer je dao riječ da će po obavljenom zadatku napustiti politiku. Poslednje iznevjereno dato obećanje je iz januara 2021. godine s kojim je “prevario” Duška Markovića. Bivši premijer se nije kandidovao za predsjednika stranke jer je povjerovao Milu da želi da prepusti stranku mladim lavovima.

Džoker Đukanovića bi mogao da bude kao i tokom cijele njegove karijere Srbija i politički predstavnici Srba u Crnoj Gori. Đukanović je ponovo zaigrao na kartu koja mu je toliko puta donijela profit kroz akreditovanje u EU, NATO i SAD: predstavljanje sebe kao jedine brane tzv. velikosrpskom projektu u Crnoj Gori. Sa ruskom agresijom na Ukrajinu njegov narativ je dobio i kvalitatitvnu promjenu pošto u Vašingtonu i istočnoevrospkim članicama EU i NATO mnogo uvjerljivije zvuči kao prijetnja ruski nego srpski geopolitički projekti.

Među političkim ketmanima kakvih je bilo mnogo na našim prostorima Đukanović zauzima istaknuto mjesto. U Crnoj Gori i Srbiji stranke koje su po imenu socijalističke ili demokratske u suštini su nacionalističke i autaritarne u kojima lideri odlučuje o svemu a stranački organi im služe samo da dobiju legitimizaciju . Milo je taman toliko proevropski političar koliko je Slobodan Milošević bio srpski nacionalista: iza punih usta Evrope, odnosno Srbije, krila se i krije se samo gola želja za ostankom na vlašću.

Koliko je Đukanović “proevropski” orjentisan političar vidi se po vremenu koje je Crna Gora dosada potrošila u procesu evropskih integracija i koliko je daleko od članstva u EU, baš kao što se i “srpstvo” Slobodana Miloševića vidi kroz broj Srba koji danas žive u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, na Kosovu* i u kakvom su položaju bili u Crnoj Gori do prije godinu i po dana.

Sve agresivnija kampanja DPS-a ima za cilj da proizvede nestabilnost u Crnoj Gori, novo odlaganje lokalnih izbora i povratak u Vladu na velika vrata. Vrhu DPS-a je jasno da ne mogu da pobijede na fer izborima i zato im je potrebno da se vrate na vlast kako bi mogli da manipulišu sa biračkim spiskovima i da primjenjuju oprobane metode za “navlačenje” neophodnog broja glasova.

Čelnici bivšeg režima i njihovi saveznici u samoj Vladi su počeli da ubjeđuju partnere u EU i NATO o neophodnosti njihovog povratka na vlast, naravno, pod plaštom straha od dolaska na čelo države navodne rusofilsko – antizapadne koalicije na sledećim izborima. Neophodno je kreirati atmosferu u kojoj bi URA bila primorana, od zapadnih saveznika, da prihvati rekonstrukciju vlade u kojoj bi SNP bio zamijenjen DPS-om i rezultat od 30. avgusta 2020. godine potpuno preokrenut.

U tom kontekstu se zloupotrebljava herojski otpor Ukrajinaca ruskim agresorima, Dan nezavisnosti, članstvo Kosova* u Savjetu Evrope, odnosi sa Srbijom. Koristi se svaka prilika ne bi li se isprovocirala druga strana na pogrešan korak, izjavu ili gest kako bi je prikazali kao antizapadnu, prorusku, antidržavnu, anticrnogorsku, opasnu, remetilačku, destabilizujuću.

Raspaljivanje identitetskih pitanja (nacija, jezik, državni simboli, crkva, odnos prema Srbiji) plus genocid u Srebrenici, ratni zločin u ratovima devedesetih, Kosovo i ruska agresija na Ukrajinu imaju tri cilja: relativizovati istrage i hapšenja perjanica DPS-ovog režima, cementifikovati uvjerenje kod zapadnih partnera da je bolje imati korumpiranu političku snagu povezanu sa kriminalom nego sa Rusijom i poboljšati izborni rejting u konstantnom padu.

Prosrpske stranke u Crnoj Gori, kao i one koje imaju neostrašćen odnos prema Srbiji, svaki put su, dosada, upadale u Đukanovićevu zamku identitetskih pitanja i izvlačile deblji kraj, osim prije dvije godine kada su iza sebe imale mitropolita Amfilohija. Nasjesti na identitetsku polemiku u periodu kada su Medenica i Jovanić u zatvoru a Milović i Lazović (policajci na platnom spisku Kavačkog klana) u bjekstvu, ne može da bude greška, nego samo nešto gore.