Kasalica: Ocijeniti ustavnost izmjena i dopuna Zakona o porezu na dobit preduzeća

Nekadašnja državna sekretarka u Ministarstvu finansija, Mila Kasalica, predala je Ustavnom sudu inicijativu za pokretanje postupka za utvrđivanje ustavnosti izmjena i dopuna Zakona o porezu na dobit pravnih lica.

U inicijativi, u koju je agencija Mina-business imala uvid, navodi se da član 28a Zakona uvodi izraze, koji nijesu predmet oporezivanja.

Član 28a Zakona propisuje da je obveznik poreza na dobit dužan da obračuna, obustavi i uplati porez po odbitku na isplate izvršene po osnovu zajma, odnosno pozajmice sa ili bez kamate fizičkim licima, kao i u slučaju produženja roka otplate zajma odnosno pozajmice do pet hiljada eura na godišnjem nivou, a koje nema status povezanog lica iz člana 38 ovog zakona, što su dopune donijete u martu.

Kasalica je kazala da su, od navedenih pojmova iz izmijenjene norme, sa stanovišta ustavnosti terminologije u vezi poreza na dobit preduzeća upitni sljedeći: “isplate” i “izvršene po osnovu zajma, odnosno pozajmice”.

Ona je navela da nijedan od tih termina ne predstavljaju zakonske pojmove koji računovodstveno, ekonomski, pravno, ugovorno, obligaciono pripadaju odredbama Zakona o porezu na dobit preduzeća.

“Poreski sistem se bazira na oporezivanju transakcija u vezi imovine, potrošnje i dohotka. Ne oporezuju se novčani tokovi bilo kojeg poreskog obveznika, pošto je to suprotno odredbama Zakona o porezu na dobit pravnih lica. Poreski sistem se ne može proširivati odokativno, a saglasno političkim ciljevima metodoloških smandrljavanja, koji su suprotstavljeni normama poreza na dobit preduzeća”, navodi se u inicijativi.

Poreski sistem se, kako se dodaje, ne smije ustavno rušiti zbog neznanja šta su pozicije finansijskih iskaza, odnosno šta predstavlja iskaz o rezultatu odnosno bilans uspjeha, a šta je iskaz o imovini i obavezama odnosno bilans stanja.

“Ukoliko se treba sistemski pristupiti unapređenju normativnog okvira, kojim se jačaju odgovornosti da se poreski obveznici snažeći gotovinske tokove, javnim politikama motivišu da jačaju investicione potencijale internog tržišta, tada su usvojene izmjene i dopuna Zakona u vezi oporezivanja (po odbitku) zajma/pozajmice pravnih lica prema fizičkim licima urađene suprotno zakonskim odredbama o porezu na dobit pravnih lica, a što povlači utvrđivanje narušene ustavnosti u ekonomskom sistemu Crne Gore”, navela je Kasalica u inicijativi.

Institucionalni okvir u Crnoj Gori, kako je rekla, ima kompetencije da se eventualne nepravilne prakse ponašanja poreskih obveznika isprate uz zakonski nesumnjiva inspektorska upravno-utemeljena postupanja na terenu, kao i unutar analitičkih kapaciteta resorne uprave, uz poštovanje Ustava. Svako drugo prevođenje gotovinskih tokova u odredbe bilansa uspjeha predstavlja umanjenje atraktivnosti crnogorskog internog tržišta za dalji i snažni ekonomski razvoj.

“Zakon o obligacionim odnosima uređuje šta je zajam/pozajmica. Ukoliko se ove norme nijesu dopunile da se potpunije precizira ugovorni okvir, onda su Vlada i Skupština prekršile Ustav, ne uzimajući u obzir činjeničnost da se morao predložiti novi zakonski tekst kojim bi se oporezovali novčani tokovi selektivnih metodoloških ciljeva”, kazala je Kasalica.

Ona je navela da zajam/pozajmica računovodstveno, ekonomski, regulatorno nemaju tretman dividendi ili udjela u dobiti, a što su dva zakonski utvrđena osnova za usklađivanje prihoda shodno Zakonu.

“Slobodna novčana sredstva na transakcionom računu kompanije nijesu dividenda ili učešće u dobiti, ukoliko nijesu potkrijepljena pravnim dokumentima o respektivnom odlučivanju organa upravljanja pravnog lica. A i tad, nakon neupitne dokumentacije o isplati dividende ili učešća u udjelu preduzeću ili pojedincu, koje prati obavezujuće obračunavanje i isplata poreza po odbitku, uspostavlja se indicija da bilo koje drugo oporezivanje dobija naznake prakse dvostrukog oporezivanja jedne te iste transakcije”, rekla je Kasalica.

Odredbama iz člana 28a Vlada, odnosno resorno ministarstvo nijesu dokazali da su pozajmice/ zajmovi unutar razmatranja u postupanju, saglasno odredbama o transfernim cijenama iz Zakona, unutar poglavlja Grupno oporezivanje i transferne cijene, što regulatorno konfirmira inovirani podzakonski akt: “Uputstvo o bližem načinu utvrđivanja transfernih cijena transakcija”, a u vezi primjene odredbi iz tog poglavlja.

Oporeziva dobit se računovodstveno, ekonomski, pravno, obligaciono odnosi na prenos rizika i nagrada, ključni princip kojim se uređuju međunarodni računovodstveni standardi, odnosno međunarodni standardi finansijskog izvještavanja, a uz usklađivanja prihoda i rashoda saglasno odredbama Zakona o porezu na dobit preduzeća.

“Na kraju, treba postaviti pitanje da li se norma kvalitetno, saglasno Ustavu osmislila od Vlade i resornog ministarstva, pa i predložila i usvojila dinamikom rada Skupštine ili se ubraznim postupanjima iz decembra prethodne i marta dokumentuje ustanovljeno utvrđivanje pravilne proceduralne provjere”, navela je Kasalica.

Ona je pitala i šta se dešava i kako se zakonski postupa kad se zajam/ pozajmica vrate od pojedinca preduzeću, nezavisno od činjenice da li je ili nije isplata izvršena povezanom licu.

Takvim odsustvom zaokruženja norme, kako je zaključila, Vlada i resorno ministarstvo i Skupština dokazali su da su izveli reketiranje poreskih obveznika, ne poštujući formu i duh Zakona o porezu na dobit preduzeća, što sažeto potvrđuje da je sprovedeno kršenje Ustava, uz narušavanje pravednosti poreskog sistema u zemlji.