Evropski zeleni plan pod velikim znakom pitanja
Čini se da je Evropski zeleni plan, donedavno ključna misija u Briselu, pod sve većom prijetnjom uoči evropskih izbora, jer u Uniji raste otpor njegovim troškovima i posledicama.
Protesti poljoprivrednika, zabrinutost potrošača zbog troškova života i oklijevanje nekih zemalja već potkopavaju ambiciozni plan Evropske unije da do 2050 prestane sa emitovanjem ugljen-dioksida.
“Evropski zeleni plan naša je nova strategija rasta”, najavila je predsjednica Evropske komisije Ursula Fon der Lajen na početku svog mandata 2019. godine, dok je predstavljala desetine zakona za ispunjavanje klimatskih ciljeva.
Pet godina kasnije, ton se promijenio.
Sada industrija i poljoprivrednici osuđuju nove “terete” koji su im natovareni na leđa. Članice EU-a, uključujući Francusku, pozivaju na “pauzu” u daljnjim mjerama.
“Ova reakcija usmjerena je na poljoprivredna područja. Ne vrijedi za energiju, industriju, transport”, tvrdi Paskal Kanfin, predsjednik Odbora za oživotnu sredinu Evropskog parlamenta.
Za ovo stanje krivi “polarizacijsku strategiju” desnih stranaka.
Usvojeni su mnogi zakoni iz Evropskog zelenog plana poput carine na ugljenik ili pravila protiv uvoza robe iz deforestiranih zona.
Međutim, zamah je prekinut prošle godine sa zakonima koji su trebali smanjiti hemijske pesticide i potaknuti obnavljanje ekosistema, jer desne struje smatraju da bi mogli potkopati proizvodnju hrane u bloku.
Najveća grupa u Evropskom parlamentu, konzervativna Evropska narodna stranka (EPP) iz koje potječe von der Leyen, pretvorila je to pitanje u izborni gambit.
Poljoprivredno zemljište i šume “trebalo bi puno bolje zaštititi”, a poljoprivrednike ne bi trebalo smatrati “neprijateljima klimatske politike”, rekao je njemački zastupnik iz redova EPP-a Peter Liese.
Politika identiteta
Klimatska kriza postaje “pravo pitanje politike identiteta”, rekla je Suzi Denison iz think-tanka Evropsko vijeće za međunarodne odnose.
To se predstavlja kao ‘ili-ili’, izbor između “brige za klimu ili brige za ekonomsko stanje”, rekla je.
Iratxe Garcia iz kluba socijalista i demokrata, svalila je krivicu za to na “ekstremnu desnicu i EPP” i optužuje ih da pokušavaju sve zbuniti.
“Konzervativci pokušavaju poslati poruku da moramo birati između poljoprivrednika i Evropskog zelenog plana”, rekla je Garsija i opisala to “zaista neodgovornim”.
“Tranzicija – moramo to učiniti. I mi smo spremni suočiti se, govoriti, objasniti”, rekla je.
Ipak, pomak udesno u Evropskom parlamentu mogao bi ugroziti veliki dio zakonodavstva po tom pitanju, potkopavajući prelazne korake potrebne nakon 2030. godine. To bi čak moglo usporiti primjenu već usvojenih zakona, od kojih neki imaju klauzule o reviziji.
Za Antonija Tajanija, zamjenika premijera u italijanskoj krajnje desnoj vladi, bilo je vrijeme da Brisel “odbaci svoj ekstremistički i ideološki stav”.
“Industrija i poljoprivreda ne smiju biti kažnjeni nedostižnim ekološkim ciljevima”, rekao je Tajani.
Brisel je već odustao od pokušaja revizije pravila o hemijskim proizvodima, a zbog pobune poljoprivrednika iznio je popis ustupaka i izuzeća od ekoloških pravila povezanih sa Zajedničkom poljoprivrednom politikom.
Fon der Lajen, koja se natječe za drugi mandat na čelu Komisije, pozivala je posljednjih mjeseci na “novu fazu” Evropskog zelenog plana koja uzima u obzir potrebu za veću evropsku konkurentnost poljoprivrednika i preduzeća.
Novi saziv Evropskog parlamenta mogao bi nastojati vezati plan uz reindustrijalizaciju kako bi se privukle investicije, fabrike i radna mjesta kao dio tranzicije, rekao je Neil Makarof iz think-tanka Strategic Perspectives.
Ipak, stručnjaci ukazuju na slabu tačku u prikupljanju tih investicija – think tank I4CE procjenjuje da manjak u finansiranju ostvarivanja klimatskih ciljeva 2030. iznosi 406 milijardi eura godišnje.