Ekonomista Mahmut Bušatlija za BORBU: Otvoreni Balkan počiva na EU postulatima, ulaskom u tu asocijaciju Crna Gora bi samo ekonomski prosperirala!

Crna Gora bi naročito morala da bude zainteresovana da bude dio projekta Otvoreni Balkan, jer bi na taj način imala mogućnost da svoju ranjivu ekonomiju proširi i dodatno ojača, istakao je ekonomosta i savjetnik za strane investicije Mahmut Bušatlija.

On je u razgovoru za BORBU naveo da bi svako ukrupnjavanje zemalja bivše Jugoslavije samo pomoglo njihovim nacionalnim ekonomijama.

– Tzv. Zapadni Balkan ima 14 miliona stanovnika, što je prilično veliki broj i mogli bi računati na dosta mogućnosti. Raspolagati sa tolikim brojem ljudi bio bi jedan veliki kvalitet, naročito kada se uzme u obzir da bi se na taj način povećao procenat zaposlenih i radno sposobnih ljudi. Sama geopolitika nalaže da se nekako povežemo. Koliko god su Albanija i Crna Gora na moru i imaju tu povoljnost u odnosu na ostale zemlje regiona, međutim, ta prednost bi još više došla do izražaja povezivanjem sa Srbijom i Sjevernom Makedonijom koje se direktno naslanjanju na nekoliko država EU poput Mađarske, Rumunije, Bugarske i Grčke. Centralni položaj Srbije i izlazak na more Crne Gore i Albanije garantuju ekonomski prosperitet svakoj pojedinačnoj državi koja bi bila dio tog projekta- kazao je Bušatlija.

Otpor prema Otvorenom Balkanu je iracionalan i kratkovid

Otpor prema pristupanju Crne Gore Otvorenom Balkanu koji su dosledno demonstrirale bivša DPS-ova vlast i Vlada Zdravka Krivokapića, prema mišljenju Bušatlije, potpuno je iracionalan i kratkovid i nije nedobronamjeran prema sopstvenim građanima kojima treba poboljšati socio-ekonomski položaj, a jedan od načina za to jeste i pristupanje zajedničkom ekonomskom tržištu.

-Crna Gora se drži iste politike prema Otvorenom Balkanu, iako se politička situacija promijenila prije godinu i po dana. Do 30. avgusta 2020. Crna Gora je vrlo otvoreno odbijala bilo kakvu pomisao da uđe u bilo kakvu asocijaciju sa ostalim državama regiona, zato što će navodno ući u EU što je njen glavni cilj. Očekivao sam da će nova Vlada koja je nedavno propala imati mnogo više sluha za ulazak u ovu balkansku asocijaciju koja se zove Otvoreni Balkan iz jednog prostog razloga što taj ulazak u EU nije više nešto bi trebalo bilo koga da privuče. Međutim, ni ona nije pokazala nikakav afinitet da ozbiljno pristupi reformama- naveo je Bušatlija i dodao:

-Kada vi tako drastično promijenite političku situaciju i na neki način sklonite ljude koji su 30 godina radili protiv interesa građana i dođete sa nekom ambicijom da nešto postignete, onda prvo i osnovno što treba da uradite jeste da osmislite reformu na koji način bi to uradili. Ništa od toga nije urađeno i sada imate situaciju u kojoj se putem populizma ide na potkupljivanje građana Crne Gore koje se može ostvariti kroz dalje zaduživanje, a ne kroz rad što nije dobra politika-kazao je Bušatlija.

On smatra da je pozivanje crnogorskih vlasti na pridruživanje EU kao razlog za nepristupanje Crnoj Gori Otvorenom Balkanu neargumentovano i dodaje da bi zvanična Podgorica članstvom u takvoj asocijaciji poboljšala ekonomske performanse uoči pristupanja evropskoj zajednici koje je prilično neizvjesno.

-Crna Gora ne bi trebala da bude tako odana ulasku u EU koja joj ispostavlja samo zadatke, a zauzvrat ne dobija ništa. Činjenica je da EU neće više da se širi i to je najveći dio Evrope jasno istakao.  Ako ta priča o ulasku u EU može da se ostvari do 2030. godine koja se optimistično spominje kao moguća godina pristupanja, postavlja se logično i rezonsko pitanje kako će se živjeti narednih skoro devet godina. Za devet godina se može definitivno propasti, može se vrlo teško živjeti a to pogotovo važi za Crnu Goru koja ima svega 600.000 stanovnika i nedovoljan broj radno sposobnih građana u tih 600.000- rekao je Bušatlija.

