Hrvatski „krojač“ Picula

Last updated nov 2, 2024

Izbor izvjestioca EP za Srbiju samo je utvrdio da EU i ne mari mnogo za pristupanje Srbije Uniji, mada iz Brisela šalju Beogradu hvalospjeve i obećanja ali u vidu fraza i parola, ne i konkretnih i vidljivih akcija

Evropski parlament je za prvog čoveka za saradnju sa Srbijom imenovao socijalistu, političara iz Hrvatske Tonina Piculu, i time gurnuo „prst u oko“ Beogradu, šaljući mu poruku da se Srbiji „neće gledati kroz prste“ jer je Picula navodno u prethodnom periodu u prvi plan stavljao vladavinu prava, mada će upućeni ovaj čin prokomentarisati kao provokaciju, s obzirom na Piculinu antisrpsku retoriku, njegovu prošlost i to odakle dolazi.

„Poruku Evropskog parlamenta smo dobro razumjeli“, bila je prva reakcija predsjednika Srbije Aleksandra Vučića na izbor Picule. Saradnju ne isključuje, a na tom tragu je dan kasnije bio i premijer Miloš Vučević. „Neću da pravim štetu svojoj državi. Svašta smo mogli da očekujemo i razumjeli smo poruku. To je sve što mogu da vam kažem. Razumjeli smo poruku, to je to. Mi ostajemo na evropskom putu, radimo svoj posao“, poručio je Vučević.

ZLOGUKI GLASNIK

O stanju u Srbiji, Picula će jednom godišnje u ime Evropskog parlamenta pripremati izvještaje koji se kasnije usvajaju u formi rezolucije. Njegova politička afilijacija može uticati na ton i oštrinu samog izvještaja, ali njenu važnost ne treba preuveličavati jer je konačna rezolucija uvek rezultat dijaloga i kompromisa između grupa u Evropskom parlamentu. Sa druge strane, izvjestilac ima i određenu ulogu „glasnika“ Evropskog parlamenta u državi koju pokriva, te zbog toga svojim javnim kritikama ili pohvalama ima uticaj koji prevazilazi njegove formalne nadležnosti.

Poznata je činjenica da parlament kao institucija stvarno nije prvi u hijerarhiji državnih organa. Formalnopravno, parlament je najviši organ vlasti, ali u svakodnevnom životu države po stvarnoj političkoj moći efikasnosti pa i ugledu, on zaostaje za organima izvršne vlasti – vladom i predsjednikom republike. Šta tek reći za Evropski parlament? Za razliku od neke nacionalne skupštine koja je „pun“ zakonodavni organ vlasti, Evropski parlament je deo zakonodavstva Unije, poput jednog od domova parlamenta. Mada najvažniji uzrok ove razlike leži u činjenici da je nacionalna skupština organ vlasti države, a Evropski parlament institucija političke i ekonomske zajednice koja nije država.

Poslanici Evropskog parlamenta podeljeni su u dvadeset stalnih odbora, a jedan od ključnih u navodnom kreiranju spoljne politike EU je Odbor za spoljne poslove – AFET-a. Jedna od posebnih odlika rada ovog odbora jeste „sistem“ izvjestioca, sačinjen od izabranih članova koji imaju zadatak da prate razvoj odnosa EU s trećim zemljama, posebno u slučaju pregovora o članstvu ili ugovora o pridruživanju tj. pristupanju.

Na osnovu tih izveštaja EP odlučuje i o tome kako se koriste evropski fondovi u cilju promovisanja interesa i vrijednosti EU u inostranstvu. Njihova podrška je „neophodna“ za sve međunarodne ugovore koji definišu ulogu EU širom sveta, a posebno za ugovore o pristupanju.

Izvjestioci utiču, upravljaju i oblikuju dijalog sa relevantnim vlastima zemalja koje su u procesu priključivanja, ali su isto tako važni za promociju dubljeg razumijevanja tih zemalja. Izvjestioci u EP su, između ostalog, odgovorni za pisanje izvještaja o stanju u državama kandidatima, o kojima se najpre razmatra na sjednici Odbora za spoljne poslove, a potom i na plenarnom zasijedanju Evropskog parlamenta, gdje se i glasa o izveštajima.

