Erdoganov odnos sa Hezbolahom: Kako je zajednički neprijatelj ujedinio nekadašnje ljute neprijatelje
Napetosti između Turske i Hezbolaha značajno su se mijenjale tokom godina i često su bile oblikovane geopolitičkim okruženjem na Bliskom istoku. Istorijski, odnos Turske prema Hezbolahu bio je složen, posebno tokom građanskog rata u Siriji, kada su suprotstavljena opredeljenja stvorila značajan razdor. Međutim, s početkom rata u Gazi, potencijali za širu nestabilnost na Bliskom istoku promijenili su dinamiku odnosa između Ankare i libanske organizacije.
Tokom građanskog rata u Siriji, Turska i Hezbolah našli su se na suprotnim stranama sukoba. Turska je podržavala razne opozicione grupe koje su se borile za rušenje Asadovog režima, dok je Hezbolah, šiitska militantna grupa podržana od strane Irane, stala na stranu Asada. Ova ideološka i politička radvojenost dovela je do značajnih napetosti u odnosima, zbog čega su se smatrali protivnicima.
Tokom ovog perioda, Hezbolah je kritikovao politiku Turske u regionu, vidjevši je kao prijetnju svom uticaju u Libanu i Siriji.
„Erdogan je pozicionirao Tursku kao vođu islamskog svijeta i zaštitnika Palestinaca. Iako su Hezbolah i Turska bili suparnici u Siriji, sada su na istoj strani, podržavajući Palestince“, rekao je Džošua Lendis, direktor Centra za bliskoistočne studije na Unverzitetu u Oklahomi u intervjuu za portal „Responsible Statecraft„.
Zajednički cilj
U svijetlu eskalacije sukoba u Gazi, uloga Turske je postala naglašenija, a predsjednik Erdogan je otvoreno izrazio solidarnost sa Libanom. Pomjeranje fokusa obije zemlje ka zajedničkom cilju – Palestini i otporu Izraelu, doveo je do nijansiranog preusmjeravanja odnosa.
Prema Gokanu Ereliju, koordinatoru za zalivske studije turskom Centru za bliskoistočne studije (ORSAM), upozorenja Turske protiv eskalacije sukoba „odražavaju njenu posvećenost regionalnoj stabilnosti i želju da izbjegne teške humanitarne, geopolitičke, bezbjednosne i ekonomske posledice“.
Erdoganova retorika se razvila kako bi održavala ovaj fokus, naglašavajući solidarnost sa Libanom, dok istovremeno osuđuje akcije Izraela. Turski predsjednik je opisao zapadnu podršku Izraela „sramotnom“ i upozorio na „veliku katastrofu“ koja proističe iz ovog sukoba, što signalizira strateško usklađivanje sa Libanom koje ima za cilj da izbalansira izraelski uticaj u regionu. On je takođe u obraćanju pred Generalnom skupštinom UN premijera Izraela Benjamina Netanjahua nazvao „Hitlerom“.
Međutim, važno je napomenuti da, iako Erdogan prikazuje solidarnost sa libanskom državom, to se ne može protumačiti kao direktna podrška Hezbolahu.
„Erdoganovo izdržavanje solidarnosti sa libanskom državom ne bi trebalo tumačiti kao podršku Hezbolahu niti bilo kojoj drugoj nedržavnoj grupi“, pojasnio je Ereli naglašavajući da je turski odnos s Libanom prije svega odnos između država.
I pored svega toga, mnogi stručnjaci smatraju da turski uticaj na Hezbolah ostaje ograničen:
„Mislim da Turska nema mnogo poluga moći ili, da budem iskren, mnogo je toga na kocki u Libanu. To je još uvijek prilično udaljeno od domaće teritorije Turske i njenih ključnih interesa“, rekao je Aron Lund iz istraživačkog centra „Century International“ za RS.
On je naglasio da iako Turska može reagovati na regionalne krize, njeni istorijski odnosi i emocionalna investiranost pretežno su usmjereni ka Palestini, a ne ka Libanu.
Premda je odnos Erdoganove Turske i Hezbolaha doživio značajne fluktuacije, od suparništva do oblika nerazvijenog partnerstva u suočavanju sa zajedničkim izazovima, kako se situacija na Bliskom istoku bude razvijala, nema sumnje da će on biti jedan od ključnih za stabilnost u regionu.