Niko ne želi da pravi novu Jugoslaviju, zajednička ekonomija je nužnost

Niko na Balkanu ne želi da pravi novu Jugoslaviju čije je misija istorijski okončana na tragičan način, ali sa druge strane ekonomsko objedinjavanje predstavlja nasušnu potrebu svih ekonomija u regionu.

-Postoji dosta elemenata koji ukazuju da bi Crna Gora ipak morala da razmišlja o tome da se udružuje sa okolinom. Ne treba da pravi novu Jugoslaviju bilo ko od nas, niti ima neko takvu ideju koja je istorijski okončana. Možemo imati svak svoj politčki pogled na svijet, ali ekonomija treba da nam bude zajednička. Ona treba da bude ujednačena da niko nikome ne smeta, već da to bude ekonomija u kojoj svako ima svoju ulogu, a zajednički okvir bi imao zadatak da omogući slobodan promet novca, usluga, proizvoda i radne snage. Nisam siguran da je ispravna ta politika odbijanja. Krivokapićeva Vlada je bila otvoreno protiv pristupanja Otvorenom Balkanu, uz obrazloženje da Crnoj Gori nije mjesto tu. Ako smo zajedno svi i ako je osnov tog udruživanja ekonomski, a to je jasni rečeno na svakom sastanku od postanka te ideje, to bi bila asocijacija u kojoj bi bio potpuno slobodan promet roba, usluga, kapitala i radne snage. Pa na tim postulatimaj je i osnovana EU osnovana. Tako da bi Otvoreni Balkan vrijednosno blo potpuno usaglašen sa EU. Stoga, ponavljam da je Crnoj Gori jedino pravo mjesto baš u jednoj takvoj asocijaciji u kojoj bi vremenom trebala i BiH da uđe i to predstavljao jedan zaokružen sistem koji bi mogao ekonomski da bude mnogo bolje organizovaniji i prosperitetniji- nema dileme Bušatlija.

Bušatlija u nastavku intevjua za BORBU naglašava kakve bi koristi imala crnogorska privreda imala od pristupanja Otvorenom Balkanu.

Crnogorsko stanovništvo ne može da servisira sadašnje potrebe turističke privrede

Sva relevantna istraživanja u oblasti turizma u poslednje četiri godine pokazuju da je Crna Gora u prve tri zemlje na svijetu koje imaju veći broj smještajnih jedinica nego što to broj stanovnika može da servisira.

-Dakle, vi nemate ni mogućnost da dalje širite turizam i to je veliki problem. Struktura turizma nije slavna, imate samo neka mala mjesta visokog turizma, a sve ostalo čine tzv. paradajz turisti koj nose sa sobom sve ono što misle pojesti za vrijeme ljetovanja.  Tu ne možete očekivati mnogo. Turizam je inače kao kategorija u većini zemalja sezonskog karaktera i ta turistička sezona predstavlja praktično neki most jer  se obično prihodi od turizma skupljaju u vrijeme kada je radna aktivnost smanjena tokom ljetnjih mjeseci za vrijeme odmora. U Jugoslaviji se prihodima od turizma pokrivao minus u proizvodnji koji je koji je nastao tokom jula i avgusta zbog smanjene radne aktivnosti. Sada je taj jaz još više zaoštren u Crnoj Gori, jer vi prosto nemate mogućnosti da servisirate ni to što imate. Morali bi da imate daleko više ljudi, i nije dovoljno agažovanje desetak hiljada ljudi sa strane za rad tokom sezone. Prinuđeni ste da angažujete još ljudstva, a to ćete najlakše ostvariti u okviru Otvorenog Balkana gdje ćete te proceduralne barijere o angažmanu radne snage iz država članica te asocijacije biti znatno pojednostavljeni- istakao je Bušatlija.

Luka Bar bar bi najviše profitirala od Otvorenog Balkana

Crna Gora bi imala u Otvorenom Balkanu prilično zanimljivu poziciju, prije svega barska luka bi imala daleko veći značaj nego što sada ima, posebno ako se izgradi Jadransko-jonski koridor koji ide od Trsta preko Jadrana do Egejskog mora.

Međutim, smatra Bušatlija, najveću korist Luka Bar bi imala od rekonstrukcije pruge Beograd-Bar. Taj zajednički poduhvat Srbije i Crne Gore bi udvostručio promet u barskoj luci, izričit je ekonomista.