Posljednji put su zastupnici Evropskog parlamenta u Strasburu usvojili rezoluciji o situaciji u Srbiji poslije izbora. U izvještaju se navodi da su parlamentarni i lokalni izbori, održani 17. decembra, odstupili od međunarodnih standarda, i da su aktuelni zvaničnici Srbije uporno i sistematski zloupotrebljavali institucije i medije. Za to su navodno poslužili dokazi organizacije CRTA o nezakonitoj i nelegalnoj migraciji birača, kao i „brojni drugi dokazi međunarodnih i domaćih posmatrača“ o aktivnostima koje su, kako se ističe, ozbiljno ugrozile legitimnost parlamentarnih izbora i uticale na ishod izbora u Beogradu. Zbog svega toga, Evropski parlament pozvao je na nezavisnu međunarodnu istragu, sa posebnim naglaskom na beogradske izbore. Međutim, od toga nije bilo ništa jer njihove nikoga ne obavezuju (sve u zavisnosti od trenutnih političkih pravaca i djelovanja Evropske unije).

BALAST IZ CRNE GORE

Picula je u prethodnom mandatu u ime EP bio zadužen za Crnu Goru a beogradske „Novosti“ navode da se tokom svog mandata istakao u kampanji protiv prosrpskih stranaka u toj državi, a posljednji potez te vrste uslijedio je prije nepunih mjesec i po dana, uoči lokalnih izbora u Podgorici, kada je vrhušku u Briselu javno upozorio da bi sporazum Crne Gore i Srbije o dvojnom državljanstvu doprinio „izbornom inženjeringu“, odnosno da bi Beograd na taj način mogao da se direktno miješa u izborne procese Montenegra. Takođe, otvoreno je kritikovao usvajanje rezolucije o genocidu u Jasenovcu koju je usvojio parlament u Podgorici. Bio je i protiv zaključivanja sporazuma u Crnoj Gori sa Srpskom pravoslavnom crkvom, iako je isti takav sporazum zaključen sa katoličkom crkvom.

Ostale su upamćene varnice na relaciji Abazović – Picula, poslije njegovih kritika potpisivanja Temeljnog ugovora sa SPC, sijevale su i ranije. Kritikovao je potpisivanje Temeljnog ugovora sa SPC, tadašnji crnogorski premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović mu nije ostao dužan, ističući da je to bila najbolja odluka koja je eliminisala tenzije. „Zamislite šta kaže Picula da je ta odluka izazvala tenzije. Koje tenzije? Evo ja vas kao prijatelja samo podsjećam, da provjerite jer je lako… Varnice na relaciji Abazović – Picula sijevale su i ranije. Kritikovao je potpisivanje Temeljnog ugovora sa SPC, ali mu tadašnji crnogorski premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović nije ostao dužan, ističući da je to bila najbolja odluka koja je eliminisala tenzije. „Zamislite šta kaže Picula da je ta odluka izazvala tenzije. Koje tenzije? Evo ja vas kao prijatelja samo podsećam, da proverite jer je lako, kao novinara…Dakle, pre temeljnog ugovora, mi smo imali proteste u Crnoj Gori, auto-litije, blokade, razne stvari…“, odgovorio je Abazović.

Direktno je išao naruku dukljanskim krugovima oličenim u DPS-u Mila Đukanovića, i njegovim medijskim batinama, poput dnevnog lista „Vijesti“ i magazina „Monitor“ koji su mjesecima uoči glasanja u glavnom gradu Crne Gore širili neistine o „uvozu birača“ iz Srbije i prekrajanju izborne volje, a što je bio i dežurni narativ Šolakovih medija u našoj zemlji.

Takođe, beskrupulozno je svojevremeno u EP zloupotrijebio rat u Ukrajini upoređujući ga sa „srpskom agresijom na Hrvatsku“, tražio je da se unaprede prava hrvatske zajednice u našoj zemlji, naravno ne pominjući nikada u kakvim uslovima žive Srbi u Hrvatskoj, a kojima su svi dobro poznati (dovoljno pomenuti samo lupanje ćiriličnih tabli). Bio je i autor rezolucije u EP u kojoj se od naših vlasti traži da uvedu sankcije Ruskoj Federaciji.

