Istorija fudbalske lopte – od kože do fizikalnog savršenstva

Fudbal se sa sigurnošću može nazvati najgledanijim i najpopularnijim sportom u Evropi, ako ne i na cijelome svijetu. On povezuje, razdvaja i zabavlja ljude. Svakoga dana u kontaktu smo s fudbalom, što preko televizora, što preko reklama i proizvoda oko nas, a budući da današnje klađenje gotovo pa zavisi od fudbala, online kasino još je jedno mjesto ispunjeno fudbalskim sadržajem.

Fudbalska lopta je glavni rekvizit i centar igre. Razvojem industrije i ljudskih vještina, mijenjali su se i načini izrade i korištenja lopte. Danas ćemo zaviriti u mali dio duge i uzbudljive istorije fudbalske lopte, koja ujedno prati i evoluciju nogometa!

NASTANAK I RANO DOBA FUDBALSKE LOPTE

Prva spominjanja igara koje uključuju loptu i igranje nogom datiraju iz Kine i Centralne Amerike. Igra pod nazivom Tsu Chu igrala se u Kini, dodavanjem elastične lopte napunjene vunom i perjem među igračima.

U antici i Srednjem vijeku dodavanja loptom bila su uobičajena praksa ubijanja vremena, dok je zamjena za loptu u Srednjem vijeku znala da bude naduvani svinjski mjehur. Nije ni čudo što su epidemije tada tako lako izbijale. Rimljani su igrali harpastum, igru dodavanja mekanom loptom punjenom pijeskom.

Igranje loptom ostaje više-manje isto do 19. stoljeća, kada fudbal, u doba industrijalizacije i razvoja građanskog sloja, postaje sve popularniji i praćeniji.

19. I 20. VIJEK – PATENTIRANJE KOŽNE LOPTE

Prekretnicu ka fudbalu kojeg poznajemo danas osigurao je Čarls Gudjir koji je 1855. napravio prvi model gumene fudbalske lopte. Sedam godina kasnije, prva fudbalska pravila obznanila su se u Engleskoj, kako bi se igra standardizovala. Tek u 1870-ima se odredilo da fudbalska lopta treba da bude sferna oblika i opsega od 27 do 28 inča. To je pravilo i dan danas u FIFA zakoniku.

Gudjir je, u biti, prvi stvorio vulkanizovanu gumu 1836, a onda od nje dobio gumenu loptu. Ta se lopta zatim presvukla u kožu i tako smo dobili prvu modernu fudbalsku loptu, koja je idućih 150 godina ostala u vrlo sličnom ruhu.

Gudjirova lopta koristila se u SAD-u, imala je morfologiju košarkaške lopte, a zanimljiv je podatak da se upravo s ovakvim modelom počela da se igra košarka.

Krajem vijeka kreće masovna proizvodnja lopti. Parametri, materijal i dimenzije bili su tačno određeni od strane Engleske fudbalske organizacije, a Glazgov je bio prva fabrika koja ih je proizvodila.

Lopte su se izrađivale od kože, sa vezicama sastrane koje su koristile za ponovno pumpanje. Kako je koža materijal koji dobro upija vodu, igranje sa takvim loptama značilo je lošiju igru, ali i rizike od povredama pri udaranju glavom. U suvim uslovima lopta je odlično odskakala i bila udobna za udaranje.

Dvadeseti vijek donosi revoluciju u fudbalu. Organizuju se prva Svjetska prventstva te se sve više pažnje predaje kreiranju što kvalitetnije lopte. Svjetsko se prvenstvo u Urugvaju igralo sa dvije različite lopte, a u finale između Argentine i Urugvaja bile su uključene obje.

Sredinom vijeka uvodi se bijela lopta umjesto smeđe, kako bi gledaocima bilo lakše da prate igru. Za snijeg se koristila narandžasta lopta.

Adidas Telstar, korišten na FIFA Svjetskom prvenstvu 1970, jedna je od najlegendarnijih fudbalskih lopti. Sa svojim crno-bijelim petokvardratnim i šestokvardratnim dizajnom panela, cilj je bio poboljšati vidljivost na crno-bijelim televizijskim ekranima. Ovaj dizajn postao je zaštitni znak fubdalske lopte i naširoko je poznat i danas.

DANAŠNJICA – AERODINAMIČNOST I MODERNI MATERIJALI

Sa napretkom nauke o materijalima, koža je počela da se zamjenjuje sintetičkim materijalima koji su nudili bolju otpornost na vodu, postojanost i izdržljivost. Ovo je pomoglo kvalitetu igre i odmakla je loptu s liste potencijalnih problema.

U modernom dobu, fudbalske lopte imale su koristi od naprednih istraživanja u aerodinamici, nauci o materijalima i proizvodnim tehnikama, što je rezultiralo loptama koje nude dosljedne performanse, izdržljive su i mogu se proizvoditi masovno.

Na posljednjem Svjetskom prvenstvu u Kataru lopta Al Rihla u sebi je imala sistem za pračenje brzine i pozicije koja je pomogla VAR-u da pravednije donosi odluke u spornim trenucima.

ZAKLJUČAK

Istorija fudbalske lopte prati i razvoj fudbala, a tako i čovječanstva. Savršen je primjer kako jednostavno dodavanje platnenim loptama može prerasti u sport koji pokreće i povezuje svijet. Integracijom sporta i tehnologije dobijamo nove, uzbudljive dimenzije igre pred kojima je svijetla budućnost.