– Trenutno kroz Luku Bar može da prođe do dva miliona tona robe godišnje. Ako bi se u cjelosti rekonstruisala željeznička pruga Beograd Bar, onda bi promet mogao da poraste između četiri i pet miliona tona. Dakle,  udvostruičio bi se, bez ikakve velike investicije u samu luku. Ako treba da sredimo tu prugu a interes je obije zemlje da to uradimo, onda ćemo formirati zajedničko preduzeće u kojem ćemo razmijeniti akcije crnogorske i srpske Željezničke infrastrukture. To će biti zajedničko preduzeće koje će imati neki svoj ulog i to je osnov da se takvo preduzeće daleko lakše finansira i to iz komercijalnih izvora. Kada vi udvostručite u relativno kratkom roku mogućnost prometa roba preko pruge onda ćete lako naći mogućnost komercijalnog finansiranja. Imaćete udvostručen prihode, možda čak i u utrostručene, jer je tendencija u transportu povećavanje cijena usluga. U zadnjih godinu i po dana poskupljuje svaka vrsta transporta i taj trend bi se mogao nastaviti i dalje- izjavio je Bušatlija.

Željezara u Nikšiću bi mogla povrati pređašnji značaj

Bušatlija posjeća da je Željezara u Nikšiću svojevremeno bila jedna od najboljih u Evropi, jer je proizvodila poseban čelik koji je bio pet do deset puta skuplji od običnog građevinskog ili mašinskog čelika koji se proizvodio u drugim evropskim željezarama.

-U nekoj većoj ekonomskoj asocijaciji  i uz dodatna ulaganja nikšićka Željezara može da povrati svoj značaj koji je ranije imala za vrijeme Jugoslavije- jasan je Bušatlija.

Crna Gora bi mogla u Srbiji neograničeno da investira u poljoprvredu

-U Srbiji imate oko 500.000 hektara neobradive zemlje i postoji mogućnost da crnogorski investitori ulože novac u kupovinu iste. Isto tako bi investitori iz Srbije bili raspoloženi da naprave proizvodne kapacitete u Crnoj Gori koji bi proizvodili primarne poljoprivredne proizvode- kazao je Bušatlija.

Otvoreni Balkan bi garantovao nove investiticije i privukao bi pažnju Slovenije, Hrvatske, Rumunije, Grčke i Bugarske

Ako imate veću teritoriju i veći broj stanovnika onda imate i bolju garanciju povraćaja novca i to bi osiguralo jedan novi investicioni ciklusu u regionu.

– Mogli bez ikakvih poteškoća da garantujemo za sopstvene kredite koje bi za ivestiranje uzimali na strani od komercijalnih i institucionalnih banaka koje su okrenute direktno razvojnim projektima. Bolje je to nego da dovodimo neke investitore iz Zapadne Evrope koji će dolaziti ovdje zbog jeftine radne snage. Mi smo svi okarakterisani kao zemlje gdje se može naći jeftina radna snaga i energija- kazao je Bušatlija i nastavio:

-Mi svi zajedno moramo da shvatimo da moramo da idemo u velike integracije, nije ni EU nastala i širila se iz nekog hira nego iz potrebe da budu sve veći i veći, kako bi bili konkurentni i lakše se branili od ekonomskih pritisaka sa strane. I takvi kakvi bi bili, mi smo opet mali, ali ukoliko bi pokazali rezultate vrlo lako bi mogli privući čak i Hrvate i Slovence koji su daleko bolje prolazili u Jugoslaviji nego što sada prolaze u EU. Možda bi se i oni naslonili na nas. U takvim asocijacijama bi Bugarska, Rumunija i Grčka pronašli svoje interese da sa nama sarađuju što otvorenije zato što oni ipak predstavljaju neko slijepo crijevo EU pogotovo od ekonomske krize 2008. godine. One su zemlje druge kategorije u EU- ukazuje Bušatlija.

Višegradska grupa je primjer uspješne saradnje susjednih dražava

Otvoreni Balkan bi predstavljao, manje-više repliku Višegradske grupe koja se pokazala kao uspješan projekat, napominje Bušatlija.

-Višegradska grupa jeste bazirana na sličnim stvarima, doduše školjka te grupe jesu propisi EU o slobodi kretanja. To bi mi morali da izgradimo, ali to je praktično ista stvar. Oni su imali daleko veću prednost u samom startu, jer nisu uništili svoje ekonomije prethodno. Mi smo, nažalost, rušeći Jugoslaviju srušili i te proizvodne lance, jer sve što je vrijedilo u Jugoslaviji nije se pravilo na jednm mjestu i jednoj republici već u saradnji sa ostalima- pojašnjava Bušatlija.