Imenovanje Picule je svojevrsna poruka našem rukovodstvu i državi. Tim više što je su za izvjestioce za Kosovo i Metohiju odredili estonskog poslanika Riho Terasa, poslanik iz Slovenije Marjan Šarec potvrđen je za stalnog izvestioca Evropskog parlamenta za Crnu Goru. Austrijski evroposlanik Tomas Vajc imenovan je za novog izvjestioca za Sjevernu Makedoniju, dok je njegov zemljak Andreas Šider izabran za izvjestioca za Albaniju. Mnogi će reći da je to bez sumnje neprijateljski gest prema Srbiji koji dokazuje da nas Brisel gura od sebe i sve više približava prijateljskim državama u BRIKS-u.

SVESTRANI ANGAŽMAN

Picula je najpoznatiji je kao ministar spoljnih poslova u vladi Ivice Račana (2000-2003), ali i kao član hrvatskog Sabora, predstavnik Sabora u Parlamentarnoj skupštini OEBS-a, gradonačelnik Velike Gorice.

U posljednjem sazivu Evropskog parlamenta radio je kao koordinator SD u Odboru za spoljne poslove (AFET), bio predsjednik Radne skupine za Zapadni Balkan u AFET-u, stalni izvjestilac EP za odnose sa SAD i sa Crnom Gorom. Radio je i kao izvjestilac EP za preporuke o Zapadnom Balkanu uoči zagrebačkog samita, ali i kao član delegacije za odnose s Bosnom i Hercegovinom i takozvanim Kosovom i zamenik člana delegacije u Parlamentarnom odboru za stabilizaciju i pridruživanje EU i Srbije.

Picula ima višedecenijsku političku karijeru koja je počela je 1997. kada je postao odbornik u Zagrebačkoj županiji. U biografiji na svom ličnom sajtu hvali se da je bio učesnik „domovinskog“ rata 1991-1995. godine, sve sa slikom u uniformi. Iz tog perioda ima i jednu bizarnu uspomenu: „Iz njega ima i živu uspomenu: psa kojeg je, zaboravljenih od nekih srpskih izbeglica koje su navrat-nanos napuštale Krajnu spasio od sudbine koja je – kako se kasnije ustanovilo – zatekla mnoge koji nisu krenuli u izbeglištvo“, pisalo je u biografiji, u međuvremenu izmenjenoj, ali je trag o njoj ostao na sajtu „Vremena“ u tekstu iz 2002. godine. Poenta bi, valjda, trebalo da bude u tome da je Picula time što je bio učesnik etničkog čišćenja Republike Srpske Krajini, kada su planski protjerivani i ubijani Srbi, svoju humanost pokazao prema psu kojeg su „nehumani“ Srbi ostavili bježeći pred naoružanim Hrvatima?

Podsjećajući na ovu priču, RT Balkan sugeriše da bi poruka mogla da bude da su životi Srba manje vrijedni od života jednog psa?! Istovremeno naglašavajući da se mora priznati da Picula ipak u ovoj priči nije bio originalan, izvjesni poznati pevač je već ranije popularisao priču o psima i „zlim“ Srbima.

Novinar Ratko Dmitrović, porijeklom iz Hrvatske, podsjetio je da Picula na jednoj društvenoj mreži nazvao „urbanim ustašom“, da se, kako kaže, to ustaštvo ne svodi samo na nož i grlo. „Partija iz koje on dolazi dobila je preko 60 posto glasova koji dolaze od Srba. Njegove ideje ustaškog pokreta stvaraju drugačiju izvedbu. Njegovoj kategoriji pripadaju oni koji neće da strijeljaju, ali će okrenuti glavu od onih koji to rade, odnosno neće reagovati“, reći će Dmitrović za Kurir.

Poslije imenovanja za stalnog izvjestioca Evropskog parlamenta za Srbiju Picula je najavio da će u ocenama napretka Beograda insistirati na ispunjavanju zahtjeva koji se za priključenje Uniji postavljaju pred zemlje kandidate. Ali, odmah na početku ističe da Srbi neće moći da pristupe tek tako Evropi, nego ćemo morati da pokažemo temeljne zapadne vrijednosti, što će reći da zapadna Evropa sebe smatra jedinom Evropom. Zato ukazuje da nije dovoljno samo da Srbija prizna Kosovo kako bi napredovala na evropskom putu, ni da uvede sankcije Rusiji, već da postoji niz specifičnih politika koje mora da ispuni, piše hrvatska „Hina“.

ZABORAVLJENA PREPORUKA

Picula ćuti i namjerno prenebregava da je Parlamentarna skupština Savjeta Evrope još 2006. godine usvojila preporuku u kojoj se traži da Srbi budu vraćeni kao konstitutivni narod u Ustav Hrvatske. Čak ni Zagreb se tada tome nije protivio. Naravno, bilo je to prjie nego što je Hrvatska postala članica EU (2013). Od tada se ta preporuka i ne pominje, a kamoli razmatra.

Sa prvim višepartijskim izborima 1990. godine u Hrvatskoj je došlo je do krupnih društveno-političkih promjena — izmijenjeni su državni simboli, ukinute su Zajednice opština, a Srbi u Hrvatskoj su prestali da budu konstitutivan narod, što je bio jedan od razloga za izbijanje rata u Hrvatskoj. Srbi su tvrdili da, ako su konstitutivni narod, Hrvatska se ne bi mogla otcijepiti od Jugoslavije bez saglasnosti njihovih predstavnika, jer su samo narodi (konstitutivni narodi u republikama) po Ustavu iz 1974. godine imali su pravo na samoopredjeljenje i otcjepljenje.

Hrvatski sabor je 25. decembra 1990. usvajajući Ustav Republike Hrvatske oduzeo Srbima suverenitet i proglasio Hrvatsku nacionalnom državom hrvatskog naroda. Na odluku Hrvatske od 21. februara 1991. da u njoj ne važe savezni, jugoslovenski zakoni, opštine Srpske Autonomne Oblasti Krajine donele su odluku o izdvajanju iz Republike Hrvatske. Ustavotvorna skupština je u Kninu 19. decembra 1991. usvojila Ustav i proglasila Republiku Srpsku Krajinu. RSK kao država, stvorena je u složenim uslovima razbijanja SFRJ, secesije Hrvatske i neposrednog ugrožavanja nacionalnih prava i egzistencijalnih interesa srpskoga naroda.

Srbi kao suveren narod na prostoru avnojevske Hrvatske imali su svoje istorijsko utemeljenje u Vojnoj Krajini, u kojoj su vijekovima imali nacionalna, vjerska, politička i druga prava.

Srbi su na vlastitoj zemlji proglašeni za agresore i teroriste, iako izložena argumentacija nedvosmisleno ukazuje da Srbi na prostoru Krajine nisu mogli biti agresori jer je to teritorija na kojoj su živjeli kao autohtoni, suveren i konstitutivan narod sa dugom istorijskom tradicijom. Bogata spomenička baština to i potvrđuje. Pa ipak, bez obzira što je RSK bila pod zaštitom Ujedinjenih nacija tokom 1995. uslijedile su završne operacije „Bljesak“ i „Oluja“ u kojima je ubijeno oko 2.500 Srba, a prognano više od 250.000. Na taj način ukupan broj Srba na teritoriji današnje Republike Hrvatske, u odnosu na njihov broj od 1990, smanjio se za više od dvije trećine.

Tako je danas i u periodu Piculinog izvještavanja. Mada je vrijeme čudo. Ono što je nekada bilo nezamislivo, već se dešava širom svijeta. Hrvati, pa i sam Picula su u tim dešavanjima nekako uvijek bili na pogrešnoj strani. Slutnje nagovještavaju da će tako biti i u budućnosti.

/Pečat/

(Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrikama „Drugi pišu“ i „Kolumne“ nisu nužno i stavovi redakcije portala „Borba“)